انگلیس - پهلوی دوم
اشاره
انگلیسیها عامل به قدرت رساندن رضاخان پهلوی در جریان کودتای ۱۲۹۹ و عامل برچیدن بساط وی و تبعید او از کشور در جریان اشغال خاک ایران در ۱۳۲۰ بودند. آنان سپس فرزند وی محمدرضا را به قدرت رساندند و اگر نامبرده با انقلاب ملت بزرگ ایران و علیرغم خواست انگلیسیها و سایر متحدان آنان، در ۱۳۵۷ به زیر کشیده نمی‌شد، قطعاً وی را تا زمانی که تاریخ انقضایش برای غرب خاتمه نیافته، برای ادامه اهداف و مقاصد استعماری خود در ایران نگاه می‌داشتند.
«گذرستان» حاضر به بررسی دخالت انگلیس در استقرار و استحکام پهلوی دوم پرداخته است.
تأثیر حضور مستشاران، کارشناسان و جاسوسان بیگانه در پیشبرد اهداف استعمارگران از دهها لشکر نظامی مجهز به جنگ‌افزار مدرن بیشتر است. این عناصر، به واقع رکن اصلی استعمار در قرون اخیر محسوب می‌شوند. تاریخ ایران قبل از انقلاب اسلامی نیز هیچ‌گاه از گزند نفوذ این گونه عناصر بیگانه در امان نبوده و مصونیت نداشته است. در این میان انگلیسیها پیشتاز نفوذ استعماری در ایران هستند و در این ویژگی...
انگلستان در سالهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نه تنها با حکومت شاه رابطه اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای داشت، بلکه مقامات لندن خود را به نوعی متعهد به حفظ حکومت شاه می‌دانستند. «سرآنتونی پارسونز» آخرین سفیر انگلستان در ایران که از مقامات بلند پایه سازمان جاسوسی انگلیس ـ اینتلیجنت سرویس ـ بوده و همزمان با ریچارد هلمز ـ رئیس سابق سازمان سیا ـ به سفارت در تهران منصوب شده بود، در خاطرات...
پیدایش و گسترش اعتیاد در ایران نیز از جمله این شگردها بوده است که توسط استعمار انگلیس و از سوی «برادران شرلی» در دوره صفویه رواج داده شد. اما در دوران قاجار، از زمان ناصرالدین شاه در اطراف دارالخلافه در تهران، زمین‌های وسیعی به کشت خشخاش اختصاص یافت و سطح کشت آن به حدی زیاد شد که صرفنظر از کفاف مصرف داخلی،سالیانه مقادیر زیادی تریاک به مستعمرات انگلیس صادر می‌گردید. دولت انگلیس...
سابقه تاریخی مالکیّت ایران بر بحرین بحرین در دوران سلسله هخامنشی به تصرف ایران در آمد.1 در دوره ساسانیان رقابت بین حاکمان عرب ساحل جنوبی خلیجفارس و فرمانروایان ساسانی بر سر مجمعالجزایر بحرین شدت گرفت، زیرا این مجمعالجزایر در ارتباط دریایی بین خاورمیانه و هند و مصر نقش مهمی داشت.2 اردشیر پس از آن که شاه موصل را کشت، به عمان و بحرین و یمامه رفت تا سَنَطرُق (پادشاه بحرین) به جنگ او آمد و در...
بحرین سرزمین مرواریدهای درخشان و چشمههای آب شیرین در طول ساحل غربی خلیج فارس واقع است. این سرزمین از پانصد سال قبل از میلاد مسیح جزئی از خاک اصلی ایران و پایگاه کشتیهای پادشاهان ایران بوده است. این سرزمین، تاریخی کهن و پرفرازونشیب داشته است. بحرین از سرزمینهای ثروتمند خلیج فارس محسوب میشود؛ همین رونق و ثروت موجب شده که بسیاری از کشورها چشم طمع به این سرزمین داشته باشند و به تبع این ویژگی...
گفتار اول: حاکمیت تاریخی ایران الف- حاکمیت و عوامل مؤثر بر آن بحرین در درازای تاریخ جزیی از خاک ایران و یکی از مهمترین ایالات ایران بود.1 حاکمیت ایران بر بحرین سالهای متمادی اعمال می‌شد و پس از روی کار آمدن خاندان مهاجر و غیر بحرینی آل خلیفه در این سرزمین در سال 1783 (1198 قمری) نیز با ابراز اطاعت آل خلیفه از دولت ایران، حاکمیت ایران بر بحرین تداوم پیدا کرد و این وضعیت تا دخالت مستقیم انگلیسها...
