رضاخان
شیخ محمدتقی بهلول گنابادی از عارفان و فقهای بنام ایران است که نامش با واقعه مسجد گوهرشاد پیوند خورده است. علامه بهلول گنابادی، در روستای بیلند شهرستان گناباد به سال ۱۲۷۹ متولد شد. در کودکی به مکتب پدرش رفت و هشت ساله بود که حافظ کل قرآن شد. سپس به تحصیل علوم قدیمه پرداخت و دوره هایی چون شرح لمعه، مطول تفتازانی و حاشیه را نزد پدر گذراند. در همین دوران در مجالس روضه‌خوانی شرکت می‌کرد و به گفتهٔ...
«کلاه پهلوی» تمام شد؛ سریالی که سعی در بازخوانی صفحاتی از تاریخ معاصر ایران از خلال داستانی نه چندان موفق داشت. آنچه در گوشه و کنار این سریال شایسته بازخوانی و بازنگری است فراوان است، اما این نوشته به طور خاص، به تفصیل و شرح یکی از اشارات این سریال درباره یکی از چهره های مطرح درآن می پردازد. در یکی از قسمت های آخر این سریال، در جایی در «کانون بانوان» مراسمی هست و آوازی خوانده می شود که...
گزارش اسناد آمریکایی از یک قتل در سقاخانه تهران در تیرماه 1303ش قتلی در یکی از سقاخانه‌های معروف تهران اتفاق افتاد که پیگیری ردپای عوامل آن پس از حدود یک سده همچنان موضوع بحث و بررسی است. محمدقلی مجد یکی از محققانی است که به این پرونده ورود کرده و با بررسی اسناد آمریکایی، از ماجراهای پس پرده این قتل سخن گفته است. بعدازظهر جمعه ۲۷ تیر ۱۳۰۳ش است؛ جمعیت زیادی در اطراف سقاخانه شیخ هادی، که در خیابان...
ترجمه روزنامه فرانسوی «لاپروونس»؛ 20 ژوئیه 1935(28 تیر 1314) «دولتی که فاقد معرفت الروح است از قرار معلوم در ایران بار دیگر انقلابی برپا شده است. ملت شورش نموده و حتی اسلحه برداشته تا از حقوق خود دفاع نماید. نظامی‌ها شلیک کرده و اشخاصی [در مسجد گوهرشاد] به قتل رسیده‌اند. علت این شورش خونین چیست. دولت می‌خواسته پوشیدن لباس اروپائی را اجباری سازد. در این ضمن باید اعتراف کرد که این فکر...
سرنوشت ۱۱برادر و خواهر محمدرضا پهلوی رضاخان ۱۱ و به روایتی۱۲ فرزند داشت که نخستین پسرش ، محمدرضا بعد از او به سلطنت رسید. محمدرضا پس از فرار از ایران و سقوط رژیمش،به سرعت تنها شد و سران رژیمهای مصر و اردن و مغرب و مقامات امریکا دست از حمایتش برداشتند. او در سال ۱۳۵۹به دنبال گذراندن دوره سخت بیماری سرطان، دهها میلیارد سرمایه هایی را که از ایران برده بودبرای خانواده اش باقی گذاشت. به گزارش...
احمدشاه قاجار، آخرین پادشاه سلسله قاجاریه، که فردی سست‌اراده و بیحال و عاشق تفریح و سفر بود؛ در آخرین مسافرت خارجی خویش، تمام اختیارات مملکت را به رضاخان سردار سپه، سپرد.[1] «ایوانف» محقق روسی، معتقد است؛ که دراین موقع «... قاجارها هیچگونه قدرتی در اختیار نداشته ]و[ تمام قدرت حکومت در دست رضاخان بود.»[2] زیرا، رضاخان، شاه را مجبور کرده بود به خارج از کشور رود و برادر وی را که...
