ظل السلطان
اشاره
مسعود میرزا ظل‌السلطان یکی از شاهزادگان مقتدر و زورگوی دوره قاجاریه بود که ۳۴ سال متوالی امور اصفهان را در ید قدرت خود گرفت. وی در این دوره علاوه بر سرکوب سخت شورشهای گاه و بیگاه در اصفهان تعداد بسیار زیادی از بناهای تاریخی دوره صفویه را در این شهر به دلایل نامعلومی تخریب کرد. او از بی‌کفایت‌ترین مقام‌های قاجاری بود که در افزایش نفرت مردم علیه این خاندان نقش بسزایی داشت.
«گذرستان» حاضر، به تشریح ویژگی‌های رفتاری و اخلاقی پ مسعود میرزا ظل‌السلطان رداخته است.
مردم اصفهان در دوره قاجار چه نگاهی به رودخانه زاینده رود داشتند؟ زاینده رود چه کمکی به این مردم می کرد؟ روستائیان که مزارع خود را از آن آبیاری می کردند اما شهریان با رودخانه چه می کردند؟ اصولا تعامل مردم شهر اصفهان با زاینده رود چگونه بود؟ با مراجعه به روزنامه های قاجاری به این سوالات در مقاله ای تحت عنوان زاینده رود اصفهان در عصر قاجار تا حدودی با پاسخ داده شده است. این مقاله در به چاپ رسیده...
مرگ “سلطان مسعود میرزا” ملقب به “ظل السلطان” در ۱۰ تیر ماه سال ۱۲۹۷ شمسی بهانه ای شد تا گزیده کوتاهی از کتاب “آسیای هفت سنگ” اثر دکتر باستانی پاریزی تقدیم شود. امیرکبیر پسر آشپزی بود که خط و ربطی به هم رساند و اربابش قائم مقام او را پروبال داد و در جوانی دامادش کرد که این زن، پسری به نام احمد خان هم برایش آورد. اما کار امیر بالا گرفت و به پیشکاری ولیعهد و امارت نظام آذربایجان رسید...
چند روز پیش کتابی گرفتم برای مطالعه به عنوان " خاطرات ظل السلطان" پسر ناصرالدین شاه و برادر مظفرالدین شاه قاجار که البته از علاقه من برای مطالعه منابع دست اول تاریخی به خصوص دوره قاجاریه ناشی میشه از قبل می دانسم که ظل السلطان بیشتر اوقات خودشو که حاکم مازندران و اصفهان بوده در شکار می گذرونده ولی با خواندن خاطراتش هر انسانی فکر می کنه که این مرد به تنهایی چه بلای عظیمی برای طبیعت ایران...
مسعود میرزا در ابتدا با لقب یمین الدوله، حکومت مازندران و استرآباد و سپس فارس و اصفهان را به عهده گرفت تا این که لقب ظلُّ السلطان یعنی سایه پادشاه را اخذ کرد. در زمان حکومتش بر فارس، به خاطر ظلم فراوان، عزل شد ولی مدتی بعد به اصفهان رفت و تا ۳۴ سال بعد با ستم حکمرانی کرد. تنها مرگ پایان شاهزاده ظالم قجری به نام سلطان مسعود میرزا معروف به «ظلُّ السلطان» حاکم ظالم اصفهان است که به دشمنی با...
دخالت بیگانگان در امور کشور ایران در زمان حکومت پادشاهان قاجار آنقدر واضح و روشن است که هرگونه تردید در آن، کتمان حقیقت است. آنگونه که حتی از اسناد وزارت امورخارجه کشورهایی چون روسیه و انگلیس برمی آید، تصمیم گیرندگان واقعی بسیاری از وقایع و امور کشور ، سفارتخانه های خارجی به ویژه دو کشور مذکور بوده اند. برای درک میزان این دخالت خوانندگان گرامی را به سندی ارجاع می دهیم که در کتاب نارنجی یعنی...
مسعود میرزا فرزند ناصرالدین شاه قاجار ملقب به ظل السلطان معروف به شازده لوچه بدون شک اگر شاه می شد مقتدرترین شاه قاجار لقب می گرفت. از سال 1291 تا 1325 حکومت 34 ساله این والی ظالم فقط بدان جهت استحکام یافته بود که علیرغم شکایات و نارضایتی فراوان مردم از طرف حاکم اصفهان مالیات خوبی به تهران ارسال می شد و این مالیات به هر قیمتی از مردم گرفته می شد. حتی اگر لازم بود مودی به قتل رسیده می شد و اموالش مصادره...
کمپانی مسعودیه همچنان که از نامش پیداست به نام شاهزاده مسعود میرزا ظل‌السلطان، پسر ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان، نام‌گذاری شده بود. این کمپانی که در گنج شایگان تاسیس آن را سال 1316ق ذکر کرده‌اند،1 سابقه‌ای بیشتر داشت و در آغاز به‌منظور تجارت تنباکو و فروش کالاهای خارجی تاسیس شد. نخستین خبر درباره تاسیس این کمپانی در ماه شعبان 1311ق و در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه در روزنامه ایران...