روز 24 فروردین 1318 محمدرضا پهلوی که برای انجام مراسم ازدواج راهی مصر شده بود همراه با فوزیه همسر خود با کشتی وارد بندر شاهپور (بندر امام خمینی) شد. از جمله دغدغه‌های رضاشاه در سالهای پایانی حکومتش گزینش همسر برای ولیعهد ایران بود. او برای حل این مشکل بسیاری از افراد را مورد مطالعه قرار داد. ولی اصرار وی بر اینکه وصلت باید با خانواده‌ای پر جاه و جلال صورت پذیرد، دایره گزینش همسر را تنگ ساخته...
تا ۴۰ سال پیش ایران رسماً مدعی حاکمیت بر مجمعالجزایر بحرین در خلیجفارس بود. این مجمعالجزایر نه با توسل به شورش و اعتصاب، جنگ، قرارداد و معاهده بلکه با توطئه و دسیسه انگلستان و چراغ سبز دولت وقت ایران مبنی بر همهپرسی (که در عمل انجام نشد) در بحرین در سال ۱۳۴۹ از پیکره ایران جدا شد. نویسندة این مقاله کوشیده است با بیان حقوق ایران بر بحرین، چگونگی حضور و دخالت انگلستان در بحرین و به تبع آن...
جزیره بحرین که از دورههای گذشته بخشی از قلمرو ایران بود، در سالهای پایانی حکومت زندیه مورد تهاجم اعراب بادیهنشینی از شبهجزیره عربستان به نام آل عتوب واقع شد. آنها موفق شدند بحرین را تصرف کنند. به دلیل درگیریهای زندیه بر سر جانشینی، حکومت زندیه نتوانست آل عتوب را از بحرین بیرون کند. با روی کار آمدن قاجارها در ایران، خاندان آل عتوب که به آل خلیفه نیز معروف بودند، نسبت به دولت ایران اظهار اطاعت...
«جان لارنس کالدول» وزیر مختار آمریکا در ایران : آمریکا به محض خروج نیروهای انگلیسی از خاک ایران باید مستشاران اقتصادی ، متخصصان فنی و از همه مهمتر افسران نظامی خود را برای استخدام در ارتش ایران به این کشور اعزام کند . جان لارنس کالدول وزیر مختار آمریکا در ایران در پنجم ژانویه 1921 تلگرامی محرمانه به این شرح به وزارت خارجه کشورش مخابره کرد: «وزیرمختار انگلستان به من خبر داد که وزیر امور...
در طول تاریخ جهان، گردآوری سپاهیان منسجم در کنار تأمین تسلیحات مناسب جهت سازمان‌دهی امور دفاعی و فراهم ساختن مقدمات تهاجم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است؛ اما علاقة «محمدرضا شاه» به داشتن ارتشی قوی و مجهز به خاطر این تمایل تاریخی نبود؛ زیرا شاه همانند تمام حکومتگران قدرت‌طلب، از جمله پدرش1 که یک نظامی بود، تصور می‌کرد با اتکا به قدرت خارجی و توان نظامی- بدون اتکا به مردم-...
امروزه قدرت و تأثیر رسانه ها بر افکار عمومی بر هیچ کس پوشیده نیست؛ و سیر افکار عمومی و ذهن مردم با اطلاعات رسانه ها ارتباط مستقیم دارد. قدرت رسانهها تا حدی است که دولتها برای رسیدن به اهداف خود از زور کمتر استفاده نموده و با کمک ابزار رسانهای توانستهاند به اهداف خود دست پیدا کنند. یکی از رسانه های پرقدرت جهان، شبکه خبری بی بی سی انگلیس است. این شبکه از زمان تأسیس تاکنون نقش مهمی در سیاستهای...
چهره تاریخ ایران زخمهایی به خود دیده که عوامل استعماری با ابزارهای موجود آنها را آفریده‌اند. بسیار دیده‌ایم، خاورشناسان و دانشمندان زیرک یا زیرک‌نمای غربی را که به حقایق کاملاً آگاه‌اند و با برگزاری سمینارها، دروس و یا تدوین کتب در زمینه مطالعات شرق‌شناسی، اسلام‌شناسی و ایران شناسی یا عناوین دیگر به اضمحلال ریشه‌های فرهنگی جوامع تحت سلطه خود می‌پردازند. متأسفانه برخی...
یکی از وقایع مهم تاریخ معاصر ایران، کودتای سوم اسفند 1299 رضاشاه است که دولت انگلیس به دلایلی چند همچون تصویب نشدن قرارداد 1919 در مجلس، جلوگیری از نفوذ روسیه کمونیستی در ایران و حفظ منافع خود در هندوستان، نقش اصلی را در آن ایفا کرد. دولت انگلیس ابتدا سیدضیاءالدین طباطبایی را به عنوان مهره اصلی در نظر گرفت و مقدمات کودتا را با مشورت و مذاکره با وی فراهم آورد. سپس رضا میرپنج را به عنوان فرمانده قزاق...
