رئیس سازمان مخوف ساواک
یکی از سرسپردگان واقعی رژیم شاهنشاهی سرلشکر حسن پاکروان بود. حسن پاکروان، فرزند فتح‌الله در سال 1290 شمسی در تهران متولد شد. فتح‌الله پاکروان پدر وی یکی از نظامیان عصر رضاشاه بود که به دلیل نقش سرکوبگرانه‌اش در واقعه موسوم به «کشف حجاب» و بویژه در کشتار مردم در مسجد گوهرشاد از او به نفرت یاد می‌شود. وی فعالیت‌های موثر اجتماعی‌اش را همزمان با ورود رسمی رضاخان بر عرصه قدرت در سال 1304 آغاز کرد و سمت‌های گوناگونی را بر عهده گرفت، از کفالت وزارت خارجه در دولت مخبرالسلطنه هدایت تا سفارت ایران در مسکو. وی در جریان واقعه مسجد گوهرشاد استاندار خراسان بود.
او تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در تهران گذراند و پس از اتمام دوره متوسطه برای فراگیری فنون نظامی راهی فرانسه شد. در سال 1312، یعنی در 22 سالگی، از دانشکده افسری «پواتیه» و «فونتن بلو» فارغ‌التحصیل شد و به ایران بازگشت.
حسن پاکروان پس از آمدن به ایران در دانشگاه افسری مشغول به تدریس شد که این دوره تا سال 1320 ادامه داشت. از شهریور 1320 تا 1328 به فرماندهی پادگان بوشهر منصوب شد و در سمت افسری انتظامات بنادر جنوب خدمت کرد. از این تاریخ به عنوان وابسته نظامی ایران به پاکستان رفت که این ماموریت تا سال 1330ادامه داشت.
از سال 1330 تا 1333 ریاست رکن دوم ستاد ارتش را برعهده داشت و سپس در سال 1334 فرماندهی مرزبانی کل کشور را پذیرفت و به مدت یک‌سال در این سمت مشغول به کار بود.
پس از تاسیس سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) در سال 1335 به ریاست سپهبد بختیار، پاکروان به عنوان معاون وی منصوب شد که خوش‌خدمتی وی به دربار باعث شد تا او را به عنوان رئیس ساواک انتخاب نمایند. ریاست وی بر ساواک از سال 1339 تا 1343، یکی از دوران‌های پرالتهاب و سرشار از حرکت‌های مردمی به رهبری امام خمینی(ره)، ادامه داشت.
وی از نظامیان تحصیلکرده‌ای بود که در بحران روابط ایران و آمریکا در دوره کندی به ریاست این سازمان برگزیده شده بود، اما برش بختیار را نداشت.
یکی از حوادث دوره ریاست وی بر ساواک، سرکوبی قیام 15 خرداد و دستگیری امام خمینی(ره) بود. که بیانگر نهایت سرسپردگی این چهره طاغوت به دربار شاهنشاهی است. در سند مربوط به بازداشت امام خمینی(ره) می‌خوانیم:
... موضوع: روح‌الله الموسوی خمینی
نامبرده بالا در تاریخ 15/3/42 به اتهام اقدام بر ضد امنیت داخلی مملکت دستگیر و در حال حاضر در پادگان بی سیم بازداشت می‌باشند. علی هذا خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به صدور قرار بازداشت مشارالیه اقدام مقتضی معمول و نتیجه را به این سازمان اعلام نمایند.
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور- سرلشکر پاکروان
با دستگیری امام خمینی‌ره در 15 خرداد 1342 پاکروان بارها با آن بزرگوار دیدار کرد. در همین ایام وی در مصاحبه‌های مطبوعاتی و رادیویی خود از رویه به اصطلاح مسالمت‌جویانه خویش ابراز ندامت کرد و وعده سرکوب و خشونت بیشتری را داد.
وی در مورد آزادی امام خمینی(ره) از زندان ساواک، به دروغ اطلاعیه‌ای را منتشر ساخت مبنی بر این که براساس توافق و تفاهم حاصله میان حکومت و روحانیون نسبت به آزادی مراجع تقلید و علمای اسلام اقدام شده است. این ادعای پاکروان از سوی امام خمینی(ره) تکذیب گردید.
اما پاکروان در برابر فشار نیروی مذهبی نتوانست دوام بیاورد و نهایتا مجبور شد به دیدار امام خمینی در پادگان عشرت‌آباد برود و دستور آزادی ایشان را صادر کند.
در آبان 1343 پس از سخنرانی شدید‌اللحن امام‌خمینی(ره) در قم علیه کاپیتولاسیون، سرلشکر پاکروان مامور تبعید امام به ترکیه شد، پس از ترور منصور و روی کارآمدن دولت امیرعباس هویدا، پاکروان از ریاست ساواک برکنار و به عنوان وزیر اطلاعات منصوب شد.
او تا سال 1345 در این سمت ماند که در واقع این آخرین پست یا سمت اطلاعاتی وی بود.
از سال 1345 تا 1348 سفیر ایران در پاکستان و از 1348 تا 1352 به عنوان سفیر ایران در فرانسه مشغول به کار بود. پس از بازگشت از فرانسه از 1352 تا 1356 به عنوان بازرس شاهنشاهی منصوب شد و از 1356 تا بهمن 1357 مشاور و سرپرست امور مالی وزارت دربار بود. حسن پاکروان پس از پیروزی انقلاب در ایران ماند، دستگیر و محاکمه و در فروردین 1358 به سزای اعمالش رسید و اعدام شد.
روزنامه جام جم
نظرات