ساواک
0

اشاره

ساواک (سازمان اطلاعات و امنیت کشور) اولین و مهمترین مولود کودتای ۲۸ مرداد بود و مانند همان کودتا بیش از آنکه به فکر امنیت کشور باشد به مدت بیش از دو دهه امنیت و آرامش و آسایش را از مردم سلب کرد. ساواک توسط دو سازمان جاسوسی سیا (متعلق به آمریکا) و موساد (متعلق به اسرائیل) شکل گرفت و از بدنام ترین سازمان‌های اطلاعاتی در قرن بیستم میلادی محسوب می‌شد.

 «گذرستان» حاضر عملکرد این سازمان را از ابتدا تا سقوط رژیم سلطنتی پهلوی مورد بررسی قرار داده است.


سخن نخست

سخن نخست

هیولایی به نام ساواکپس از کودتای 28 مرداد 1332، آمریکا فضا و شرایط را به منظور حضور و حاکمیت بلامانع خویش در ایران مساعد یافته درصدد برآمد تا در تمام شئون ایران دخالت کرده و جایگزین انگلیس شود. یکی از زمینه‌های موردنظر، بخش امنیتی و اطلاعاتی بود. تا پیش از این مقطع، انگلیس از حضوری پررنگ‌تر برخوردار بود و آمریکا نیز به منظور کسب جایگاه مناسب تلاش می‌کرد؛ ولی نتایج جنگ جهانی دوم و توافقات جدید در...

ادامه مطلب

استخدام رسمى در ساواک و بازگشت به ایران

استخدام رسمى در ساواک و بازگشت به ایران

 آزمون پس از مدتها فعالیت پرثمر در ایستگاه ساواک آلمان غربى در خرداد 1338 به استخدام رسمى آن سازمان درمى‏آید که این امر نشان‏دهندٔاعتماد کامل سازمان و خصوصا بختیار و علوى‏کیا به اوست. وى از همین موقعیت استفاده کرده و پس از سالها دورى از ایران سرانجام توانست به کشور بازگردد و طى سفرهاى متعددى که به ایران داشت با بختیار و علوى‏کیا روابط محکم و نزدیکى برقرار سازد، روابطى که بعدا در ارتقاء مقامش...

ادامه مطلب

انحلال ساواک توسط شاپور بختیار

انحلال ساواک توسط شاپور بختیار

پلیس سیاسی و نظمیه در دوره رضا شاه در دوره رضا شاه، رسیدگی به فعالیت‌های مضره (فعالیت‌های خرابکارانه و به هم زننده نظم و امنیت کشور) شد. نظمیه نیز با تمام توان خود به انجام این وظیفه پرداخت و در زمان ریاست سرپاس مختاری حتی به درون خانواده‌ها نیز راه یافت.1 با قدرت یافتن رضا شاه و تثبیت پایه‌های رژیم دیکتاتوری او، قدرت نظمیه نیز افزایش یافت. رضا شاه و اطرافیان او نظمیه را جهت برقراری نظم و امنیت و...

ادامه مطلب

آزمون و تأسیس دفتر اطلاعات اروپا( ساواک )  در آلمان

آزمون و تأسیس دفتر اطلاعات اروپا( ساواک ) در آلمان

  آزمون با توجه به روحیة تشکیلاتى‏اى که داشت با پذیرفتن همکارى در ساواک شروع به سازماندهى مجدد سازمان نوپاى اطلاعاتى ایران در آلمان غربى کرد و فعالیت خویش را در چهار زمینه متمرکز ساخت:1. جمع‏آورى و طبقه‏بندى اطلاعات مختلف دربارة حزب توده و ارسال آن براى ساواک ایران؛2. ایجاد انجمن دانشجویى براى مبارزة علنى با حزب توده؛3. تأسیس رادیو به زبان فارسى در آلمان و انتشار جراید مخالف حزب توده؛4. جذب...