در تمام سالهای سلطنت شاه، ملکه انگلیس(الیزابت دوم) که پس از ملکه ویکتوریا دومین امپراطریس از نظر سلطنت است- و شاید رکورد وی را درهم بشکند- تنها یک بار به صورت رسمی به ایران آمد و آن هم سفری با همسرش پرنس فیلیپ به سال 1339 بود. سفری در جواب سفر قبلی سال پیش شاه به لندن. تا سال 1352 هم پرنس فیلیپ، همسر ملکه سه بار به صورت غیر رسمی به ایران آمد که بیشتر جنبه تفریحی داشت. سال 1352 هم ملکه در بازگشت از...
انگلیسی ها از ابتدای به قدرت رسیدن محمد رضا پهلوی قصد داشتند در ضمیر وی این باور را حک کنند که قدرت فائقه انگلیس ماوراء قدرت دربار اوست. این شیوه برخورد در گفتار تحکم آمیز آلن چارلز ترات، رئیس اطلاعات سفارت [انگلیس]، کاملاً روشن می شود.»شبکه ایران-گروه تاریخ: انتخابات های دوره پهلوی به حدی رسوا بود که حتی طرفدارانی کنونی آن رژیم هم در صدد نفی تقلب های گسترده (به عبارت بهتر، تبدیل انتخابات...
در آغاز سخن، بهتر است از این نکته شروع کنیم که از چه روی، بحرین برای انگلستان با اهمیت بود؟ بحرین در قرن نوزدهم در خلیج فارس، برای انگلیس یک نوع اهمیت داشت و در دورههای دیگر هم، نوعی دیگر؛ مثلا در قرن نوزدهم، اگر انگلیس قصد داشت از هندوستان رزم‌ناو بیاورد، زمان بسیاری طول می‌کشید. بنابراین بحرین در آن دوران، بهترین پایگاه در راه انگلیس به سوی کشورهایی چون هندوستان، ایران و عربستان بود....
درآمد: در آذر ۱۳۵۱ اولین یگان نظامی ایرانی وارد عمان شد. با درخواست سلطان قابوس در ۲۹ آذر ۱۳۵۲ پیاده شدن واحدهای واکنش سریع ارتش ایران درمنطقه صلاله دومین شهر بزرگ این کشور واقع در جنوب شرق عمان شدت یافت. از تعداد نیروهای اعزامی ارقام موثقی در دست نیست و در گزارش‌های مختلف از ششصد تا چهارهزار نفر برآورد شده‌است. این عملیات سه سال طول کشید و آمار کشته شدگان هیچ وقت رسماً اعلام نشد اما برخی...
کشف اسناد گفتگویی قدیمی از یکی از افسران سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا نخستین بار زوایای تاریک و پنهان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و نقش بازیگران داخلی و خارجی را در سرنگونی دکتر محمد مصدق روشن کرد. گفتگویی که افسر MI۶ در دهه ۱۹۸۰ انجام داده و در تلاش برای کشف اسناد تازه از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ پیدا شده، ثابت می‌کند چگونه بریتانیا سال‌ها کوشید آمریکا را برای مشارکت در کودتا و بازگرداندن شاه به...
آنتونی پارسونز سفیرکبیر سابق انگلیس در ایران مدت 5 سال از 1352 تا 1357 عهده دار این سمت در تهران بود. کتاب «غرور و سقوط» بیان خاطران دوران اقامت او در ایران است و نوشته حاضر بخشی از این کتاب است: ...از همان آغاز ماموریت من در ایران واضح بود که شاه شدیداً و به طرز خطرناکی، در میان شکوه و جاه و عظمتی که به طور سنتی پادشاهان ایرانی را احاطه می‌نمود، محصور مانده و منزوی شده است. دربار سلطنتی...
در بهمن ماه 1327، در پی حادثه ترور نافرجام محمد رضا شاه، حزب توده غیرقانونی اعلام گردید مرحله جدیدی از فعالیت آن آغاز شد. این دوره، که تا 28 مرداد 1332 و تجدید حاکمیت دربار امتداد یافت، از بغرنج‌ترین و پرحادثه‌‌ترین فصل‌های تاریخ معاصر ایران است. در این دوران، حزب توده، بطور «غیر قانونی» و با بهره‌گیری از سازمان‌های جنبی علنی خود، به حیات سیاسی خویش ادامه می‌دهد و در حوادث...
