مقالات
« مارک. ج گازیوروسکی » استاد رشته علوم سیاسی دانشگاه ایالتی لوئیزیانای آمریکا در کتاب «سیاست خارجی آمریکا و شاه» می نویسد: ساواک و سیا از طریق دیگری نیز، هر چند بر پایهای انتخابی و نسبتاً محدود، همکاری میکردند. دو سازمان به ویژه در همه 1950 و اوایل دهة 1960 رابطه تبادل اطلاعات نزدیکی داشتند و سرپرست شعبه سیا در تهران تماس منظمی با شاه و سرپرست ساواک داشت و نمایندة اصلی ساواک در...
روز 26 خرداد 1377 مهندس جعفر شریف امامی از نخست وزیران عصر پهلوی دوم و رهبر لژ فراماسونری ایران در نیویورک درگذشت. جعفر شریفامامی، فرزند حاج محمدحسین نظامالاسلام، در ۲۷ خرداد ۱۲۹۱ شمسی در تهران متولد شد. پدرش یکی از روحانیون مشهور تهران در دوران قاجار بود که از ناصرالدین شاه لقب «معتمدالشریعه» و از مظفرالدین شاه لقب «نظامالاسلام» دریافت کرده بود. جعفر شریفامامی...
25 شهریور 1320 که رضا شاه، سه هفته پس از اشغال ایران توسط متفقین، تبعید شد، روز پایان حیات سیاسی او و آغاز حیات سیاسی فرزندش محمدرضا پهلوی است. استعفا و تبعید رضا شاه پس از آن صورت گرفت که دولتهای روسیه و انگلستان به دلیل مناسبات رو به گسترش رضا شاه با آلمان هیتلری، سه بار به وی هشدار دادند. در آن زمان اخبار و گزارشهای دریافتی از جبهههای جنگ دوم جهانی حاکی از پیشرفت روز افزون آلمان و شکستها و...
در سوم اسفند 1299 قوای تحت امر رضاخان با تصرف کلانتریها، وزارتخانه ها و ادارات دولتی تهران، این شهر را به تصرف درآوردند. کودتای سوم اسفند رضاخان با برنامه ریزی و حمایت انگلیسیها عملی شد. نورمن وزیرمختار انگلیس در تهران عصر روز سوم اسفند در تلگرافی برای لرد کرزن وزیر خارجه کشورش ضمن تشریح کودتای رضاخان نوشت «صبح امروز نزد احمد شاه رفتم، به او گفتم چاره ای جز مصالحه با رهبران نیروهای انقلاب (کودتا)...
در بیست و چهارم اسفند 1354، هم زمان با سالروز تولد رضا شاه، اعلام شد که تاریخ رسمی کشور تغییر کرده و تاریخ هجری شمسی تبدیل به تاریخ شاهنشاهی شده است. روزنامهها نوشتند که از ابتدای سال 1355 شمسی به کارگیری این تاریخ اجباری است بدین معنی که به جای 1355 شمسی باید 2535 شاهنشاهی نوشته شود؛ نوزدانی که در این سال به دنیا بیایند تاریخ تولدشان 2535 شاهنشاهی و کسانی که در این سال بمیرند، سال مرگشان 2535 شاهنشاهی...
مطالب زیادی در ارتباط با تاریخچه نفت ایران نوشته شده است؛ از جمله چندین جلد کتاب درباره تاریخچه شرکت نفت انگلیس، توسط خودِ آن شرکت منتشر شده است. (1) ولی نقص عمده این کتب تاریخی، فقر دادههاست. علاوه بر این، برخی از این مورخان عمدتاً بر اسناد و مدارک منتشره از سوی انگلیس تکیه کرده و بدین ترتیب از اعتبار کار خود کاستهاند. با وجود این، گزارش محرمانه «ملی شدن صنعت نفت ایران،»...
فاصلة زمانی سالهای 1921 تا 1941 در تاریخ ایران بیشتر به یک خلأ میماند. برغم کتابهای تاریخی متعددی که نوشته شده است، اطلاعات بسیار ناچیزی از این دوره در دست است. قحطی اسناد و مدارک تاریخی را میتوان از انتشار فقط یک جلد مدارک مربوط به رضا شاه در این دوره، که در سال 1999 در تهران انتشار یافت، کاملاً دریافت. به چندین دلیل روشن، مدارک مستندِ بسیار اندکی در ارتباط با این دوره وجود دارد. نخست اینکه...
