عمارت صدری و مرثیه بر آثار ویران شده اصفهان – ظل السلطان

  در یکی از پست های بالا بخشی از روزنامه «فرج بعد از شدت» را درج نمودیم که علیه سیاست تخریبی ظل السلطان راجع به ابنیه تاریخی درج نموده بود. این مطلب مربوط به دوره مشروطیت یعنی حدود یک صد سال پیش بود. اینک بخشی از روزنامه دیگری را می آوریم که درست در همان زمان ها و علیه ظل السلطان و بی اعتنایی او به آثار تاریخی به قلم آمده است. «عمارت صدری» از دیگر آثاری بود که توسط ظل السلطان به ویرانی رفت. این عمارت اصلاً قاجاری بود و تخریب آن موجب تعجب زیادی گردید. جالب است که حتی تصویری از این عمارت برجای نمانده است. راجع به این عمارت در کتاب «تاریخ اجتماعی اصفهان در عصر ظل السلطان» آورده ام:
این عمارت را حاج میرزا حسین خان صدراصفهانی، حاکم اصفهان و وزیر فتحعلی شاه ساخته بود و از بهترین عماراتی بود که ویران گشت .مجدالاسلام کرمانی می گوید در سال 1320 ظل السلطان به تهران نوشت که عمارات دولتی نیاز به تعمیر دارند و هزینة آن باید از فروش « بناهای بی معنی که در بیابان افتاده است » بدست آید . از تهران شخصی بنام صنیع نظام مأمور شد که به اصفهان آمده و بدین کاربپردازد . عمارت صدری با نظارت او و بدست ظل السلطان تخریب شد. مجدالاسلام که خود همراه صنیع نظام به دیدن عمارت صدری رفته آنرا چنین توصیف می کند « خانه ای دیدم بسیار بزرگ صحن آنجا تقریباً سه هزار ذرع بلکه بیشتر . چهارسمت آن عمارت داشت موافق سلیقه امروزی … تا زیر طاق نقاشی شده آنهم به قسمی که امروز از عهدة هیچ نقاش ماهری بر نمی آید … درها همه خاتم کاری که هر ذرعش امروز دویست تومان قیمت دارد و عجیب تر آنکه در تمام این عمارت که تقریباً در چهارطرف سی اتاق مسکونی بسیار بزرگ مزین و چند اتاق مختلف برای آبدارخانه و قهوه خانه و سفره خانه و غیره و حیاط واندرون و حمام بسیار ممتاز داشت ، به قدر ده تومان تعمیر لازم نداشت … چوب و آجر و آجرپارة آنجا را از قرار باری دو عباسی فروختند » ( سفرنامه کلات ، ص 133 ) جابری انصاری خرابی عمارت را در سال 1317 می داند و می گوید برای منصرف کردن ظل السلطان نزد ملاباشی و رکن الملک رفته و گریه کرده که « ریشة این عمارات را برانداختن میمنت ندارد » اما فایده نداشت و « امروز زمین عمارت صدری ] میدان [ فوتبال شاگردان مدرسه سعدی شده » ( تاریخ اصفهان ، ص 156 )