روز 28 مرداد 1332 کودتای آمریکایی - انگلیسی بر ضد دولت ملی دکتر مصدق به پیروزی رسید. طراح اصلی کودتا کرمیت روزولت، مأمور ویژه سیا بود. روزولت درباره این کودتا نوشته است: نام رمز عملیات آجاکس بود و منظور از اجرای آن دستیابی به این هدف بود که دکتر مصدق، نخستوزیر ایران سرنگون شد. برای برانداختن مصدق، اتحادی از شاه ایران، وینستون چرچیل، آنتونی ایدن، آیزنهاور، جان فاستر دالس و سازمان سیا تشکیل...
روز 23 آذر 1357 امیرخسرو افشار وزیرخارجه رژیم شاه به اتفاق پرویز راجی سفیر شاه در لندن راهی وزارت خارجه انگلیس شدند تا با «دیوید اوئن» وزیر خارجه بریتانیا ملاقات کنند و از وی بخواهند که حمایتهایش را از دولت شاه کاهش ندهد. پرویز راجی گزارشی راجع به آن ملاقات دارد که با هم می‌خوانیم: ساعت پنج و نیم بعد از ظهر به اتفاق امیرخسرو افشار و حسین اشراقی عازم وزارت خارجه شدیم تا با دیوید اوئن...
در دوران ملی شدن نفت آیت‌الله کاشانی نقطه وحدت جهان اسلام شناخته شده بود برای این که وضع این روحانی برجسته را در آن روزهای پرجنجال ملاحظه نماییم به مصاحبه مدیر خبرگزاری «پ، ان، پ» و معرفی که وی از آیت‌الله کاشانی دارد می‌پردازیم. وی در ابتدای این مصاحبه که در مهر 1330 برگزار شده است می‌نویسد: مردی که امروز مظهر وحدت و الهام‌دهنده مسلمین ایران و جهان است یک روحانی ساده و خوش‌دل و...
کمیته روابط خارجی پارلمان انگلیس در گزارشی ضمن استقبال از مشارکت این کشور در مذاکرات هسته‌ای ایران پیشنهاد داد: انگلیس به دلیل مشارکتش در کودتای مرداد ۳۲ در ایران از این کشور عذرخواهی کند. کمیته روابط خارجی پارلمان انگلیس که از نمایندگان سه حزب سیاسی اصلی این کشور تشکیل شده است، در آخرین هفته از فرصت شش ماهه ایران و گروه ۱+۵ برای دستیابی به توافق نهایی در خصوص برنامه هسته‌ای تهران...
رسانهها و رسانه‌گران، یکی از ارکان اساسی در کودتای 28 مرداد بودند و در این میان، نقش رسانهها و نیز اشخاص انگلیسی یا وابسته به انگلیس پررنگ‌تر از همه بود. هروقت از کودتای 28 مرداد یاد میشود، ذهن همه سمت نقش انگلستان و رسانه دولتی این کشور یعنی بی‌بی‌سی در آن وقایع می‌رود؛ نقشی که نه یک نقش حاشیه‌ای بلکه پررنگ و برخی مواقع حتی یک عامل میدانی بوده است. قبل از آن باید گفت،...
عصر قاجار مقارن است با قرن نوزدهم، قرنی که مردم اروپا تحت‌تأثیر تحولات و تغییرات جدید، در آستانه توسعه و پیشرفت قرار گرفتند و انقلاب صنعتی را خلق کردند. در همین زمان، قاجارها در ایران به دلیل نظام...
مسئله نفت رابطه سیاسی ایران و انگلستان در مهرماه ۱۳۳۱ به دستور دکتر محمد مصدق، نخستوزیر وقت بعد از ۱۵۰ سال قطع شد و سفارتخانه آن کشور در تهران تعطیل گردید. این یک حادثه و اتفاق ساده نبود و نشان از نفرت ملت ایران از اقدامات بریتانیا در بیش از یک قرن اعمال نفوذ در امور کشورمان داشت. در دهه ۱۳۲۰ آنچه بیش از هر چیز دیگر روابط دو کشور را تحت تأثیر قرار داد، مسئله نفت بود. در واقع تصمیمات یکجانبه شرکت نفت...
ساواک هرچند در ظاهر سازمانی برای مقابله با اقدامات ضدامنیتی در داخل ایران بود؛ اما این سازمان هدف اصلی‌اش انجام ماموریت‌های سیا و حفظ منافع آمریکا بود. در ۲۸ مرداد ۳۲ ایده تاسیس و زیربنای ساختاری سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) از طرف سیا، موساد و اینتلیجنس سرویس شکل گرفت و تعریف سیستم اطلاعاتی کشور بطور فوق العاده‌ای گسترش یافت و به یکباره بزرگ شد. اما اینکه عامل و ایده...