محمود جم از رجال سیاسی معاصر ایران. پدرش، محمد صادق کرمانی، از جمله کارمندان دولت بود که‌از کرمان به تبریز مهاجرت کرده بود. محمود جم در ۱۳۰۲/۱۲۶۴ ش در تبریز به دنیا آمد (بامداد، ج۵، ص۲۸۳؛ مرسلوند، ج۳، ص۲۱؛ دولتهای ایران، ص۱۶۳). تاریخ تولد او در برخی منابع ۱۲۵۸ش ذکر شده است که درست نمی‌نماید...
رضاخان در ابتدا چنین تصور می‌کرد که برای رسمیت بخشیدن به کشف حجاب، باید زمینههای لازم را در کانون خانواده فراهم ساخت. از دید طراحان کشف حجاب، مخالفت مرد با حضور بیحجاب همسر در معابر عمومی، میتوانست عامل اصلی عدم پیشرفت برنامة کشف حجاب باشد. از اینرو، برنامه‌های اولیة خود را در جهت تغییر ذهنیت سرپرست خانواده تدوین کردند و بدان جنبه رسمی و قانونی نیز بخشیدند. اول هم به سراغ کارکنان...
نظام اطلاعاتی ـ امنیتی، که پیش از آن فقط بخش کم‌اهمیتی از تشکیلات و حیطه فعالیت نظمیه و شهربانی بود، در دورة رضاشاه گسترش یافت و فعالیت و حیطه عمل آن فعالیتهای شهربانی را تحت‌الشعاع قرار داد و آن را تابعی از سیاستهای کلی عملیاتی ـ اجرایی خود ساخت. رضاشاه تصمیم گرفته بود با نظمی قبرستانی و رعب‌‌انگیز که دستگاه شهربانی و نظام اطلاعاتی ـ امنیتی آن ایجاد می‌کند و تمایلات مستبدانه او را...
بر اساس اسناد منتشر نشده وزارت جنگ۱ بدون تردید مرحله مهم صعود رضاخان به منصب ریاست الوزرائی و البته به دنبال آن ایجاد بلوای جمهوری، تقلبات گسترده در انتخابات مجلس پنجم بود، به طوری که وقتی به اصطلاح این انتخابات انجام شد، معلوم گردید به جز تهران، قشون با انتخاباتی فرمایشی کسانی را روانه مجلس کرده است که موردنظر وزارت جنگ و شخص رضاخان بودهاند.3 این انتخابات راه را برای به دست گرفتن سهل و آسان...
در دوره چهارم مجلس شورای ملی، گزارشی از شهرستان آباده به وزارت داخله رسید مبنی بر اینکه «حدود دویست نفر از اهالی صفاده به آباده آمده و در تلگرافخانه این شهر متحصن شده اند. متحصنین از انجمن نظار انتخابات دوره چهارم مجلس شورای ملی به دلیل ندادن تعرفه به آنان، شکایت داشتند.» به دنبال شکایاتی که از سوء جریان انتخابات آباده به تهران ارسال شده بود، وزارت داخله به ایالت فارس دستور داد، انتخابات آن...
فراماسونری سازمانی مرموز است که ماهیت آن پنهان‌کاری و رازگونگی است. سازمان‌های فراماسونری که در ابتدا در کشورهای اروپایی شکل گرفتند سال‌ها بعد در کشورهای جهان سوم به مدخلی برای نفوذ و گسترش حوزه استعمار کشورهای غربی بدل شدند. ماهیت پنهان این تشکیلات موجب شد فعالیتهای جاسوسی و سیاسی آنها در لوای غیرسیاسی بودن آن صورت پذیرد. در ایران نیز حیطه نفوذ استعماری کشورهایی چون انگلیس به یمن وجود...
گزارش هارت از اولین ملاقاتش با رضاشاه در فوریه 1930 بسیار روشنگر است. اولین برداشتش از شاه این بود که با مردی ملاقات کرده است که «فقط چند قدم با توحش فاصله دارد.» هارت در پایان مأموریتش در دسامبر 1933 به این نتیجه رسیده بود که برداشت اولش از رضا شاه بیش از حد خوشبینانه بوده است. رضا شاه خیلی بدتر از چیزی بود که هارت تصور کرده بود. گزارش‌های مفصلی از ضرب و شتم وحشیانه انسان‌های...