ادامه مطلب

بازخوانی نقش آمریکا و رژیم صهیونیستی در تشکیل ساواک

بازخوانی نقش آمریکا و رژیم صهیونیستی در تشکیل ساواک

در 23 اسفند سال 1335 خورشیدی نمایندگان مجلس به اصطلاح ملی که بر اساس کارویژه ذاتی خود وظیفه ای جز دفاع از حقوق ملت بر عهده آن گذاشته نشده بود قانونی را به تصویب رساندند که منجر به تشکیل جلادخانه ساواک شد. برای این سازمان که با نظارت مستقیم سرویسهای اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل تشکیل شده بود وظیفه ای جز کشتار ملت اساساٌ تعریف نشده بود.دخالتهای  بیگانگان به ویژه آمریکا در امور داخلی کشورمان بیش از هر...

ادامه مطلب

بهائیان در ساواک بهائیان در عصر پهلوی ها

بهائیان در ساواک بهائیان در عصر پهلوی ها

همان طور که می دانیم «ساواک» برآمده از فرمانداری نظامی تهران و لشکر دو زرهی و نیز ادارات اطلاعات و ضداطلاعات ارتش و شهربانی و ژاندارمری کشور بعد از کودتای 28 مرداد 1332 بود. بعد از کودتای 28 مرداد، محمدرضا پهلوی درصدد تثبیت پایه های حکومت دیکتاتوری خود برآمد و از سوی دیگر، دولت استعمارگر انگلیس و امپریالیسم نوخاسته آمریکا هم که منافع عمده ای در ایران داشتند، حفظ امنیت و تثبیت دیکتاتوری محمدرضا پهلوی...

ادامه مطلب

تأسیس ساواک

تأسیس ساواک

پس از کودتای 28 مرداد 1332، آمریکا، فضا و شرایط را به‌منظور حضور و حاکمیت بلامانع خویش در ایران مساعد یافته و در صدد برآمد تا در تمام شئون ایران دخالت کرده و جایگزین انگلیس شود. یکی از زمینه‌های مورد نظر، بخش امنیتی و اطلاعاتی بود. تا پیش از این مقطع‌، انگلیس از حضوری پررنگ‌تر برخوردار بود و آمریکا نیز به‌منظور کسب جایگاه مناسب تلاش می‌کرد; ولی نتایج جنگ جهانی دوم و توافقات جدید در تعیین حوزه‌های...

ادامه مطلب

چگونگى ورود آزمون به ایستگاه اطلاعاتى ساواک در آلمان غربى

چگونگى ورود آزمون به ایستگاه اطلاعاتى ساواک در آلمان غربى

     همان‏طور که قبلاً ذکر شد، مسائل و موضوعات متعددى موجب آن شد که آزمون دل از حزب توده بر کند و علاقة خودش براى بازگشت از آلمان شرقى را صریحا اعلام کند. نیت شخصى وى نیز چیزى جز ادامة تحصیل و سپس آغاز زندگى معمولى و عادى نبوده است. ولى این امر براى رژیم حاکم بر ایران قابل قبول نبود چون هیئت حاکمه نمى‏پذیرفت شخصى با داشتن سابقة تقریبا ده سال فعالیت در رده‏هاى مختلف حزب توده به صرف یک...

ادامه مطلب

در قلعه مخوف ساواک چه می‌گذشت؟

در قلعه مخوف ساواک چه می‌گذشت؟

 «اگر ساواک و کمیته مشترک شکل نگرفته بود‌، مبارزین ایرانی زود‌ترموفق می‌شد‌ند‌ وانقلاب اسلامی‌زود‌تر به نتیجه می‌رسید‌.»جمله معروف فرید‌ون توانگری(معروف به آرش) از بازجویان معروف کمیته مشترک ساواک و شهربانی که د‌راعترافات تلویزیونی خود‌، بعد‌ ازد‌ستگیری توسط نیروهای انقلابی بیان می‌کند‌. د‌رآن فضای سیاسی که مبارزه علیه رژیم پهلوی شد‌ت گرفته بود‌، وحد‌ت مناسبی بین نیروهای...

ادامه مطلب

چهره بی پرده روسای ساواک

چهره بی پرده روسای ساواک

اولین رئیس ساواک، تیمور بختیار بود. تیمور بختیار پس از کودتای 28 مرداد ، هزاران نفر را تحت عنوان جرایم گوناگون بازداشت و شکنجه کرد و افراد زیادی را به علل مختلف و گاه واهی ،  احضار و حبس کرد و هر صدای مخالفی را خاموش ساخت . از جمله جنایات بختیار یکی آن است که سید عبدالحسین واحدی ( از سران فدائیان اسلام ) را به دست خود به قتل رساند بختیار فردی هوسران و فاسد بود و به زنان شوهر دار نیز دست‌اندازی می‌کرد...