: «سرآنتونی پارسونز» آخرین سفیر انگلستان در ایران در دوره پهلوی و از مقامات بلندپایه سازمان جاسوسی انگلیس-اینتلیجنس سرویس- که همزمان با ریچارد هلمز -رئیس سابق سازمان سیا و سفیر وقت آمریکا در تهران- به سفارت بریتانیا در تهران منصوب شده بود، در خاطرات خود در مورد میزان اهمیت روابط دولت انگلیس با رژیم شاه، و تلاش آن دولت برای جلوگیری از سقوط این رژیم می‌نویسد:«...میتوان چنین...
اگرچه دولت انگلستان به خاطر سیاستهای اروپایی خود در رویارویی با اتحاد مثلث و کوتاه کردن دست روسیه تزاری از اعمال نفوذ در دربار ایران، از جنبش مشروطیت حمایت کرده بود، ولی بی کفایتی و فساد دولتهای مشروطه و به خصوص شکست قرارداد 1919 مشهور به قرارداد وثوق الدوله موجب گردید که انگلیسها از استقرار دمکراسی در ایران به کلی مأیوس شوند و در جستجوی دیکتاتوری نظامی، مقتدر و ضد کمونیست برآیند که...
انقلاب ایران یک واقعة تاریخی است که آن را از نظر عظمت میتوان با انقلاب فرانسه و انقلاب روسیه مقایسه کرد. این واقعه، یک تغییر معمولی رژیم در یک کشور جهان سوم، و تغییر سلطان «ایکس» به ژنرال «ایگرگ» از طریق یک کودتای نظامی، یا تغییر یک حکومت از طریق انتخابات و حتی سقوط یک دیکتاتوری با اعمال خشونت بدون تغییری اساسی در سازمان حکومت نبود. انقلاب ایران، توأماً فروریختن کامل اساس یک حکومت...
امیرعباس سه سال بعد از مرگ پدرش عین‌الملک ـ که در قبرستان بهائیان دفن شد ـ به بهانه ادامه تحصیل، راهی پاریس شد ولی تنها دو روز در پاریس ماند و شتابزده به سوی انگلیس رفت. دکتر عباس میلانی، در این باره می‌نویسد: «لذات پاریس زودگذر بود. تنها پس از دو روز، هویدا به ترک شهر ناچار شد و به لندن رفت. ظاهراً در توضیح علل خروج سریعش از پاریس، هویدا می‌‌خواست جنبه‌هایی از واقعیت را کتمان کند، او...
روز 24 اردیبهشت 1349 عباسعلی خلعتبری قائم‌مقام وزیر خارجه ایران در جلسه علنی مجلس شورای ملی که با حضور امیرعباس هویدا نخستوزیر تشکیل شد گزارش مربوط به اقدامات دولت و قطعنامه شورای امنیت راجع به جدا شدن بحرین از خاک ایران را به اطلاع نمایندگان مجلس رساند. سپس مجلس با 187 رأی موافق و 4 رأی مخالف به جدایی بحرین از خاک ایران رأی داد. در دهه‌ی 1350 انگلستان که بساط خود را از خلیج فارس برچیده بود،...
دولتهای بریتانیا و آمریکا سرنگونی شاه را تا چند هفته قبل از پیروزی انقلاب ممکن نمی دانستند . آرشیو ملی بریتانیا اسنادی را منتشر کرده که نشان می دهد دولت این کشور و آمریکا تا پاییز ۱۳۵۷ بر این باور بودند که شاه در قدرت باقی خواهد ماند. اسناد منتشر شده که مربوط به مکاتبات وزارت خارجه بریتانیا در سال ۱۳۵۷ است، نشان می دهد به رغم ناآرامی های گسترده در ایران مسوولان بریتانیایی، از جمله سفیر این...
اسدالله علم خودش را کمی شبیه اعیان انگلیسی می‌کرد و رسوم و رفتارهای انگلیسی را دوست داشت و امیرعباس هویدا هم آداب و رسوم فرانسوی دست از سرش بر نمی‌داشت. سر پیتر رمزباتم، سفیر بریتانیا در تهران (۵۳-۱۳۵۰) چنین قضاوتی دربارۀ وزیر دربار و نخستوزیر وقت دوره پهلوی داشت. او در خاطراتش به پروژه تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد گفته که علم مورد اعتماد شاه و در مورد موضوعات مختلف، همیشه...
