مقالات
سردار سپه کودتای انگلیسی سوم حوت 1299 ش که منجر به قدرت گرفتن افسر ساده‌ای به نام رضاخان میر پنج شد، فصل جدیدی را در تاریخ معاصر ایران گشود و مجلس مشروطه را به صورت ابزاری در دست نظامیان بدل ساخت. به طوری که طی چندین دوره تا شهریور 1320 و اشغال نظامی ایران توسط متفقین و تبعید رضاشاه به جزیره موریس، از جنگ و جدال احزاب تندرو ومجادله نمایندگان خبری نبود و فقط بله قربان گویان و احسنت گویان به صندلیهای...
سیدجابر بن سید مشعل الموسوی آل ابوشوک‍ة، رهبر قیام عشایر کعب شادگان۱ (فلاحیه) در دوران جنگ جهانی اول علیه متجاوزان انگلیسی و شیخخزعل بود. در این مقاله پس از شرح کوتاهی از زندگینامه وی، مروری بر نبردهای او و یاران دلیرش با قوای دشمن میکنیم. زندگینامه سیدجابر در خانوادهای مذهبی و عاشق ولایت به دنیا آمد و در دامان پرمهر مادر، و پدر بزرگوارش، سیدمشعل، پرورش یافت. پدر او از علمای بزرگ و...
روز 23 تیر 1357 دو روزنامه پر تیراژ آمریکا در گزارش‌های مستندی به ارتباط گسترده ساواک با سازمان سیا کردند. «هرالد تریبون» مقاله ای را به قلم "نیکلاس گیج" با عنوان «صادرات ایالات متحده و امنیت شاه» چاپ کرد. در بخشی از این مقاله آمده است: «کوشش در مورد سیاستهای آزادسازی تا جایی به عمل می آید که با اهداف شاه مغایرتی ایجاد نکند و این بدان علت است که ایران یکی از کشورهایی است که بیش...
روز 4 خرداد 1300 طی حکمی از سوی احمدشاه قاجار، سیدضیاءالدین طباطبایی از مقام ریاست‌الوزرا عزل و کابینه 100 روزه وی سقوط کرد. در همین روز سیدضیاء به خارج از کشور تبعید شد. سیدضیاءالدین طباطبایی تا پیش از کودتا از آنجا که کودتای اسفند 1299 با محوریت شخص سیدضیاء شکل گرفت، ابتدا به زندگی او کوتاهی می‌نمائیم. نامبرده فرزند آقا سیدعلی یزدی، از روحانیون دربار مظفرالدین شاه، می‌باشد. در ایام...
روز هشتم شهریور 1348 سیدضیاءالدین طباطبایی، نخست‌وزیر کودتای سوم اسفند 1299 در 80 سالگی درگذشت. سید ضیاء الدین طباطبایی از نخستین کسانی بوده که به خانه مرتجعین و مخالفان مشروطه بمب می انداخته است. او در دوران مشروطیت با انتشار مقاله‌های پر سرو صدا علیه شاه، مورد حمایت مشروطه‌خواهان قرار گرفت. زمانی که مشروطه‌خواهان دست به اسلحه بردند تا محمدعلی شاه را وادار به پذیرش خواسته‌های...
روز 21 اردیبهشت 1317 به فاصله دو هفته پس از تعطیل شدن «فرهنگستان ایران» به دستور رضاشاه فرهنگستان جدیدی به ریاست وزیر فرهنگ و 24 عضو ثابت با هدف پالایش زبان فارسی از سایر زبان‌ها تأسیس شد از جمله مؤسسات بی‌فایدة مملکت، که اسمی بی مسمی، و وجودی بدتر از عدم صرف است، فرهنگستان ایران است. فرهنگستان ایران در حدود بیست سال پیش تشکیل شد و چون در آن موقع، وطن‌خواهان مصنوعی که هیچ‌گونه...
روز چهارم بهمن ۱۳۵۴ کمیته مشترک ضد خرابکاری به عنوان ابزاری برای تشدید اختناق سیاسی در کشور توسط رژیم شاه تاسیس شد. بی‌شک یکی از بزرگترین دلائل شکل‌گیری انقلاب اسلامی و سقوط رژیم شاه، اختناق سیاسی و خفقانی بود که حکومت پهلوی با حمایت شبکه‌های اطلاعاتی امریکا و رژیم صهیونیستی در کشور بوجود آورده بود. سازمان اطلاعات و امنیت کشور موسوم به ساواک در ایجاد نارضائی‌های اجتماعی ایران بویژه...