ادامه مطلب

رئیس سازمان مخوف ساواک

رئیس سازمان مخوف ساواک

یکی از سرسپردگان واقعی رژیم شاهنشاهی سرلشکر حسن پاکروان بود. حسن پاکروان، فرزند فتح‌الله در سال 1290 شمسی در تهران متولد شد. فتح‌الله پاکروان پدر وی یکی از نظامیان عصر رضاشاه بود که به دلیل نقش سرکوبگرانه‌اش در واقعه موسوم به «کشف حجاب» و بویژه در کشتار مردم در مسجد گوهرشاد از او به نفرت یاد می‌شود. وی فعالیت‌های موثر اجتماعی‌اش را همزمان با ورود رسمی رضاخان بر عرصه قدرت در سال 1304 آغاز کرد و...

ادامه مطلب

ساختار ارتش و ساواک و ناکارآمدی رژیم پهلوی

ساختار ارتش و ساواک و ناکارآمدی رژیم پهلوی

گفت وگو: مرتضی رسولی پور مروری بر آثار منتشره از سوی دکتر احسان نراقی، صاحب نظر علوم اجتماعی نشان می‏دهد که اندیشه ‏های او برخاسته از نوعی عملگرایی در چهارچوب روشهای غیرانقلابی است. او با توجه به اینکه با بسیاری از شخصیت‏های درجه اول فرهنگی، سیاسی و نظامی رژیم گذشته ارتباط و آشنایی نزدیک داشت اطلاعات جالبی در سینة خود جای داده که آگاهی از آنها می‏تواند برای علاقه ‏مندان رخدادهای تاریخ معاصر...

ادامه مطلب

ساواک از تأسیس تا پایان فروپاشی رژیم ستم‌شاهی

ساواک از تأسیس تا پایان فروپاشی رژیم ستم‌شاهی

ساواک توسط امریکایی‌ها و زیر نظر «سازمان سیا» در سال 1335 طراحی و تأسیس گردید. این سازمان در آغاز به دلیل عدم استقلال و حاکمیت ملی رژیم پهلوی، وسیله‌ای برای مثلث اینتلجنس سرویس، سیا و موساد شد.روند حرکت ساواک نه در راه منافع ملی، اقتدار ملی، وحدت ملی ... که در راستای منافع و نیازهای غرب تعریف شد. در رأس هرم ساواک، سیا و در دو زاویه دیگر انگلیس و اسرائیل حضور داشتند. نتیجه این کار یعنی حفاظت از منافع...

ادامه مطلب

ساواک به روایت سفیران انگلیس و آمریکا

ساواک به روایت سفیران انگلیس و آمریکا

ویلیام سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران به صراحت ساواک را فرزند سیا و ساواکی‌ها را پرورش یافته در آمریکا و اسرائیل اعلام کرده و بر روابط سیا و ساواک تاکید می‌کند . او در باره بی رحمی‌ها و قساوت‌های ساواک چنین می‌نویسد : « ... پس از قیام سال 1963 (برابر یا 1342 خورشیدی) به رهبری آیت الله خمینی ، ساواک به تدریج از صورت یک سازمان اطلاعاتی و ضد جاسوسی خارج شد و بخش عمده‌ای از آن به صورت پلیس...

ادامه مطلب

ساواک و بررسی اقداماتش در دوره پهلوی دوم

ساواک و بررسی اقداماتش در دوره پهلوی دوم

1- معرفی کلی ساواک:در جلد دوم این تاریخ بحثی کوتاه از ساواک داشتیم اما چون اشتهار این سازمان مخوف مربوط به این دوره میباشد در اینجا بیشتر چهره آن را نمایان میسازیم. ساواک(سازمان اطلاعات و امنیت کشور) در سال 1336 شمسی براساس قانون مصوب مجلس! تأسیس شد (1) و منظور این بود که جای حکومت نظامی را بگیرد (2) و مقاومتهای در برابر رژیم را در نطفه خفه سازد و مردم هم از حکومت نظامی اظهار عدم رضایت ننمایند اعمال ساواک...

