انگلیس
مظفرالدین شاه قاجار در سال 1313ق به دنبال قتل پدرش به دست میرزا رضا کرمانى بر تخت سلطنت نشست. در طول سالهاى بعد، دربار قاجار درصدد برآمد تا با اخذ وام از منابع خارجى، به ویژه روسیه و انگلیس نیازهاى مالى خود را برطرف کند. تلاشهاى دربار قاجار بالاخره در اواخر سال 1899 و اوایل سال 1900م به نتیجه رسید. اولین قرضه بزرگ از سوى دولت روسیه تزارى به مبلغ 000,500,22 منات روسى به ایران پرداخت شد. پرداخت...
به دنبال تلاشهای ویلیام ناکس دارسی[1] ــ سرمایهدار تبعه استرالیا ــ برای اخذ امتیاز نفت از دولت ایران و مساعدتهای سفارت انگلیس در تهران دارسی موفق شد در ماه می سال 1901م/ ماه صفر سال 1319ق، امتیاز اکتشاف، استخراج و حمل نفت را در همه ایالات ایران، به جز ایالت شمالی به مدت شصت[2] سال و به شکل انحصاری به دست آورد.[3] انگلیسیها با این اقدام فرصت تازهای به دست آوردند تا ضمن کسب یک امتیاز مهم،...
غلامحسین خان (شجاع السلطان، شهاب السلطنه، سردارمحتشم) پسر چهارم امام قلى خان حاجى ایلخانى و مادرش حاجیه بى بى زینب دختر ابدال خان و خواهر مادرى صمصامالسلطنه در سال 1275ه ق متولد شد و براى اولین بار در سال 1905م، 1323ه ق و بار دیگر در سال 1907م براى مدتى به عنوان ایل بیگى بختیارى انتخاب شد. در اواخر سال 1906م، 1324ه ق و اوایل سال 1907م، 1325ق که بین اولاد ایلخان و حاجى ایلخانى بر سر تصاحب...
دولت انگلیس که در دوران حیات سلسله قاجار، روابط پرفراز و نشیب و رو به گسترشی را در ایران طی میکرد، ایران را بیشتر به عنوان سرزمینی حائل بین روسیه تزاری و مرزهای مستعمره طلاییاش ــ هند ــ مینگریست. به همین دلیل چندان تلاشی برای سرمایهگذاری در ایران و دفاع از آن سرمایهگذاری و منافع احتمالی نمیکرد زیرا میخواست از تشدید رقابت و تحمل هزینههای آن با روسیه با توجه به همجواری...
با بررسی ابعاد مختلف قیام سال 1308 شمسی، به رهبری علی مردان خان بختیاری، میتوان چند ویژگی بارز برای آن برشمرد: نخست آن که، این قیام رنگ و بویی مذهبی و جنبۀ دینی داشت. چنانکه در فصل اول گردید، شواهد تاریخی نشان میدهد که دین مهمّترین عامل در خیزشهای مردمی ایلات لر بوده است. بعد از ورود اسلام به ایران، در کوههای بختیاری و لرستان بیش از سی جنبش اجتماعی، سیاسی و دینی ظهور کرده و در...
.... با وجود آنکه در هنگام امضاى قرارداد مقدماتى، دو طرف ذىحجه سال 1328ق/ فوریه 1911م را براى برگزارى اجلاس و مذاکرات نهایى تعیین کرده بودند، ولى تشکیل اجلاس به تعویق افتاد و وقفه در مذاکرات طولانى شد. علت این وقفه، تشدید اختلافات بین دو خانواده ایلخانى و حاجىایلخانى بود؛ زیرا دو ماه پس از عقد قرارداد مقدماتى بین نمایندگان خوانین بختیارى از هر دو خانواده، با دستور خوانین بزرگ از جمله سردار اسعد،...
علی قلى خان سرداراسعد، پسر سوم و چهارمین فرزند حسین قلى خان ایلخانى از تیره هفت لنگ بختیارى و نوة دخترى نجفخان ــ نوه الیاسخان ــ است. در سال 1274ق در چهارمحال متولد شد. سایر برادران او اسفندیارخان و نجفقلىخان (برادران بزرگتر) و خسروخان سردارظفر، یوسفخان امیرمجاهد و امیرقلىخان (برادران کوچکتر) بودند. او خواهر دلاورى به نام بىبى مریم نیز داشت که بعدها...
