مقالات
20 مهر 1350 با قرائت خطابه محمدرضا پهلوی در برابر مقبره کوروش هخامنشی در پاسارگاد، جشنهای 2500ساله شاهنشاهی آغاز شد. در این جشنها رؤسای جمهور، پادشاهان، نخست وزیران و هیأتهای بلندپایه بیش از یکصد کشور جهان همراه با صدها رقاصه و گروههای متعدد ارکستر وموزیک از کشورهای مختلف شرکت داشتند. صدها نوع غذا و نوشیدنی‌های سفارشی ازخارج کشور وارد شده وخیابان‌های تهران و دیگر شهرها چراغانی شده، رژه نمونه...
برخی اشتباهات تاریخی غیرقابل توجیهی که در کتاب سیروس غنی را می توان بشرح زیر برشمرد: در صفحة 202 دربارة دستگیرشدگان پس از کودتای 1299، نوشته شده است: «نخست وزیران پیشین دستگیرشده عبارت بودند از سپهسالار تنکابنی، سعدالدوله و...» این درست است و نویسنده آن را از جلد اول تاریخ بیست ساله، نوشته حسین مکی، نقل کرده است. اما در صفحه 226 در همین باره نوشته شده است: «محمدولیخان تنکابنی (سپهسالار)، که...
در سال 1303 مقدمات لازم برای حذف خزعل فراهم شد و پس از گفت و گوهایی که بین رضاخان و لورن در این باره صورت گرفت و در مباحث پیشین به آنها شد، لورن برخلاف سال 1301 با چنین اقدامی موافقت کرد. غنی این مسئله را اینگونه برمی‌سازد که رضاخان «کاملاً بر مشکلاتش فایق آمده بود... با لحن مطمئن‌تری وارد گفت وگو با سفارت انگلیس شد. به وابستة نظامی بریتانیا فهماند که قادر است سپاهی به تعداد 40/000 نفر...
سیروس غنی در کتاب «ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسیها» در پایان مباحث مربوط به شکست قرارداد و کناره‌گیری وثوق‌الدوله می‌نویسد: وثوق پیدایش ملی‌گرایی را در ایران دست‌کم گرفت و از قضای روزگار رئیس‌الوزرایی او بسی بر این حس ملی افزود. ریشة کودتای سوم اسفند و آمدن رضاخان را می‌توان در اشتیاق زاید بریتانیا در پیروی از سیاستی جست که با حقایق ایران بعد از جنگ...
سیروس غنی در توصیف رضاخان در آستانة کودتا در کتابش اینگونه می‌نویسد: سربازی گمنام بدون بستگی به خانواده‌ای سرشناس یا دربار از میان سپاه برمی‌خیزد، پایتخت را تسخیر می‌کند و عملاً فرماندة کل قوا می‌شود. اعلامیة نخست او سرشار از اعتماد و اقتدار بود. در آغاز آن بدون هیچ‌گونه ای می‌گفت حکم می‌کنم... شاید بتوان گفت همین چند جمله افزون بر اینکه در تناقض آشکار با دیگر...
روز 15 مهر 1285 اولین جلسه از نخستین دوره مجلس شورای ملی توسط مظفرالدینشاه قاجار در عمارت گلستان افتتاح شد. در نخستین جلسه کاری مجلس، مرتضی‌قلی‌خان هدایت (صنیع‌الدوله) با اکثریت آراء به ریاست مجلس، میرزاحسن‌خان وثوق‌الدوله نایب رئیس اول و حاج‌حسین‌آقا امین‌الضرب نایب رئیس دوم گردید. سپس گروهی از نمایندگان انتخاب شدند تا به تدوین قانون اساسی بپردازند. «فرمان مشروطیت»...
انقلاب، برای جامعه اقدامی بسیار پرهزینه است. مطالعات تاریخی و جامعه‌شناسی نشان می‌دهد که جوامع فقط هنگامی به انقلاب روی می‌آورند که همة راههای اصلاحی مسالمت‌جویانه و یا کم هزینه را برای دست‌یابی به مطالبات خود پیموده باشند. بنابراین، انقلاب آخرین چارة «ناگزیر» یک ملت در برخورد با نظام سیاسی حاکم است. حتی برخی از انقلاب‌شناسان از جبری بودن انقلابها سخن به میان آورده و...