ادامه مطلب

سپهبد ناصر مقدم آخرین رئیس ساواک

سپهبد ناصر مقدم آخرین رئیس ساواک

پیشینه: سپهبد ناصر مقدم آخرین رئیس ساواک (خرداد 1357 ـ بهمن 1357) فرزند یعقوب در سوم تیر 1300 درتهران متولد شد. نام خانوادگی وی در آغاز «مقدم چهارگریل‌اصل» بود که پس از مدتی به مقدم‌راد و نهایتاً به مقدم تغییر پیدا کرد. همچنان که از نوشته‌های خود او برمی‌آید تا سن ده سالگی تحت تکفل پدر زندگی می‌کرده و از آن پس دایی‌اش حسین مقدم عهده‌دار وظیفه نگهداری او شد و چنانکه خود او ذکر کرده است گویا تا سال 1334 هم...

ادامه مطلب

سرنوشت آخرین رئیس ساواک

سرنوشت آخرین رئیس ساواک

سپهبد ناصر مقدم آخرین رئیس ساواک (خرداد 1357 ـ بهمن 1357) فرزند یعقوب در سوم تیر 1300 درتهران متولد شد. نام خانوادگی وی در آغاز «مقدم چهارگریل‌اصل» بود که پس از مدتی به مقدم‌راد و نهایتاً به مقدم تغییر پیدا کرد. همچنان که از نوشته‌های خود او برمی‌آید تا سن ده سالگی تحت تکفل پدر زندگی می‌کرده و از آن پس دایی‌اش حسین مقدم عهده‌دار وظیفه نگهداری او شد و چنانکه خود او ذکر کرده است گویا تا سال 1334 هم هنوز در...

ادامه مطلب

سولیوان: ما فقط بدنامی رابطه با ساواک را تحمل می‌کردیم

سولیوان: ما فقط بدنامی رابطه با ساواک را تحمل می‌کردیم

ویلیام سولیوان آخرین سفیر آمریکا در حکومت پهلوی در سالهای مأموریت خود در تهران (خرداد 1356 تا فروردین 1358) شاهد بسیاری از تحولات و رویدادهای ایران بود. او پس از پایان مأموریت خود در کتابی به نام «مأموریت در ایران» به حقائقی از اوضاع سیاسی ایران در عصر پهلوی، دخالتهای آمریکا در ایران، وابستگی و چاپلوسی بسیاری از مقامات دولتی شاه و اختناق سیاسی و اجتماعی ایران در دوران حکومت محمد‌رضا پهلوی کرده...

ادامه مطلب

سیا، ساواک و سفارت آمریکا

سیا، ساواک و سفارت آمریکا

سیا از آغاز حضورش در ایران عصر‌ پهلوی ارتباط مستقیمی با سفارت امریکا در تهران پیدا کرد و در واقع بخشی از سفارت امریکا در تهران در اختیار سیا قرار داشت. در بسیاری از امور میان اعضای رسمی سفارت و عوامل سیا هماهنگی لازم برقرار بود. با این حال سیا در فعالیتهایش از استقلال عمل کافی برخوردار بود و چه بسا فعالیتهای پرشماری از آن، از دید و اطلاع اولیای سفارت مخفی می‌ماند. به عبارت دیگر سیا در گزارش اقدامات...

ادامه مطلب

شکنجه در ساواک به روایت اسناد

شکنجه در ساواک به روایت اسناد

: آپولو مجموعه ای از چند دستگاه فلزی بود که در اتاق تمشیت ( اتاق شکنجه ) قرار داشت و نحوه استفاده از آن چنین بود که متهم را روی تخت فلزی می خواباندند ، سپس با استفاده از گیره هایی که روی دسته های تخت قرار داشت ، دست ها و پاهای او را می بستند و به وسیله دستگیره ای که روی دستگاه وجود داشت ، پاهای متهم را به سمت بالا می آوردند تا کف پاها رو به بالا قرار گیرد . " کلاه خود " فلزی را که از سقف آویزان بود ، به...