نتیجه حرمسرای پرجمعیت ناصرالدین شاه اولاد ذکور و اناث بسیاری بود که هر کدام را با لقبی و عنوانی برای حکومت به گوشه ای از ایران فرستاده شدند. در این میان برخی از فرزندان گوشه چشمی به تاج و تخت پدر داشتند و از این رهگذر نقشی پر رنگ تر از دیگران در صحنه تاریخ بازی کردند. برخی از این شاهزادگان آنقدر در میانه میدان جولان دادند که در هر گوشه ای از صفحات تاریخ ردپایشان هویداست. از جمله این شاهزاده ها ظل...
"مسعود میرزا" یا سلطلان مسعود میرزا ظل السلطان متولد 1266 هجری قمری، بیستم ماه صف المظفر می¬باشد. او خود را فرزند سوم ناصرالدین شاه می¬داند و دومین فرزند ذکور شاه بود. او از ولیعهد مظفر الدین میرزا سه سال بزرگتر بود، مادر او عفت السلطنه دختر رضا قلی بیک غلام، پیشخدمت بهمن میرزا پسر چهارم عباس میرزا نائب السلطنه بود و از جمله زنان منقطعۀ ناصرالدین شاه محسوب می¬شود که در زمان ولیعهدی خویش...
شاهزاده مسعود میرزا ملقب به ظلّ‌السلطان، فرزند ارشد ناصرالدین شاه قاجار، بزرگترین حاکم ایران طی سال‌های1291هـ.ق ـ 1305هـ.ق است. بخش اعظم ایالات و ولایات، تحت نظارت وی بود که میزان آن را دو پنجمِ ممالک محروسه ایران را شامل می‌شد. وی که در جمع آوری مالیات بسیار سخت‌گیر و خشن بود، توانست قشون مستقل از حکومت مرکزی تهیه کند. نیرو‌های این قشون نظامی را که بسیار مجهز بود، بین بیست و پنج هزار...
مقاله زیر گزارشی از تلاش ملا علی کنی در ماجرای سید محمد حسن کاشانی به همراه چند نامه است که با عنوان «جدال دو اندیشة سیاسی در اصفهان عصر ظل السلطان» به قلم «علیرضا اباذری» به رشته تحریر در آمده است. ظل السلطان یا مسعود میرزا فرزند ناصرالدین شاه نیاز به معرفی ندارد. دربارة شخصیت او، اقداماتش، نقاط ضعف و قوت او کارهای پراکنده‌ای شده، اما هنوز بسیاری از زوایای شخصیتی و کرداری او مبهم...
عمارتی که در خیابان استانداری قرار دارد روزگاری خانه ظل السلطان بوده و بر در و دیوار آن سر حیواناتی که این شاهزاده قاجاری شکار کرده بود نصب بوده است. مستند ما تصویری است که هولستر در زمان فرمانروایی وی از آنجا ثبت و ضبط کرده است. این خانه در دوره پهلوی تبدیل به استانداری اصفهان گردید شاید به همین خاطر نیز خیابان روبروی آن (استانداری) گردید. امروز آنجا موزه هنرهای معاصر اصفهان است. محتوای این موزه...
ظل‌السلطان آینه کاری‌های روی ستون‌های عالی قاپو و چهل‌ستون را از میان برد و علاوه بر این دستور داد روی نقاشی‌های نفیس داخل چهل ستون را با گچ بپوشانند و نقاشان قاجاری بر روی آنها نقاشی‌های کم‌ارزش خود را بنگارند. نقل می‌کنند که ظل‌السّلطان از فرزندان ناصرالدین شاه قاجار از عقده‌های روانی بسیار رنج می‌برد. او نه تنها نمی‌توانست جلال و شکوه حاکمان زمان خویش را که در...
همه گمان می‌کنند تشکیل یک نهاد مشورتی برای مدیریت شهری به دوره مشروطیت برمی گردد. اما چنین نیست. هم چنان که ساخت مجلس مشورتی به دوره ناصرالدین شاه و مجلس حکومتی او بر می گردد، در سال 1298 ق (135 سال پیش)نیز ظل السلطان حاکم وقت اصفهان، تصمیم گرفت یک شورای شهر تشکیل دهد تا در امور شهری به وی مشورت دهند. با نگاهی به روزنامه «فرهنگ اصفهان» که در همان زمان در اصفهان انتشار می یافت در می یابیم ظل...