انقلاب اکتبر 1917 روسیه و شکست قوای عثمانی در بین‌النهرین و فتح سرزمین‌های عثمانی به دست نیروهای انگلیس در سال 1918 عملاً ایران را (که در آن زمان غربی‌ها پرشیا می‌نامیدند) از شرق و جنوب و غرب در محاصره انگلیس انداخت. قوای انگلیس با استفاده از تفوق خود در منطقه، از شرق و غرب به ایران تاختند. حمله اصلی در آوریل 1918 رخ داد، که طی آن کل ایران، به استثنای استان آذربایجان، به اشغال...
آزادی خرمشهردرواقع تنها آزادی یک شهر از اشغال دشمن توسعه طلب نبود بلکه نمادی برای به نمایش گذاشتن عزم مردمی بود که با کمترین امکانات رزمی در برابر ارتش صدام که ازسوی قدرتهای جهانی و منطقه ای پشتیبانی می شد، توانستند دشمن متجاوز را مجبور به عقب نشینی به خاک خود کنند. این پیروزی درخشان که با بازتاب جهانی روبرو شد نقطه عطفی را در تاریخ تحمیلی عراق علیه ایران رقم زد که معادلات نظامی منطقه را دگرکون...
: پس از فتوحات عظیم ایران در عملیات «الی بیت المقدس» و آزادسازی بخشهای زیادی از مناطق اشغال شده از جمله شهر خرمشهر، توازن جنگ ایران و عراق به شکل حیرت‌انگیزی، به نفع جمهوری اسلامی برهم خورد. به دنبال این موفقیت بزرگ و عقب‌نشینی مفتضحانه ارتش عراق از مناطق اشغال شده، مطبوعات و رسانه‌های گروهی منطقه و جهان با انتشار مقاله، گزارش و تحلیل به پیامدهای پیروزی‌های بزرگ ایران در این...
با استقرار و سلطه دولت کودتایی و وابسته رضاخان در سوم اسفند 1299 سیاست‌ها و برنامه‌های جدیدی در راستای استراتژی استعمار غرب به اجرا درآمد. بر اساس شناخت و اهداف بلندمدت سلطة بریتانیا در منطقه خاورمیانه، به ویژه ایران، اسلام مهم‌ترین تهدید برای منافع آنها بود. از این رو حذف اسلام از صحنة سیاسی و فرهنگی از اصول استراتژیک سلطة انگلیس بر منطقه قرار گرفت. ترویج و انتشار تفکر ملی‌گرایی و به...
خرمشهر از گذشته دور استعداد خونین شهر شدن را داشته است. از همان دوره که عرب‌ها «محمره»اش خواندند. محمره یعنی شهر سرخ؛ در بیشتر روزهای سال در اثر جزر و مد دریا در دلتای حاصلخیز محل تلاقی رودخانه‌های اروندرود و کارون، قسمت عظیمی‌از سواحل شهر به رنگ خون در می‌آید. خرمشهر از دیرباز تا کنون بارها مورد هجوم دشمنان قرار گرفته و در پی هر تهاجم یک‌بار ویران شده است. در 23 رجب 1254 هـ ق،...
80 سال از اشغال ایران توسط قوای متفقین می‌گذرد. در این ۸۰ سال تغییرات بسیاری در جغرافیای اقتصادی و سیاسی ایران و منطقه خاورمیانه به وجود آمده است. مناسبات سیاسی کشورها، توازن قدرت‌ها، شکل داد و ستد اقتصادی و سیاسی و فرهنگی فیمابین دولت‌ها و ... دچار تغییرات بنیادین شده است. اما یک عامل مهم از آن تاریخ تا به امروز دچار کمترین تغییری نشده است و آن اینکه دولت‌های بیگانه، هم در آن زمان و هم...