: «از قاجاریه به پهلوی» عنوان یکی دیگر از آثار دکتر محمدقلی مجد، پژوهشگر و محقق ایرانی مقیم آمریکا است که توسط مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی منتشر شده است. در این کتاب که ترجمه متن انگلیسی همین اثر تحت‌عنوان «From Qajar to Pahlavi: Iran 1919_ 1930» می‌باشد، چهار هزار روز از تاریخ ایران از تاریخ 1298 تا 1309 هجری خورشیدی به تصویر کشیده شده است. مجد برای این بررسی روزشمار‌گونه، از 633 سند منتشر...
برخی از مورخان که در کشور زندگی می‌‌کنند به صورت تدریجی و ملایم، شروع به تطهیر رضاخان کرده‌اند و این تطهیر با قدرت هرچه بیشتر در خارج از کشور توسط شبکه‌‌های ماهواره‌ای ادامه یافته است. در برنامه‌های گوناگون این شبکه‌ها رضاخان را در حد قهرمان ملی که امنیت و مدرنیته را برای ایران به ارمغان آورده است بالابرده‌اند. برای بررسی تاریخی اینکه هدف از تطهیر رضاخان...
استبداد محمدرضاشاهی[1] در حقیقت کودتای آمریکایی ـ انگلیسی 28 مرداد 1332 و بازگشت مجدد محمدرضاشاه به قدرت، آغاز حاکمیت و اقتدار واقعی پهلوی دوم بود. در پی پیروزی کودتا، قدرت‌های معارض و موازی محمدرضا شاه، یکی پس از دیگری شکسته و سرکوب شدند. محمد مصدق و ملی‌گرایان، دیگر از صحنه کنار گذاشته شدند. گروههای سیاسی و معارض پهلوی دوم، به شدت منکوب گردیدند. قدرت عشایر ـ که در بسیاری مواقع در تضاد با...
ایلات عشایر هم در درون خود و هم در رابطه با سایر ایلات و هم در رابطه با حکومت مرکزی، چه در قالب مبارزه با حکومت مرکزی و چه دفاع از آن در برابر تهاجم بیگانگان و یا متمردان داخلی، شاهد حوادث تلخ و شیرین بی‌شماری در طول تاریخ خود بودهاند. به عبارت دیگر، هر ایلی همواره در درون خود، چه به طور طبیعی و چه به تحریک حکومت مرکزی، درگیر نبرد برای کسب قدرت بوده است. همچنین هر ایلی، خواه به طور طبیعی و...
نزدیک به نیم قرن پیش، قیامی مهم و خونین در بخشی از کشور ایران (جنوب و جنوب غربی) رخ داد، که ـ به اعتراف برخی آگاهان رژیم ـ حکومت پهلوی دوم را متزلزل کرد. این قیام اصیل و مردمی، در آن زمان «غائله جنوب»، «غائله فارس» یا «غائله فارس و خوزستان» خوانده شد. تضاد و تعارض عشایر با حکومت پهلوی، از همان آغاز اقدامات رضاشاه شروع شد. این روند دشمنی، با وجود سرکوب ایلات و عشایر در طول سال‌های 1310...
رضا شاه در اجرای سیاستها و برنامه هایی که در معامله قدرت قول آن را به انگلیسی ها داده بود ، قلمرو جوامع ایلی را مورد تاخت و تاز قرار داد. در کنار اقدمات نظامی و قهرآمیز یک سلسله ترفند دیگر مانند: اسکان عشایر ، خلع سلاح ، قلع و قمع خوانین ، وضع مالیات های سنگین ، قانون متحد الشکل کردن لباس و کشف حجاب و... که اهداف و ماهیتی کاملاً سیاسی ، نظامی و امنیتی داشتند ، به اجرا در آورد. این اقدامات که بدون...