روز نهم اسفند سالگرد مرگ آخرین شاه سلسله قاجار است. احمد شاه قاجار که در 9 آبان 1304 از سلطنت خلع شده بود در سن 32 سالگی در پاریس به بیماری کلیه درگذشت. هیچ یک از مقامات دولتی در مراسم تشییع وی شرکت نکردند.احمد شاه قاجار هفتمین و آخرین پادشاه سلسله قاجار1 در 1275ش. در تبریز متولد شد. وی که قبل از رسیدن به مقام سلطنت «احمدمیرزا» خوانده میشد، مانند پدرش محمدعلی شاه معلمان و مربیان روسی داشت. «اسمیر...
بررسی اسناد سری ارتش بریتانیا در مورد راهآهن سراسری ایران در راه احداث خط آهـن در ایـران دشواریهای گوناگونی چون کمبود منابع مالی یا امور فنی مربوط به راهسازی وجود داشت، اما مهمتر از همه موانعی بود که ناشی از رقابت قدرتهای خارجی در ایران بود. دو دولت بریتانیا و روسیه با وجـود اخـتصاص سـرمایه و تلاش چشمگیر به توسعه حمل و نقل ریلی در قلمرو خود[1]، وجود خط آهن...
روز چهارم اسفند 1305 شمسی لایحه تأسیس راهآهن سراسری ایران به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی رسید. یکی از مهمترین لایحه هایی که در سال 1305 شمسی به مجلس ارائه شد، لایحه تأسیس راه آهن سراسری بود که بحث های فراوانی درپی داشت . این لایحه از سوی مهدیقلی هدایت، وزیر فواید عامه به مجلس شورای ملی ارایه شد . مهدیقلی هدایت (مخبرالسلطنه) در کتاب «خاطرات و مخاطرات» خود درباره طرح احداث خط آهن...
: مطلب ذیل، بخشی از مقاله «سیاستهای انگلیس در قبال ایران از 1977 تا 1979»* به قلم ادوارد پازنِت(Edward Posnett) می باشد. پازنت در سال 2010 دکترای تخصصی خود را در رشته مطالعات خاورمیانه مدرن در کرایست چرچ (Christ Church) از دانشکدههای دانشگاه آکسفورد به پایان رساند. این مقاله از حیث منبع و دامنه مطالعاتیاش تفاوت جالب توجهی با دیگر مقالهها دارد، زیرا برخلاف تحقیقات و مطالعاتی که درباره...
شـاپور و اقـتصاد جـهانی شاپور فقط با محافل بریتانیایی مرتبط نبود بلکه همانطور که دیدیم،از بـدو ورود بـه ایران با مأموران اطلاعاتی و کادر دیپلماتیک آمریکا هم حشر و نشر داشت و همانگونه که در سطور قبل دیـدیم عـضو دائمی وزارت امور خارجه آمریکا بود.این نکته سرشت اوضاع و احوال ایران را در ایـن مـقاطع حساس نیز نشان میدهد و آشکار میسازد کـه نـباید بـه تفکیک مطلق سیاستهای دو...
مافیای سفارت آمریکا پس از وقوع انقلاب چین و نیز بعد از پیـروزی نـهضت آزادیـبخش مردم هند وظایف شاپور در ایران اهمیت مضاعفی پیدا کرد.در 18 فوریه 1949 یعنی درسـت مـصادف با این دو حادثه بزرگ تاریخی به توصیه«راجاگوپالاچاری»و موافقت شاه ایران شاپور به عنوان دبیرکل سـفارت هـند در تهران منصوب شد تا وظایفی را انجام دهد که مقتضی این شغل بـزرگ اسـت.49 شاپور از بدو...
