آخرین حضور رضاشاه در یک مراسم نظامی

در ۲۸ مرداد ۱۳۲۰ رضاشاه به اتفاق ولیعهد به قرارگاه تابستانی دانشکده افسری در اقدسیه رفت تا در مراسم پایان سال تحصیلی این دانشکده شرکت نماید. مراسمی که سال‌های گذشته در آغاز مهرماه و در محوطه دانشکده افسری انجام می‌شد. نکته قابل توجه دیگر حضور نخست‌وزیر به اتفاق هیأت دولت در این مراسم بود. دیگر آن‌که رضاشاه، این بار تا آخر مراسم باقی نماند و مراسم را نیمه‌کاره رها کرده و به کاخ خود بازگشت، و اهدای گواهی‌نامه و جایزه فارغ‌التحصیلان به وسیله ولیعهد انجام شد. سخنرانی رضاشاه برای حاضرانِ در این مراسم هم کوتاه و قابل تأمل بود. همچنین از نکاتی که در تصاویر مشاهده می‌شود این‌که رضاشاه بر خلاف سالهای گذشته در این مراسم بدون حمایل‌کردن شمشیر حضور پیدا کرده است.
و اما، دلیل جابجایی در زمان برگزاری و تغییرات دیگر در مراسم این سال را شاید بتوان در خاطرات ارتشبد حسین فردوست یافت. وی در بخشی از خاطرات خود با اشاره به ملاقات‌های رجبعلی منصور نخست‌وزیر با سفرای انگلیس و روسیه و آمریکا در نیمه دوم مردادماه ۱۳۲۰ و ردّ و بدل شدن پیغام‌های سفرای مذکور و پاسخ‌ها و اطمینان‌بخشی‌های رضاشاه، می‌گوید:«...ظاهراً مسأله حل شده بود و رضاخان تصور می‌کرد که خطر عزل او توسط متفقین منتفی شده است؛ ولی در ملاقات بعد، منصور... گفت که سفرای سه گانه می‌گویند... باید خطوط ارتباطی و راه‌آهن ایران در اختیار سه کشور قرار گیرد. رضاخان پاسخ داد که من نه فقط این کار را انجام می‌دهم، بلکه بیش از این نیز با آنها همکاری می‌‌کنم و مراقبت این راه‌ها را عهده‌دار خواهم شد... منصور پاسخ رضاخان را به متفقین اطلاع داد و چنین جواب آورد که آنها خود می‌‌خواهند حفاظت راه‌ها را به دست داشته باشند... رضاخان که چنین دید سرریدر بولارد وزیرمختار انگلیس و اسمیرنوف سفیر شوروی را به کاخ سعدآباد احضار کرد و نظر قطعی آنها را خواست. پاسخ همان بود که ارتش‌های سه گانه دوستانه وارد ایران خواهند شد و تأمین جاده‌های ارتباطی را رأساً به دست خواهند گرفت. ولیعهد برای من گفت که رضاخان با ناراحتی گفته بود من که چندین سال این مملکت را امن نگه داشتم چگونه نمی‌‌توانم چند راه را برای شما امن نگه دارم؟ آنها پاسخ داده بودند که طرح ورود ارتش سه کشور به ایران تصویب شده است و از دستشان کاری برنمی‌آید!...».
حضور رضاشاه در این مراسم آخرین حضور وی در یک مراسم رسمی نظامی در کسوت پادشاهی بود. کمتر از یک هفته بعد یعنی در سوم شهریور ۱۳۲۰ با حمله نیروهای متفقین به مرزهای ایران و اشغال کشور توسط آنان، رضاشاه توسط انگلیسی‌ها از سلطنت خلع و سپس به شکل تحقیرآمیزی از کشور تبعید شد.

رضاشاه و محمدرضا پهلوی هنگام ورود به قرارگاه اقدسیه

رجبعلی منصور نخست‌وزیر، رضاشاه، محمدرضا پهلوی، عبدالرضا و غلامرضا پهلوی

رضاشاه، محمدرضا پهلوی و سرلشگر یزدان پناه

رضاشاه در حال اهدای گواهی‌نامه فارغ‌التحصیلی دانشکده افسری به علیرضا پهلوی

سرلشگر عزیزالله ضرغامی رئیس ستاد ارتش و فرمانده دانشگاه جنگ در حال ارائه گزارش به رضاشاه

سرلشگر ضرغامی، رضاشاه، محمدرضا پهلوی و سرلشگر مرتضی یزدان پناه فرمانده دانشکده افسری - نخست‌وزیر و هیأت دولت نیز در عکس مشاهده می‌شوند

روزنامه اطلاعات؛ ۲۹ مرداد ۱۳۲۰

مراسم جشن فارغ‌التحصیلی دانشکده افسری در سال ۱۳۱۹ - همان‌گونه که در تصویر مشاهده می‌شود رضاشاه در این مراسم شمشیر حمایل کرده است(مقایسه شود با تصاویر بالا)