اسنادی از مداخلات رضاخان در انتخابات دوره پنجم مجلس شورای ملی
«بدون تردید مرحله مهم صعود رضاخان به منصب ریاست‌وزرایی و البته به دنبال آن ایجاد بلوای جمهوری، تقلّبات گسترده در انتخابات مجلس پنجم بود؛ به طوری که وقتی به اصطلاح این انتخابات انجام شد، معلوم گردید به جز تهران، قشون با انتخاباتی فرمایشی کسانی را روانه مجلس کرده است که مورد‌نظر وزارت جنگ و شخص رضاخان بوده‌اند. این انتخابات راه را برای به دست گرفتن سهل و آسان ریاست‌وزرایی توسط رضاخان هموار کرد. به عبارتی وقتی قوه مقننه تحت سیطره قزاقان درآمد، تسلّط بر قوه مجریه خودبخود در طالع آنها هویدا شد...»(انتخابات مجلس پنجم و مجلس مؤسسان؛ حسین آبادیان؛ فصل‌نامه مطالعات تاریخی؛ شماره ۲۷)
********************************
سند شماره ۱:
وزارت جنگ
به تاریخ ۳۱ برج ثور ۱۳۰۲
نمره صادره ۹۶۵۰
امیرلشگر شرق شخصاً کشف نماید
در تعقیب نمره ۵۲۰ لازم است اقدامات مقتضیه به عمل آید که وثوق‌السلطنه برای دوره پنجم تقنینیّه از مشهد انتخاب شود. وزیر جنگ و فرمانده کل قشون
*******
سند شماره ۲:
وزارت جنگ
به تاریخ ۳۱ برج ثور ۱۳۰۲
نمره صادره ۹۶۸۰
شخصاً کشف نمایند
امیر محترم لشگر غرب حسب‌الامر در تعقیب دستورات سابق راجع به انتخابات متذکر می‌شوم که سهام‌السلطان بایستی از عراق[=اراک] انتخاب شود. از [شهر]محلات هم اهتمام نمایید به جای صدرالاشراف، شیخ‌اسدالله که دسائسی هم بر ضد او شروع شده است، منتخب گردد.
متصدی ارکان حرب کل قشون
*******
سند شماره ۳:
وزارت جنگ
حکومت جلیله نمره ۴۸ از نظر بندگان حضرت اشرف دامت عظمته گذشت حسب‌الامر ابلاغ می‌دارد سعی نمایید اشخاص ذیل انتخاب شوند: از بارفروش[=بابل] عدل‌الملک، نوری‌زاده، نظام‌الدوله [و] از ساری شیخ‌العراقین‌زاده، نجات.
رئیس دایره عملیات کل قشون
*******
سند شماره ۴:
وزارت جنگ
به تاریخ ۵ برج جوزا ۱۳۰۲
نمره صادره ۱۰۳۸
شخصاً کشف نمایید
رئیس تیپ شمال لزوماً متذکر می‌شوم که برای نمایندگی طالش قائم‌مقام‌الملک[=رضا رفیع] در نظر گرفته شده است. اقدامات لازم در انجام مقصود به عمل آورده و به سلیمان‌پاشاخان نیز دستور دهید که مراقبت و جدیت کامل در انتخاب مشارالیه بنماید.
وزیر جنگ و فرمانده کل قشون
*******
سند شماره ۵:
وزارت جنگ
به تاریخ ۱۵ برج سرطان ۱۳۰۲
نمره صادره ۱۷۷۹
امیرمحترم لشگر شرق شخصاً کشف فرمایید
حسب‌الامر مبارک ابلاغ می‌دارد که قدغن فرمایید در صورت امکان میرزامحمد دانش را جزو کاندیدهای خراسان گنجانیده و در انتخاب مشارالیه مساعدت نمایند.