میگویند شـرایط خـاص تـاریخی،شخصیتهای خاص خویش را میسازد.دیگر آنکه میان شخصیتها،شرایط تاریخی و ساختارهای گوناگون اقتصادی،سیاسی و اجـتماعی رابطهای متوازن،متقابل و هماهنگ وجود دارد.با این وصف بررسی نقش شخصیتها در تاریخ،اهـمیت فراوانی در فهم حوادث دارد.حـوادث تـاریخی دورویه دارند:آشکار و پنهان.رویه آشکار سیاسی،دستمایه تاریخنگاریهاست که از قرون...
روز چهارم اسفند 1311 اردشیر ریپورتر از عوامل صعود رضاخان به قدرت و طراح و معمار پشت پرده حکومت پهلوی در 67 سالگی در تهران درگذشت. به این مناسبت یکی از فرازهای زندگی وی یعنی وصیت نامه او را در این نوشتار مورد بحث قرار میدهیم. در پاییز سال ۱۸۹۳ م ریپورتر از طرف نایب السلطنه حکومت هندوستان روانة ایران شد تا مأموریت جدید خود را در ایران تحت پوشش مأمور سیاسی به انجام رساند. از اردشیر جی ریپورتر وصیت نامه...
کودتای سوم اسفند 1299 از جمله مهمترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران است. این کودتا که درست چهارده سال پس از انقلاب مشروطه رخ داد، بنیان بسیاری از دستاوردهایی را که در مشروطه شکل گرفته بود، بر باد داد و زمینه دیکتاتوری رضاخان را فراهم آورد. معمولاً مورخین در بررسی کودتای سوم اسفند 1299 سرکرده اصلی آن یعنی رضاخان میر پنج را مورد توجه قرار میدهند و تحولات مربوط به این حادثه را چونان سقوط بهمنی سهمگین...
: دراینجا بخش هشتم از سلسله مطالبی را که عینا ازکتاب مذکور ترجمه شده است،ملاحظه می کنید.این کتاب در سالهای دهه پنجاه خورشیدی به عنوان راهنما در اختیار دیپلماتهای اعزامی به ایران قرار داده می شد. متن اصلی کتاب در مجموعه اسناد بدست آمده در لانه جاسوسی آمریکا در تهران موجود است. بدلیل اهمیت مطالب مطرح شده که منعکس کننده دیدگاه سازمان سیا در باره شاه و حکومتش در اوایل دهه پنجاه خورشدی است ، متن...
در بعد از ظهر روز سوم مه 1933، جورج ودزورث، دبیر سفارت آمریکا، با تی. ال. جکس، مدیر مقیم شرکت نفت انگلیس و ایران، گُلف بازی میکرد. مثل گذشته، بازی گُلف جکس را «سر شوق آورد و به پرحرفی انداخت» و در خلال حرفهایش چیزهایی درباره نقش رضا شاه در اعطای امتیاز جدید به انگلیسیها گفت. هارت در یکی از گزارشهای قبلیاش به روند پیشرفت رضا شاه از سال 1921 به بعد میکند:...
در سالهای اولیه دوران مشروطه نیاز به یک نیروی متمرکز و کارآمد نظامی که بتواند مشروعیت دولت مرکزی را در کل کشور برقرار کند، عمیقاً احساس میشد. با بالا رفتن میزان ناامنی در مناطق مختلف کشور ، انگلستان از مسئولین دولت وقت ایران خواست برای حفظ ارتباطات تجاری بهخصوص در ناحیه جنوب کشور، به تشکیل نوعی نیروی نظامی مبادرت کند. این اقدام انگلیس با پشتیبانی روسیه نیز مواجه شد، زیرا آنها نیز در فکر همین...
در اولین ساعات سپیده دم سوم اسفند 1299 رضاخان فرمانده تیپ همدان همراه با نظامیان قزاق تحت فرمانش از قزوین وارد تهران شدند. آنان بلافاصله کلانتریها، وزارتخانهها، پستخانهها و ادارات دولتی و مراکز حساس تهران را به تصرف درآوردند. این عملیات کودتایی بود که سفارت انگلستان هدایت آن را بر عهده داشت. رضاخان عامل نظامی کودتا و سیدضیاءالدین طباطبایی ـ مدیر روزنامه رعدـ عامل سیاسی آن بود. ورود...