سر پیتر رمزباتم( Sir Peter Ramsbotham) را احتمالا باید آخرین سفیر بریتانیا در دوران ثبات و اقتدار نسبی حکومت محمدرضاشاه و قبل از آغاز دوره پایانی سلسله پهلوی در ایران قبل از اوجگیری توفان انقلاب اسلامی‌دانست. در این نوشته ابتدا ای اجمالی به زندگی و کارنامه شغلی او خواهد شد و سپس مروری بر چند سند مهم دیپلماتیک بریتانیایی حاوی گزارش‌های رمزباتم درباره ایران در دوران ماموریت حدودا 3 ساله او در...
مجید تفرشی، سندپژوه ارشد اسناد منتشر شده بریتانیا در رابطه با ایران است. وی در مدرسه علوی درس خواند. پس از تحصیل در دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل به بریتانیا و دانشگاه «رویال‌هالووی» در لندن می‌رود. موضوع رساله دکترای او «پاسخ جامعه مذهبی ایران به تغییرات اجتماعی و سیاسی دوره رضاشاه» بوده که بررسی‌های این رساله براساس اسناد منتشرنشده صورت گرفته است. وزارت امور خارجه...
روز 23 اسفند سالروز رحلت آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی است؛ روحانی مبارزی که هدایتگر نهضتی بزرگ علیه استعمار انگلیس در عراق و سپس در ایران بود. سیدابوالقاسم کاشانی (آیت‌الله)، متولد 1264ه ش و متوفی 23 اسفندماه 1340 در تهران از چهره‌های درخشان تاریخ معاصر ایران، عالم روحانی سیاسی شیعه، مجتهدی وارسته و مبارزی نستوه که سالهای پربرکت عمر خویش را در راه خدمت به اسلام و مسلمانان جهان صرف نمود. نسبت...
قبل از ظهور ایالات متحده به عنوان یک ابرقدرت در صحنه جهانی و قدرت مسلط در خاورمیانه و خلیج فارس در بعد از جنگ جهانی دوم، انگلستان در ایران حضور و نفوذی قوی داشت. انگلستان قادر بود بخش مهمی از ساختارها و فرآیندهای سیاسی و اجتماعی ایرانِ آن زمان را مطابق منافع و خواسته‌های خود شکل دهد. این کشور به روش‌های متعدد از جمله تشکیل لژهای فراماسونری، شبکه‌های نفوذ را در جامعه سیاسی ایران شکل...
از روزی که انگلستان در کشور ایران مجبور شد سهم بیشتری برای امریکا قائل شود، بخوبی می‌دانست که این کشور تازه به دوران رسیده در ایران، یکه‌تاز میدان خواهد شد. جنگ بین‌الملل دوم، سبب سرنگونی رضاخان پهلوی، عامل سرسپرده انگلیس شد. حسین فردوست در آن زمان به عنوان رابط محمدرضا پهلوی با مستر ترات یکی از مقامات اطلاعاتی انگلستان تماس‌هایی گرفت و موافقت آنان را برای جایگزینی پسر به جای پدر، کسب...
روز 30 مهر 1331 دولت ایران در اعتراض به سیاستهای خصمانه‌ا‌ی که انگلیسیها به دنبال ملی شدن صنعت نفت علیه دولت و ملت ایران در پیش گرفته بودند، قطع روابط خود را با آن کشور اعلام کرد. دولت انگلستان پس از تصویب لایحه ملی شدن صنعت نفت ایران در مجلس شورای ملی یکبار در 15 خرداد 1330 و یکبار در 6 مهر همان سال شکایت نامه‌های جداگانه‌ای را علیه ایران تنظیم و به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرد....
نوشته زیر برگزیده ای از اظهارات آیت الله سیدابوالقاسم کاشانی در حوادث منجر به ملی شدن صنعت نفت و خلع ید از انگلیس است. ....مردم ایران میل ندارند هیچ دولت بیگانه ای یا عمال دولت اجنبی در کارهای داخلی مملکت ما دخالت کنند ولی عمال انگلیسی ها در انتخابات ما دخالت می کنند من سیاست انگلستان را همیشه برای ممالک اسلامی پرضرر دیده ام و از بس شاهد مشقات و رنجهایی بوده ام که برادران مسلمان و هموطن ایرانی از...
دولت انگلستان با اتکاء به قدرت نیرومند دریایی خود پا به خلیجفارس نهاد و طی سالیان متمادی با استفاده از سوءسیاست دولت مرکزی ایران، ضعف قوای نظامی و دریایی ایران، انعقاد قرارداد با شیوخ عرب منطقه و ... حضوری فعال در این ناحیه داشت. بریتانیای کبیر ذره ذره و آرام آرام تسلط خود را توسعه داد. علاوه بر هندوستان، کشف نفت در این منطقه و ظهور بلشویسم در روسیه، در ابتدای قرن بیستم، دلمشغولی‌های...
دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران از مقاطع تاریخی پر ارج و البته به یادمانی کشورمان به شمار می‌رود؛ نهضتی که اساساً به منظور استیفای حقوق از دست رفته ملت ایران از کشور استعماری بریتانیا آغاز شد و با ملی شدن نهایی صنعت نفت ایران به اوج خود رسید. اما مجموعه علل و عوامل تلخی که عمدتاً از مداخلات و تجاوزکاری‌های کشورهای انگلستان و آمریکا نشأت می‌گرفت و توطئه‌های پیدا و پنهان عوامل داخلی استبداد و...
نهضت ملی شدن صنعت نفت، سرآغاز یک همدلی فعالانه میان همه گروهها و شخصیت‌های سیاسی و مذهبی بود که به منافع ایران و اسلام می‌اندیشیدند. ولی این گروهها در طول زمان و پس از دست یازیدن به قدرت سیاسی، به قلع و قمع و حذف یکدیگر پرداختند. کودتای بیست و هشت مرداد که با طراحی انگلستان و آمریکا و اجرای مشترک آن دو به انجام رسید، پایان غم‌انگیزی بر نهضت ملی شدن صنعت نفت و آغاز دوره جدیدی از...
مارک گازیوروسکی از اساتید برجسته‌ی علوم سیاسی براساس تئوری دست نشاندگی (Cliency) خود معتقد است که رابطه نزدیک بین آمریکا و ایران طی دوران سلطنت شاه مخلوع نمونه‌ی نوعی یک رابطه دست‌نشاندگی بین کشورها است. وی معتقد است حکومت دست نشانده نوعا برای کسب کمک اقتصادی، دستیاری امنیتی و حمایت در مقابل دشمنان داخلی یا خارجی وارد رابطه‌ی دست نشاندگی میشود. (1( در تقسیم بندی‌یی که وی از دست...
در مقطع تاریخی ملی شدن صنعت نفت ایران، بیش از 150 سال از حضور و نفوذ دولت بریتانیا در ایران می‌گذشت. در این مدت، افزون بر ماموران شناخته شده آن دولت، صدها نفر ماموران مخفی دولت بریتانیا نیز در ایران فعال بودند و بیشترین نقش را در پیشبرد اهداف سیاسی و اقتصادی آن دولت در ایران ایفا می‌کردند. در جریان نهضت ملی ایران نیز با توجه به اینکه با ملی شدن صنعت نفت ایران، منافع دولت بریتانیا در معرض خطر جدی...
در مقطع تاریخی ملی شدن صنعت نفت ایران، بیش از 150 سال از حضور و نفوذ دولت بریتانیا در ایران می‌گذشت. در این مدت، افزون بر مأموران شناخته شده آن دولت، صدها نفر مأموران مخفی دولت بریتانیا نیز در ایران فعال بودند و بیشترین نقش را در پیشبرد اهداف سیاسی و اقتصادی آن دولت در ایران ایفا می‌کردند. در جریان نهضت ملی ایران نیز با توجه به اینکه با ملی شدن صنعت نفت ایران منافع دولت بریتانیا در معرض خطر جدی...
نهضت ملی شدن صنعت نفت، سرآغاز یک همدلی فعالانه میان همه گروهها و شخصیت های سیاسی و مذهبی بود که به منافع ایران واسلام می اندیشیدند. ولی این گروهها در طول زمان و پس از دست یازیدن به قدرت سیاسی، به قلع و قمع و حذف یکدیگر پرداختند. کودتای بیست و هشت مرداد که با طراحی انگلستان و آمریکا و اجرای مشترک آن دو به انجام رسید، پایان غم انگیزی بر نهضت ملی شدن صنعت نفت و آغاز دوره جدیدی از دیکتاتوری و...
دولت آموزگار، هویجی که تأثیرگذار نبود سال 1978 سالی بود که به گمان بسیاری از ناظران و دیپلمات‌های غربی و آنتونی پاسونز سفیر بریتانیا در تهران، در آن شاه می‌بایست وقت و انرژی خود را، با کمک دولت جدید جمشید آموزگار، صرف حل و فصل مشکلات داخلی ناشی از تحولات نفتی و کاهش درآمدهای کشور و همچنین کنترل کامل مخالفان کند. حال آن که این سال برخلاف پیش بینی بسیاری از این ناظران به سال تضعیف حکومت پهلوی،...
مسائل فرهنگی دوران معاصر ایران را نمی‌توان بدون در نظر گرفتن مسائل و شرایط بین‌المللی تحلیل و بررسی کرد؛ به‌ویژه مسائل و سیاستهای فرهنگی رژیم‌هایی که مستقیماً با مداخلۀ استعمارگران روی کار آمده بودند و تابعی از آن محسوب می‌شوند. بی‌شک حکومت رضاشاه و سیاست‌ها و رفتارهای آن، به‌ویژه در عرصۀ فرهنگ، یکی از مصادیق روشن برآمده از شرایط یادشده است. او، که با حمایت انگلیسیها...
