پرده‌هایی از حکومت رضاشاه


اشاره: میلسپو در کتاب ۱۹۴۶ خود[=آمریکاییان در ایران] گوشه‌هایی از حکومت وحشت رضاشاه را شرح می‌دهد. او می‌نویسد که رضاشاه «هزاران نفر را حبس کرده و صدها نفر را کشته بود، و بعضی‌ها را با دست‌های خودش به قتل رسانده بود.» در نتیجه این حکومت وحشت، «بر دل مردم ترس افتاده بود. به هیچ‌کس نمی‌شد اعتماد کرد؛ و اَحدی جرأت اعتراض یا انتقاد نداشت....شواهد فراوان و متأسفانه مجاب‌کننده‌ای نیز نشان می‌داد که وحشت‌افکنی‌های [شاه] روان مردم محجوب و زودرنج [ایران] را آشفته کرده و تعادل روحی‌شان را برهم زده بود. علاوه بر این، او چنان روحیه خشونت‌آمیزی از خود نشان می‌داد که تأثیرات شومی در دامن‌زدن به  خُلق و خوی ناپایدار مردم، از هم‌گسیختگی کشور، و نابسامانی و ضعف حکومت گذاشت.» اسناد وزارت امورخارجه آمریکا تصویر روشنی از حکومت وحشت که در سال‌های ۱۹۲۱ تا ۱۹۴۱ بر مردم ایران حاکم بود ارایه می‌دهد. برای مدت بیست‌سال کشور تحت یک حکومت نظامی کاملاً مستبد و ددمنش اداره می‌شد. مجلس بله‌قربان گو شده و سانسور کامل بر کشور حکمفرما بود. روزنامه‌ها و مدیران‌شان از اولین قربانیان این دیکتاتوری بودند. شرح سرکوب روزنامه‌ها، خشونت فیزیکی(به‌ویژه ضرب و شتم‌های وحشیانه‌ای که به دست شخص رضاخان انجام می‌شد)، و حتی قتل مدیران سرکش روزنامه‌ها در این اسناد ثبت و ضبط است. نمونه‌های بسیاری از بازداشت و سپس ناپدید شدن مخالفان، از جمله تعداد زیادی از علما، که برجسته‌ترین‌شان سید حسن مدرس بود، در این اسناد یافت می‌شود. داستان دستگیری و قتل بدون محاکمه شخصیت‌های سیاسی، نظیر تیمورتاش، سردار اسعد، حییم، صولت‌الدوله، فیروز، و سایرین به تفصیل در گزارش‌های فوق آمده است.(برگرفته از کتاب «رضاشاه و بریتانیا»؛ محمدقلی مجد؛ انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی؛ صص ۲۲ تا ۲۴)

تصاویر زیر، بازتاب فضای استبدادی حکومت رضاشاه در مطبوعات داخلی پس از سقوط او است.


پرده‌هایی از حکومت رضاشاهروزنامه امید؛ 17 دی 1320

روزنامه کیفر؛ ۲۴ مرداد ۱۳۲۱

روزنامه کیفر؛ ۳۱ مرداد ۱۳۲۱

روزنامه کیفر؛ ۱۴ شهریور ۱۳۲۱

روزنامه اختر؛ ۹ تیر ۱۳۲۳

روزنامه کیفر؛ ۳۰ مرداد ۱۳۲۳