برخی از واقعیات تاریخ سیاسی معاصر ایران که سیروس غنی هم به آنها اذعان داشته و در کتاب خود آورده است، عبارتند از: در پی شکستهای ایران از روسیه در دورة فتحعلی شاه قاجار، ایران به تدریج در دهه‌های بعد عرصة نفوذ فزایندة دو کشور روسیه و انگلیس بر اساس راهبرد بازی بزرگ شد. در سالهای پایانی سلطنت ناصرالدین شاه و سالهای سلطنت مظفرالدین شاه، ظهور آلمان به عنوان یک قدرت رقیب مهم اروپایی، مایة تهدید...
در سالهای اول پیروزی انقلاب، خاطرة رژیم پیشین و تباهیها و سیاهکاریهای آن، آنچنان در ذهن جامعه واضح و دقیق برجای بود که کسی را جرأت دفاع از سلطنت و شاهان پهلوی نبود. اما سالهایی چند پس از پیروزی سلطنت‌طلبان و طرفداران رژیم پهلوی، با توجه به کاستیها و نارساییهایی که کمابیش دامنگیر همة جوامع و نظامهاست، دست به تحریف تاریخ زدند و به گفتن و نوشتن دربارة «مزایا»ی رژیم پهلوی و ستایش از آن...
ادامه قسمت اول دوره دوم فعالیت کانون نویسندگان ایران همان‌طور که گـفته شـد پس از اعلامیه خرداد 1349 که اعتراضی بود در جهت دستگیری عده‌ای از اعضا،فعالیتهای کانون به پایان رسید و در واقع اعلامیه مذکور آخرین اعلامیه و آخرین حرکت بود و اعضا تا مدتها توان فعالیت نداشتند.عده‌ای بـه گـوشه‌ای رفتند و به کارهای مطبوعاتی پرداختند و یا در رادیو و تلویزیون ملی به کار...
پس از کودتای 28 مرداد 1332 و در نـتیجه سـقوط دولت دکـتر مصدق و روی کار آمدن کودتاچیان،شاه سعی نمود با گرفتن وامهای چند میلیون دلاری و کمکهای نظامی از آمـریکا و ایجاد یک سازمان اطلاعاتی-امنیتی،قدرت خود را تثبیت کند؛اما نداشتن یک سـیاست اقتصادی درست و به طـور کـلی یک نظام سیاسی سالم وی را در 1339 ش دچار چالش نمود و از طرفی با روی کار آمدن جان اف کندی رئیس‌جمهور دمکرات...
سیروس غنی، متولد 1308 هجری شمسی، فرزند دکتر قاسم غنی است. دکتر قاسم غنی از رجال سیاسی- فرهنگی حکومت رضاشاه و محمدرضاشاه بود. او در حکومت رضاشاه نمایندة دوره‌های 10-11-12-13 مجلس شورای ملی بود و پس از شهریور 1320 نیز به سفارت و وزارت رسید و سرانجام در سال 1331 در آمریکا درگذشت. همدلی و همراهی دکتر قاسم غنی با سیاستهای فرهنگی حکومت رضاشاه و شعار باستانگرایی او باعث شد تا وی برای تنها فرزند پسر خود ابتدا نام...
نویسندة کتاب «پهلوی‌ستایی در ترازوی تاریخ » برای ترسیم چهره ای مستقل از رضاخان و مطرح کردن اینکه او اصلاً به انگلیسی ها اهمیت نمی دهد و با آنها ارتباطی ندارد و حتی نوعی خصومت میان آنها وجود دارد، می نویسد: «مدرکی در دست نیست که رضاخان به دیدن نرمن رفته باشد یا حتی این دو ملاقات رسمی کرده باشند. چه بسا مقداری از خصومت نرمن به این سبب بود که رضاخان به او اعتنا نمی کرد». غنی در جای...
عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار رضاشاه و مرد مقتدر رژیم که در سوم دی 1311 به دستور رضاشاه بازداشت و محاکمه شده بود، روز 9 مهر 1312 در زندان به قتل رسید. او کسی بود که رضاشاه بارها به وزرا و کارمندان عالیرتبه دولتش گفته بود که «حرف تیمور حرف من است» به تیمورتاش هم گفته بود «امور نظامی با من و مابقی امور با تو» عبدالحسین‌خان تیمورتاش در سال ۱۲۶۰ خورشیدی در نردین خراسان به دنیا آمد. پدرش...
80 سال پیش در مهرماه 1320 هسته مرکزی حزب توده در تهران با مرام مارکسیسم لنینیسم و بر پایه دنباله‌روی و دفاع بی قید و شرط از سیاست دولت شوروی شکل گرفت. مقاله زیر چگونگی شکل‌گیری و عملکرد حزب توده در ایران را مورد بررسی و کالبدشکافی قرار داده است: فعالیت احزاب با جنبش مشروطیت و تشکیل مجلس شورای ملی آغاز شد و اشخاص با دیدگاه‌های خاصی به تشکیل حزب دست زدند. از جمله این احزاب باید به حزب...
در نهضت های ضد استعماری و ضد استبدادی ، چندین عنصر همچون روحانیت، مردم و روشنفکران نقش آفریدند. اما در این میان، سهم روحانیون، بیش از سایرین در «تکوین و راه اندازى» و «هدایت و رهبرى» نهضت ها،مشاهده می شود.چون علما بدلیل نفوذ معنوی که در میان مردم داشتند .به طور کلى موضع صریح و تند از خود نشان می دادند و بیش از دیگران درد ملت را می دانستند و بدنبال راه چاره و درمان درد بودند....
روز 8 مهر 1369 آیت‌الله سیدصادق لواسانی به رحمت ایزدی پیوست. به اینمناسبت یکی از فراز های زندگانی ایشان یعنی شیوه جمع آوری وجوه شرعیه برای امام خمینی (ره)را مورد بررسی قرار داده ایم. در اختیار داشتن وجوهات شرعیه یکی از علل استقلال نهاد مذهب و روحانیت در طول چهارده قرن گذشته بوده است.از این روی در بسیاری از مقاطع تاریخی حکام و سلاطینی که ازقدرت علما در وحشت بودند می کوشیدند تا در کنار مقابله با قدرت...
پیشینه‌ی خانوادگی آیت‌الله لواسانی خاندان آیت‌الله لواسانی از علماء، فقها و بزرگان دین و معنویت در تهران بودند. بررسی و تحلیل «تبارشناسی» این خاندان در حد بضاعت و توان، نویسنده‌ی این مقاله نیست، مضافاً آن که مجله «گزارش تاریخ» مسئولیت و جایگاه خاصی دارد که باید به زندگی سیاسی و نقش عالمان مصلح در عرصه‌ی سیاست بپردازد. خصوصاً علمایی که در عصر پهلوی (1299 ـ 1357) در برابر...
روز اول مهر 1351 دولت امیرعباس هویدا رسماً خاتمه «اصلاحات ارضی» را اعلام کرد تا مردم از سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی دلسرد نشوند. مقاله حاضر به ریشه‌یابی موضوع «اصلاحات ارضی» و بررسی ضربات آن به اقتصاد کشور پرداخته است: در دوران کندی، والتر روستو مشاور امنیتی او، سلسله رفورم‌های اقتصادی و به ویژه طرح اصلاحات ارضی را در کشورهای امریکای جنوبی و خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی...
کشور ایران با سابقه تاریخی طولانی، در حقیقت نخستین جامعه آماری در سطح جهان بوده است که در قالب مرزهای جغرافیایی مشخص تعریف شد و از حکومت جهت اداره خود برخوردار گردید. ایران که همواره مورد توجه دوستان و دشمنان بسیاری بوده، در موقعیت برجسته ژئوپولیتیکی ارتباط شرق و غرب قرار دارد و برای حفظ خود از گزند بیگانگان که به منابع سرشار مادی و معنوی آن چشم دوخته اند نیازمند نیروهای مسلح قدرتمند و منسجم است...