امیرعباس هویدا نخستوزیر وقت در دیداری با آنتونی پارسونز سفیر بریتانیا گفته بود، پس از یک دوره یک سال و چندماهه شوک ناشی از انفجار بهای نفت و ریخت و پاش و اشتباه در برنامه‌ریزی اقتصادی، دولت به این نتیجه رسیده بود که بدون برنامه‌ریزی دقیق حتی چهار برابر شدن یکباره درآمدهای نفتی کشور نیز می‌تواند مشکل‌آفرین باشد و از این نظر تصمیم گرفته شد تا به عمد از میزان رشد اقتصادی کاسته شود...
ماجرای خرید تانک‌های چیفتن از انگلستان ایران در پی جنگ ظفار، وارد مذاکره با انگلستان برای خرید تانک‌های چیفتن شد و موفق گردید قراردادی برای خرید هشتصد تانک منعقد نماید. این تانک‌های 50 تنی با توپ دورزن 120 میلیمتری از پرقدرت‌ترین تانک‌های جهان بودند، اما موتورهای این تانک‌ها با وضعیت محیطی ایران ناسازگار بود؛ ازهمین‌رو انگلستان برای حفظ این قرارداد به اقداماتی دست زد... آغاز...
امیراسدالله علم فرزند محمد ابراهیم خان شوکت الملک، در سال 1298 شمسی در بیرجند متولد شد. از تحصیلات این خان زاده متمول در بیرجند اطلاع صحیحی در دست نیست. احتمالاً تحصیلات او بیش از دیپلم کشاورزی ادامه نیافت، هرچند در بیوگرافی های رسمی از او با عنوان «مهندس کشاورزی» یاد کرده اند در سن 20 سالگی با ملک تاج، دومین دختر قوام ازدواج نمود.اسدالله علم مقتدرترین چهره دربار پهلوی، بویژه در سال های 1340-...
حکومت پهلوی نه مفهوم هنر و ارزشهای فرهنگی و هنری را می‌شناخت و نه برای ارزشهای دینی و اعتقادی مردم ایران احترام قائل بود. به همین دلیل با حربه هنر به مقابله با باورهای مذهبی مردم می‌پرداخت. آنتونی پارسونز آخرین سفیر انگلیس در ایران عصر پهلوی در کتاب خاطرات خود به مواردی از فعالیتهای غیراخلاقی که به نام فعالیتهای فرهنگی و هنری صورت می‌گرفت و تعمداً در ماه مبارک رمضان به اجرا درمی‌آمد، کرده...
سابقه رژیم شاه در مسایل مربوط به حقوق بشر بد بود. بازداشت‌های خودسرانه، زندانی کردن افراد بدون محاکمه، شکنجه و اعدام سریع و آزار و تعقیب دانشجویان و کارگران مخالف و ناراضی یک امر عادی به شمار می‌آمد. حکومت استبدادی شاه و فشار و اختناق حاکم بر ایران موجب عدم رضایت و گسترش موج مخالفت در میان روشنفکران و دانشجویان ایرانی گردیده و با توسعه دانشگاهها و مدارس عالی و افزایش تعداد دانشجویان این...
در شهریور 1356 و در ماه مبارک رمضان، شهر شیراز شاهد نمایش‌ها و صحنه‌های وقیحی بود که حکومت شاه از آن به عنوان «جشن هنر» یاد کرده و هزینه‌های سنگینی را صرف اجرای آن نمود. هدف از برگزاری این جشن که همه ساله برای اجرای مجدد آن سعی و کوشش به عمل آمد، استحاله فرهنگی اسلامی مردم و باز کردن راه نفوذ فرهنگ غرب به داخل کشور بود. کسانی که به عنوان هنرمند از آمریکا و کشورهای اروپایی برای شرکت در جشن هنر...
ویلیام سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران به صراحت ساواک را فرزند سیا و ساواکی‌ها را پرورش یافته در آمریکا و اسرائیل اعلام کرده و بر روابط سیا و ساواک تاکید می‌کند . او در باره بی رحمی‌ها و قساوت‌های ساواک چنین می‌نویسد : « ... پس از قیام سال 1963 (برابر یا 1342 خورشیدی) به رهبری آیت الله خمینی ، ساواک به تدریج از صورت یک سازمان اطلاعاتی و ضد جاسوسی خارج شد و بخش عمده‌ای از آن به صورت پلیس...