استبداد محمدرضاشاهی[1] ....در حقیقت کودتای آمریکایی ـ انگلیسی 28 مرداد 1332 و بازگشت مجدد محمدرضاشاه به قدرت، آغاز حاکمیت و اقتدار واقعی پهلوی دوم بود. در پی پیروزی کودتا، قدرتهای معارض و موازی محمدرضا شاه، یکی پس از دیگری شکسته و سرکوب شدند. محمد مصدق و ملی‌گرایان، دیگر از صحنه کنار گذاشته شدند. گروههای سیاسی و معارض پهلوی دوم، به شدت منکوب گردیدند. قدرت عشایر ـ که در بسیاری مواقع در...
سیدضیاء به همان سرعت که بر سر قدرت آمد، سقوط کرد. تلگرام انگرت در 25 می 1921: «سرانجام اختلافات وزیر جنگ و رئیس‌الوزرا منجر به استعفای رئیس‌الوزرا شد. وی امروز صبح زود تهران را ترک کرد.»[1] با فرا رسیدن روزهای پایانی ماه می، سیدضیاءالدین به یکی از بزرگترین مشکلات بریتانیا تبدیل شد. بر خلاف ادعای روزنامه‌ها، انگرت معتقد است سیدضیاءالدین بسیار منفور بود. مالیات‌های...
روز اول فروردین 1300 هجری خورشیدی اداره بلدیه در تهران و شهرستانها از حالت انجمنهای شهری خارج و به صورت «شهرداری» تحت نظارت مستقیم دولت درآمد. «بلد» به معنای شهر است و «بلدیه» نام قدیم شهرداری است. تأسیس بلدیه در ایران بیش از یک قرن قدمت دارد و اولین بلدیه درکشاکش حوادث مشروطه ، در تهران (در ضلع شمالی میدان امام خمینی فعلی) تأسیس شد. پیش از آنکه اداره‌ای به نام بلدیه در تهران...
در سال 1377 به همت مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی کـتابی تحت عنوان زندگینامهء سیاسی دکتر مظفر بقائی منتشر شد که واکنش‌های مثبت و مـنفی بسیاری در داخل و خارج کـشور در پی داشـت.در وهله نخست هیچ منتقدی-چه مخالف و چه موافق-در اصالت اسناد استفاده شده تردیدی نکرد.این‌ها اسناد خانگی بقائی بودند که اصالتشان به اندازه‌ای بود که راه را بر هر گونه شبهه‌ای مسدود...
مظفر بقائی کرمانی سیاستمدار، وکیل مجلس و رهبر حزب زحمتکشان ملت ایران در 1290 در کرمان زاده شد. پدرش میرزا شهاب‌راوری کرمانی، از فعالان سیاسی دورة مشروطه و نمایندة کرمان در مجلس چهارم بود. با آمدن میرزا شهاب به تهران، مظفر نیز به تهران آمدو مشغول تحصیل شد. در 1308 ش با سهمیة دولتی برای ادامة تحصیل به فرانسه رفت و تحصیلات تکمیلی خود را در رشتة فلسفه در دانشگاه سوربن به پایان رساند. پس از بازگشت به ایران...
هردوره‌ای گذشته خود را دوباره‌نگاری می‌کند،تا بتواند به پرسش‌های تازه عصر خویش پاسـخ دهـد. ایـن طبع معمول به ما می‌گوید که تاریخ‌نویسی انتهای مسدودی ندارد،چرا که تاریخ‌نگاری محصول تـاریخ نگری است و نگرش‌ها نمی‌توانند در دوره‌های گوناگون یکسان و یکسو باشند.هرنسلی با اتکابـه میراث گذشتگان و نویافته‌های زمـانش بـه بازکاوی عالمانه گذشته...
عناصرتشکیل دهنده تاریخ معاصر ایران را می‌توان برشمرد: فرد، اجتماع، دولت، سازمانها و احزاب، نهضتها و جـنبشها.امـا بـه واسطه حضور مؤثر استعمار در این کشور نمی‌توان برخوردی مجدد با آنها داشت و یا در واکاوی هـریک،به ساده‌ترین روابط علّی بسنده کرد.این بدان معنی نیست که روی چـهره هردولتمرد بلندپایه‌ای،نـقابی،و پس رخـداد هر موضوعی،دستی وجود داشته است،ولی...