ادامه مطلب

مطالب بیشتر درباره شکار مأموران ساواک از سوی ایران از مجموعه اسناد بدست آمده از  وزارت امور خارجه امریکا

مطالب بیشتر درباره شکار مأموران ساواک از سوی ایران از مجموعه اسناد بدست آمده از وزارت امور خارجه امریکا

محرمانه 30 ژوئیه 1979ـ 8 مرداد 1358از: سفارت آمریکا، بن ـ 13355 به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سیمرجع: الف) بن 12990 ب) فرانکفورت 6561 ج) هامبورگ 1401 د) برلین 1607 ه‍ ( دوسلدورف 1688.موضوع: مطالب بیشتر درباره شکار مأموران ساواک از سوی ایران1- (محرمانه) وزارت خارجه چیزی درباره دخالت دولت ایران در مبارزه اخیر علیه مأموران ادعایی ساواک سابق کشف نکرده است. به گفته مسئول میز ایران در وزارت خارجه (آلمان) کاردار ایران...

ادامه مطلب

اهداف صهیونیستها ا‌ز آموزش و تجهیز اطلاعاتی ساواک

اهداف صهیونیستها ا‌ز آموزش و تجهیز اطلاعاتی ساواک

اسرائیل از آموزش و تجهیز سازمان‌های اطلاعاتی کشورهای مختلف به‌طور عام و آموزش و تجهیز ساواک در حالت خاص‌، چه اهدافی را پی می‌گرفت‌؟ چرا آموزش و تجهیز در حیطه‌های اطلاعاتی و امنیتی از چنین جایگاه ویژه‌ای در نزد سران رژیم غاصب اسرائیلی برخوردار است‌؟ در این زمینه پرسش‌های فراوان مطرح است که هرکدام به نوبه خود نیازمند بررسی و دقت است که در ذیل به برخی اغراض خاص اسرائیل در امر آموزش و تجهیز...

ادامه مطلب

تشکیل ساواک ،طرحی در راستای توسعه شبکه‌های اطلاعاتی ـ امنیتی منطقه‌ای سیا

تشکیل ساواک ،طرحی در راستای توسعه شبکه‌های اطلاعاتی ـ امنیتی منطقه‌ای سیا

مطرح است که ساواک اساساً در پاسخ به هیچ نیاز مغفول در کشور پدید نیامد. عملکرد آتی ساواک هم نشان داد که هدف عمده آن تقویت بنیانی نهادهای مدنی سیاسی، اطلاعاتی ـ امنیتی کشور نبود. و اصولاً هم طرح تشکیل ساواک ابتکاری از سوی دولتمردان و هیئت حاکمه کشور نبود. حسین فردوست تشکیل ساواک را به سیا و امریکا نسبت می‌دهد. وی معتقد است این سازمان در راستای توسعه شبکه‌های اطلاعاتی ـ امنیتی منطقه‌ای سیا تشکیل...

ادامه مطلب

چگونگی تاسیس ساواک

چگونگی تاسیس ساواک

از اواسط 1335، اخبار و گزارشاتی در نشریات و روزنامه‌ها منتشر می‌شد که حاکی از تلاش دولت علاء برای تشکیل سازمان اطلاعاتی ـ امنیتی بود. گفته می‌شد که با تشکیل این سازمان، بر فعالیت فرمانداری نظامی پایان داده خواهد شد و ترکیبی از افسران و نیروهای آن، سازمان جدید را اداره خواهند کرد. چهارشنبه 11 مهر 1335 اعلام شد که هیئت وزیران طرح تشکیل سازمان امنیت را تصویب کرده است و برای تأسیس آن نیازی به تأیید و تصویب...

ادامه مطلب

روابط و همکاریهای ساواک و موساد

روابط و همکاریهای ساواک و موساد

1 -  پیشینه و تشکیلات موساد از همان آغازین روزهای اعلام رسمی تشکیل دولت اسرائیل در 1948م./1327ش. طرح تشکیل یک سازمان اطلاعاتی و جاسوسی مورد توجه رهبران آن قرار گرفت. دولت صهیونیستی از سوی محافل سیاسی، اقتصادی و نیز برخی دولتهای اروپایی و امریکا حمایت می‌شد. صهیونیستها هنگام اعلام موجودیت اسرائیل، سالیانی طولانی با اعراب مسلمان درگیر نبردهایی تجاوزکارانه بودند و برای تحکیم موقعیت خود در منطقه،...