متصدی ارکان کل قشون
*******
سند شماره ۶:
وزارت جنگ
به تاریخ ۲۰ برج سرطان ۱۳۰۲
نمره صادره ۱۸۲۱
امیرلشگر غرب مطابق شکایتی که از اصناف و کسبه ملایر رسیده یاور رضاقلی‌خان در خصوص انتخاب شیخ‌الاسلام علناً اقدام می‌نماید. علیهذا لازم است به مشارالیه دستور دهید که رویه خود را تغییر داده و از اقدامات علنی خودداری نماید. وزیر جنگ و فرمانده کل قشون
*******
سند شماره ۷:
وزارت جنگ
به تاریخ ۲۷ برج سنبله ۱۳۰۲
نمره صادره ۲۷۴۵
امیر محترم لشگر غرب
چون انتخابات [شهر]محلات نزدیک به اتمام است، حسب‌الامر مقرر فرمایید مراقبت تام به عمل آورده، و در خصوص انتخابات عراق[=اراک] هم دستور فرمایید در انتخاب سهام‌السلطان و بعد حاجی میرزامحمود اقدام نمایند که شخص[=نفر] دوم شده و حاجی‌آقا اسماعیل انتخاب نشود. متصدی ارکان کل قشون
*******
سند شماره ۸:
وزارت جنگ
به تاریخ ۱۳ برج میزان ۱۳۰۲
شخصاً کشف نماید
رئیس تیپ شمال چون برای نمایندگی استرآباد سیدمحمدعلی شوشتری و میرزاعبدالله‌خان در نظر گرفته شده، لازم است در انتخاب آنها اهتمام وافی به عمل آورید. وزیر جنگ و فرمانده کل قشون
*******
سند شماره ۹:
وزارت جنگ
به تاریخ ۷ برج عقرب ۱۳۰۲
نمره صادره ۳۴۰۵
ایالت جلیله خراسان
لازم است قدغن فرمایید شیخ احمد بهار را از صورت کاندیدهای مشهد خارج نموده و از انتخاب مشارالیه جلوگیری کنند. وزیر جنگ و فرمانده کل قشون
*******
سند شماره ۱۰:
وزارت جنگ
به تاریخ ۱۱ برج عقرب ۱۳۰۲
نمره صادره ۳۴۱۹
ریاست محترم تیپ فارس رمز نمره ۸۹۷ از نظر بندگان حضرت اشرف گذشت، فرمودند با اینکه اشعار فرموده‌اید جایی باقی نمانده، به موجب تلگراف نمره ۸۹۸ انتخاب اخگر را اطلاع داده‌اید، در هر صورت قدغن فرمایید در صورت امکان از انتخاب مشارالیه جلوگیری نموده و از کاندیدهای وزارت جنگ به جای او بگنجانند. متصدی ارکان کل قشون
*******
سند شماره ۱۱:
وزارت جنگ
به تاریخ ۶ برج قوس ۱۳۰۲
نمره صادره ۳۷۸۴
ریاست محترم تیپ شمال
حسب‌الامر قدغن فرمایید در مورد انتخاب آقای سرکشیک‌زاده مدیر جریده اتحاد، از لاهیجان مساعدت و جدّیت لازم به عمل آورند.
متصدی ارکان کل قشون
*******
سند شماره ۱۲:
وزارت جنگ
به تاریخ ۱۰ برج قوس ۱۳۰۲
نمره صادره ۳۸۳۰
ریاست محترم تیپ فارس
در تعقیب تلگرافات سابق حسب‌الامر زحمت می‌‌دهد که قدغن فرمایید در انتخاب [علی‌اکبر]داور از لار اهتمام کامل به عمل آورند. متصدی ارکان کل قشون
*******
سند شماره ۱۳:
وزارت جنگ
به تاریخ ۲۶ برج قوس ۱۳۰۲
نمره صادره ۴۱۵۲
ریاست محترم تیپ شمال
حسب‌الامر در انتخاب آقای ملک‌زاده از انزلی اقدام فرمایید که شخص[=نفر] دوم باشد.
متصدی ارکان کل قشون
*******
سند شماره ۱۴:
وزارت جنگ
به تاریخ ۲۶ برج قوس ۱۳۰۲
نمره صادره ۴۱۵۴
ریاست محترم تیپ شمال
تعقیب نمره ۴۱۵۳ حسب‌الامر اهتمام فرمایید [حسین]کی‌استوان در انتخابات انزلی اکثریت درجه اول را حائز گردد. متصدی ارکان کل قشون
*******
سند شماره ۱۵:
وزارت جنگ
به تاریخ ۲۸ برج قوس ۱۳۰۲
نمره صادره ۴۱۹۱
ایالت جلیله فارس
تعقیب نمره ۱۸۴ آن ایالت جلیله و نمره ۴۱۴۴ چون به انتخاب حتمی ضیاءالواعظین علاقه‌مند هستم قدغن فرمایید در انتخاب مشارالیه از قشقایی بذل مساعی نموده و جدیت کامل به عمل آورند که بدون تردید به سمت نمایندگی قشقایی معین شود.
وزیر جنگ و فرمانده کل قشون
برای مطالعه اسناد بیشتر مراجعه شود به:
انتخابات مجلس پنجم به روایت اسناد (جلد اول)
انتخابات مجلس پنجم به روایت اسناد (جلد دوم)
نظرات