سلطان مسعود میرزا متولد ۱۵ دی ۱۲۲۸ هجری خورشیدی در تبریز و متوفی به ۱۲ تیر ۱۲۹۷ در اصفهان بی شک یکی از منفورترین و جنایت کارترین چهره های قاجار بود که لطماتی که به ایران در هنر ، محیط زیست و … وارد کرد برای همیشه جبران ناپذیر است. او شاهزاده قاجار و بزرگترین فرزند ناصرالدین شاه بود و مدتی طولانی حاکم اصفهان بود. به زبان عربی و فرانسه تسلط داشت و کتابخانه بزرگی داشت که در آن نسخ خطی جمع آوری می...
مسعود میرزا ظل‌السلطان، پسر ارشد ناصرالدین شاه، خاطرات و سفرنامه‌اش را در «تاریخ سرگذشت مسعودی» روایت کرده است. وی علاقه بسیاری به شکار و گردآوری عتیقه داشت و از نظر ثروت و طول مدت حکمرانی و قدرت با هیچ یک از اقوام خود قابل مقایسه نیست. سلطان مسعود میرزا، فرزند ارشد ناصرالدین شاه قاجار سال 1228 ش به دنیا آمد. وی سه سال از مظفرالدین شاه بزرگتر بود ولی چون مادرش از خاندان قاجاریه نبود، به...
باقرخان وقاسم خان فرزندان سرتیپ فتح الله خان امرایی حاکم سابق لرستان وفرمانده فوجهای لرستان بودند که ازجانب حاج عالی خان ،صیدمهدی خان ومظفرالملک حمایت می شدند صیدمهدی خان حسنوند،امیرالعشایر و حاج محسن خان مظفرالملک ،درپادشاهی ناصرالدین شاه ،دوستی صیدمهدی خان امیرالعشایر حسنوند رئیس ایل سلسله باحاج محسن خان مظفرالملک، نایب الحکومه لرستان، ازجانب شازاده مسعودمیرزافرزندارشدناصرالدشاه...
انقلاب مشروطیت برای هر یک از شهرهای ایران یک معنای جداگانه داشت اگر چه اشتراکاتی نیز در میان بود. بالاترین نقطه اشتراک آن بود که بعد از این شاه همه کاره نیست. مجلس شورایی تشکیل می شد که در تصمیمات خرد و کلان کشوری صاحب رای بود. خصوصاً آن که وزرای شاه را مورد سوال قرار می داد. از آن مهم تر راجع به حکام شهرها از وزارت داخله پرسش می کرد. این که چرا فلان حاکم مورد رضایت مردم نیست. از نخستین دستاوردهای...
تنها مرگ پایان شاهزاده ظالم قجری به نام سلطان مسعود میرزا معروف به «ظلُّ السلطان» حاکم ظالم اصفهان است که به دشمنی با مشروطه و بیداد معروف بود. بزرگترین فرزند ناصرالدین شاه از مادری غیر قجری متولد شد به همین دلیل نتوانست شاه شود. سلطان مسعود میرزا (15 دی 1228 ه.ش - 10 تیر 1297 ه.ش) ملقب به ظل‌السلطان شاهزادهٔ قاجار و بزرگترین پسر به سن بلوغ رسیدهٔ ناصرالدین شاه بود. ظل‌السلطان مدت زیادی...
در یکی از پست های بالا بخشی از روزنامه «فرج بعد از شدت» را درج نمودیم که علیه سیاست تخریبی ظل السلطان راجع به ابنیه تاریخی درج نموده بود. این مطلب مربوط به دوره مشروطیت یعنی حدود یک صد سال پیش بود. اینک بخشی از روزنامه دیگری را می آوریم که درست در همان زمان ها و علیه ظل السلطان و بی اعتنایی او به آثار تاریخی به قلم آمده است. «عمارت صدری» از دیگر آثاری بود که توسط ظل السلطان به ویرانی رفت....
ظل‌السلطان پسر ناصر دین شاه مادرش عفّت‌السلطنه اون مدعی تاج تخت بود ولی چون از مادر غیر قاجاری زاده شده (عفّت‌السلطنه صیقه ی ناصردین شاه بود )به ولی عهدی نرسید فرمانروایی سی و چهار ساله ظل‌السلطان بر اصفهان، با ویرانی بیش از ۵۰ اثر و بنای تاریخی و باغ ایرانی در پایتخت دولت صفوی همراه بود وی در مدت حکومت در اصفهان برخی از عمارت‌های باقی‌مانده از دورهٔ صفوی را کاملاً نابود کرد،...
حکومت ظل السلطان در اصفهان، با قلع و قمع مخالفان، سرکوب شورشهای محلی و داخلی، تخریب بناهای تاریخی و همچنین افزودن بر داراییهای کلان، از طریق دست اندازی بر اموال مردم گذشت و از آنجا که مملکت داری جایی در ذهنیت قاجار نداشت، اغلب اوقات را به شکار و بلوک گردی و خوشگذرانی سپری می کرد. نواندیش-محمدحسن سلیمانی: مسعود میرزا ظل السلطان، پسر ارشد ناصرالدین شاه و داماد امیرکبیر، آنچنان کیابیایی در میان...