ادامه مطلب

سازماندهی، تشکیلات و مهارتهای اطلاعاتی ـ پرسنلی ساواک

سازماندهی، تشکیلات و مهارتهای اطلاعاتی ـ پرسنلی ساواک

ساختار تشکیلاتیساختار تشکیلاتی و نمودار سازمانی ساواک در طول حدود 22 سال فعالیت آن همواره دچار تحول و توسعه کمی و کیفی شده است.  پس از تأسیس و آغاز به کار ساواک، به تدریج و بر حسب نیاز در سازمان و مدیریت اجرایی و برنامه‌ریزی ساواک هم تغییراتی پدید می‌آمد. با این حال ساختار اولیه‌ای که ساواک بر اساس آن شکل گرفت کماکان به عنوان اساس سازماندهی آن باقی ماند و همواره بخشهای جدیدتر بر آن افزوده شد. با...

ادامه مطلب

ساواک از ابتدا تا انتها

ساواک از ابتدا تا انتها

ساواک توسط امریکایی‌ها و زیر نظر «سازمان سیا» در سال 1335 طراحی و تأسیس گردید. این سازمان در آغاز به دلیل عدم استقلال و حاکمیت ملی رژیم پهلوی، وسیله‌ای برای مثلث اینتلجنس سرویس، سیا و موساد شد. روند حرکت ساواک نه در راه منافع ملی، اقتدار ملی، وحدت ملی ... که در راستای منافع و نیازهای غرب تعریف شد. در رأس هرم ساواک، سیا و در دو زاویه دیگر انگلیس و اسرائیل حضور داشتند.  نتیجه این کار یعنی حفاظت از منافع...

ادامه مطلب

ساواک ، دانشگاهیان و مراکز آموزش عالی

ساواک ، دانشگاهیان و مراکز آموزش عالی

در تمام دوره پهلوی موضوع دانشگاه و چگونگی برخورد با دانشگاهیان از مهمترین دلمشغولیها و مشکلات مبتلا به حکومت و دستگاههای امنیتی ـ انتظامی آن بود. در دوران رضاشاه پس از تأسیس دانشگاه تهران، به رغم تمام سختگیریهای سیاسی و رعب و وحشتی که در جامعه ایرانی ایجاد شده بود، هر از گاه شاهد تحرکات و مخالفتهای سیاسی دانشجویان هستیم. پس از سقوط رضاشاه و در دهه 1320 که آزادیهای سیاسی نسبی به وجود آمده و متعاقب آن...

ادامه مطلب

ساواک در تعقیب مخالفان سیاسی

ساواک در تعقیب مخالفان سیاسی

مخالفان رژیم پهلوی طیف گسترده‌ای بودند که هر یک در مبارزه با حکومت مشی ویژه‌ای در پیش گرفتند. با این احوال در مبحث حاضر صرفاً کارنامه سیاسی و مبارزاتی تشکلهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار خواهد گرفت که در مخالفت با حکومت از روشهای مسالمت‌آمیز پیروی کردند. روحانیون و علما که از مهمترین مخالفان سیاسی حکومت محسوب می‌شدند نیز در چارچوب همین دسته طبقه‌بندی می‌شوند، اما به دلیل گستره وسیع مبارزات...

ادامه مطلب

ساواک در دوره حسن پاکروان

ساواک در دوره حسن پاکروان

سرلشکر حسن پاکروان فرزند فتح‌الله پاکروان در واپسین روزهای سال 1339 به عنوان دومین رئیس ساواک جانشین سپهبد تیمور بختیار شد. پاکروان که در طرح تشکیل ساواک و تدوین نمودار سازمانی اولیه آن نقش قابل توجهی داشت و مدتها در ریاست رکن 2 ارتش خدمت کرده بود، در دوره ریاست بختیار، معاون بین‌الملل ساواک بود. گفته می‌شد سیاستهای خشن بختیار موجب شد تا شاه با انتخاب فردی به ظاهر نرمخو که بیشتر طرفدار سیاست...

ادامه مطلب

ساواک در دوره نعمت‌الله نصیری

ساواک در دوره نعمت‌الله نصیری

سپهبد نعمت‌الله نصیری با آغاز نخست‌وزیری امیرعباس هویدا در بهمن 1343 جایگزین پاکروان شد. در دوران ریاست پاکروان، نصیری رئیس کل شهربانی بود و در دوره نهضت امام خمینی، در اعمال خشونت و سرکوب مخالفان سرسختی نشان داد. نصیری افسر کم‌سوادی بود و تنها راه برخورد با مخالفان را در سرکوب قهرآمیز جستجو می‌کرد. نصیری در دوره ریاست پاکروان با او رقابت داشت و تلاش می‌کرد برای جلب رضایت شاه تمام توان...

ادامه مطلب

ساواک عامل تقویت پایه‌های نظام استبدادی پهلوی دوم

ساواک عامل تقویت پایه‌های نظام استبدادی پهلوی دوم

دلایل داخلی تشکیل ساواک، از علل و دلایل خارجی شکل‌گیری آن قابل تفکیک نیست. مجموعه علل و عواملی که بر شکل‌گیری سیاست و رویکرد خارجی حکومت اثرگذار بود، با سلسله تحولات سیاسی ـ اجتماعی داخلی پیوند نزدیکی داشت. از آنجا که رویکرد کلی سیاست داخلی و خارجی ایران در راستای اهداف و استراتژی منطقه‌ای و جهانی در حال شکل‌گیری غرب و به‌ ویژه امریکا بود، تشکیل نهادها و سازمانهایی نظیر ساواک نیز نمی‌توانست...

ادامه مطلب

ساواک و انقلاب اسلامی

ساواک و انقلاب اسلامی

هنگام اعلام فضای باز سیاسی، که برخی آثار و نشانه‌های آن از اواخر سال 1355 و اوایل سال 1356 در محافل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور دیده می‌شد، ساواک در برابر مخالفان و منتقدان نرمش قابل‌ اعتنایی نشان نداد. از همان آغاز، حکومت می‌دانست که با ادامه فضای باز سیاسی، مخالفان و منتقدان به تدریج کنترل اوضاع را در دست خواهند گرفت. ساواک، در این دوره به عنوان بازوی اجرایی شاه و حکومت، با در پیش گرفتن سیاست یک...

ادامه مطلب

ساواک و سیا (CIA)

ساواک و سیا (CIA)

پیشینه سیاسازمان اطلاعات مرکزی یا آژانس مرکزی اطلاعات امریکا ـ سیا (CIA) ـ بر مبنای قانون امنیت ملی امریکا مصوب اول مه 1947 کنگره تشکیل شد. تا تشکیل نهایی سیا، امریکا دارای نظام اطلاعاتی و امنیتی انسجام یافته و صاحب اقتداری نبود. حداقل از هنگام پیروزی انقلاب امریکا و دوران ریاست جمهوری جرج واشنگتن به بعد تلاشهای متعددی برای شکل‌‌دهی دستگاه اطلاعاتی ـ امنیتی امریکا صورت گرفته بود. اولین تشکیلات...

ادامه مطلب

ساواک و فرهنگ

ساواک و فرهنگ

پدیده سانسور و فرهنگ‌ستیزی در ایران عمری به درازای استبداد سیاسی حاکم بر کشور دارد. با این احوال تا جایی که به تاریخ معاصر ایران مربوط می‌شود پدیده سانسور با آغاز انتشار روزنامه‌ها و مطبوعات و سپس کار ترجمه و تألیف کتاب معنی و مفهوم یافت. هم‌زمان با گسترش انتشار روزنامه‌ها و رشد مؤلفه‌های فکری، فلسفی و سیاسی، سانسور دامنه وسیع‌تری یافت و در سالهای سلطنت محمدرضا پهلوی به اوج رسید. از دوران...

ادامه مطلب

ساواک و مبارزه مسلحانه

ساواک و مبارزه مسلحانه

پس از کودتای 28 مرداد 1332، استبداد و سرکوب، جایگزین روش سیاسی شد. بلافاصله پس از کودتا، آشکار شد که نظم نوین، دیگر تجربه سیاسی، هر چند نیم‌بند پیشین را نیز برنخواهد تابید. حکومت به فعالیت و مبارزات سیاسی قانونی و مسالمت‌آمیز احزاب و گروههای سیاسی و مذهبی که حاکمیت را به چالش می‌طلبید، اعتنایی نکرد و با پی گرفتن روش استبدادی و خودکامانه، مخالفان سیاسی را از میان برداشت. هر چند این روند که از سوی...

ادامه مطلب

ساواک و مخالفان در خارج از کشور

ساواک و مخالفان در خارج از کشور

در بیست و پنج سال پایانی حکومت پهلوی، بسیاری از مخالفان حکومت را درخارج از کشور، دانشجویان و تشکلهای دانشجویی تشکیل می‌دادند. در پی کودتای 28 مرداد 1332 و سخت‌گیریهای حکومت نسبت به احزاب، گروهها و فعالان سیاسی و مذهبی، به تدریج کانونهای سیاسی مخالف حکومت در بین دانشجویان و تشکلهای دانشجویی شاغل به تحصیل در خارج از کشور شکل گرفت. از اواسط دهة 1330، گروههای سیاسی و مذهبی مخالف حکومت در داخل امکان فعالیت...

ادامه مطلب

ساواک؛  شکنجه و قتل و جنایت

ساواک؛ شکنجه و قتل و جنایت

درباره تعداد دقیق زندانیان سیاسی دوره سلطنت محمدرضا اطلاع دقیقی در دست نیست. محافل نزدیک به رژیم پهلوی همواره سعی داشته‌اند این رقم را تقلیل داده و اندک برآورد کنند، مخالفان حکومت و برخی محافل سیاسی و مطبوعاتی خارجی گاه تعداد زندانیان سیاسی آن دوره را تا 000/100 نفر و بیشتر آورده‌اند. در منابعی این رقم 25000 نفر ثبت شده است. با این احوال تردیدی نیست که طی سالهای پس از کودتای 28 مرداد 1332 تا واپسین ماههای...

ادامه مطلب

ساواک، کا.گ.ب و بلوک شرق

ساواک، کا.گ.ب و بلوک شرق

از همان نخستین سالهای پیروزی انقلاب کمونیستی در روسیه شوروی که تقریباً با پایان تدریجی کار سلسله قاجار و صعود رضاخان به سریر قدرت و سپس سلطنت او همراه بود، دستگاه اطلاعاتی و امنیتی روسیه تحرکات جاسوسی و اطلاعاتی خود را در قلمروهای شمالی ایران آغاز کرد. به دلیل فقدان دستگاه اطلاعاتی و امنیتی قابل اعتنا در ایران دوره رضاشاه که بتواند فعالیتها و ارتباطات دستگاههای امنیتی خارجی را کنترل کند، مأموران...

ادامه مطلب

عملیات برون‌مرزی ساواک

عملیات برون‌مرزی ساواک

ساواک اهداف خود را در کشورهایی که ارتباط نزدیکی با حکومت پهلوی داشتند، با آزادی عمل بیشتری دنبال می‌کرد، اما فعالیتش در کشورهای مخالف و یا رقیب حکومت ایران، با دشواریهای قابل‌توجهی همراه بود.  در تقسیم‌بندی کلان کشورهای جهان به دو قطب سرمایه‌داری و کمونیسم و رقابت و اختلافات عمیق آنها با یکدیگر، حکومت پهلوی عضو مهمی در اقمار کشورهای سرمایه‌داری به شمار می‌آمد و ماهیت فعالیت ساواک متأثر از...

ادامه مطلب

گزارش اولین نشست سران ساواک و موساد

گزارش اولین نشست سران ساواک و موساد

اولین جلسه مشترک نمایندگان ساواک ایران و موساد اسرائیل، در مرداد 1339 چهار سال پس از تأسیس ساواک برگزار شد. نظر به اهمیت این نشست و مصوبات آن و تلاشی که رژیم صهیونیستی برای استفاده از توان امنیتی ایران برای مقابله با رژیم جمال عبدالناصر در مصر به کار بسته بود، گزارش نتیجه مکتوب این جلسه را به نقل از اسناد ساواک که عیناً در کتاب «ساواک و دستگاه اطلاعاتی اسرائیل» نوشته عبدالرحمان احمدی به چاپ رسیده است...

ادامه مطلب