سیاست انگلستان در ایران در طول سالهای پایانی جنگ بینالملل اول متناسب با تغییر و تحولات در روسیه و انقلاب آن کشور و تأثیر انقلاب روسیه در مناطق مختلف ایران، به ویژه پس از مخالفت با تصویب قرارداد 1919م/1297ش دستخوش تغییر شد. سر پرسی لورین ــ وزیر مختار جدید بریتانیا در تهران ــ مأمور تصحیح، اجرا و ابلاغ این تغییر سیاست انگلیس در ایران و انطباق آن با شرایط جدید شد. به همین دلیل پس از کودتای سوم اسفند...
در این جا 9 برگ سند از مجموعه اسناد وزارت امورخارجه و وزارت کشور(داخله) در دوره رضا شاه مربوط به دوران نخست وزیری محمود جم و وزرات امورخارجه عنایت الله سمیعی مشاهده می کنید که این اسناد به نامه نگاری ها انجام شده مردم بحرین با دولت وقت ایران مربوط است . در این اسناد بطور مشخص فشار بر مردم که یا اموال غیر منقول خود را بفروشند و بروند و یا تابعیت دولت بحرین را بپذیرند. همانگونه که در گزارش این اسناد...
وزارت داخله تشکیلات کل نظمیه مملکتی دایره امنیه محرمانه است به تاریخ 24 اسفند 1308 نمره 2175 مقام منیع ریاست محترم وزراء عظام دامت شوکته نظمیه بندر لنگه راپورت میدهد مستشار دولت انگلیس در بحرین قدغن کرده که در مدارس بحرین تعلیمات زبان فارسی داده نشود و برای شاگردان مدارس هم دستور داده است لباس مخصوص تهیه کنند. اولیاء اطفال از این قسمت عصبانی شده [و] مدارس را تعطیل نمودهاند. اینک مراتب...
تاریخ سند: ۳۱ شهریور ۱۳۴۸ خیلی محرمانه موضوع: مسافرت سناتور عباس مسعودی به بحرین پس از مسافرتی که سناتور عباس مسعودی در حدود سهماه قبل به بحرین نمود مرتباً شایعاتی در زمینه مسافرت نامبرده در بحرین بر سر زبانها است. از جمله گفته میشود در جلسات میهمانیهایی که سید محمود علوی سکرتر شیخ عیسی[حاکم بحرین]، به افتخار سناتور مسعودی برقرار نموده بود، به مسعودی قول دادهاند در صورتی که...
استان خوزستان در طی سه قرن اخیر خصوصاً با ورود استعمار انگلیس به خلیج فارس و تلاش آنها برای دستیابی به آبهای گرم جنوب، و مخازن نفت منطقه و همچنین کنترل هندوستان، عراق، عربستان سعودی که جزو مستعمرات انگلستان بودند، دستخوش تغییر و تحولات عدیدهای شده است. درگیریهای رژیم دستنشانده پهلوی با کشورهای منطقه که در راستای منافع انگلیس، امریکا و اسرائیل صورت میگرفت،...
درست در روزهای پایانی عمر مجلس دوم، تهدید عظیم ناشی از اولتیماتوم روسها، ایران و تمامیت ارضی آن را به مخاطره افکند. از آنجا که «درباریان و مجلس ملی که درست واقف به مواقف عصر» نبودند؛[1] به طور طبیعی زمینه نقض استقلال کشور را فراهم ساختند. این بزرگترین فاجعه تاریخی کشور بود که زمامداران قوم هیچ تحلیل و تبیین مشخصی از وضعیت زمان خود نداشتند؛ از ترکیب نیروهای بینالمللی و آرایش...
در سال 1902 لرد لنسدوان[1] پیمان اتحادی با ژاپن بست که هدفش تقویت مواضع ژاپنیها در خاور دور علیه روسیه بود. ژاپنیها در این ایام با رخنه روزافزون روسیه در منچوری مواجه بودند. نفوذ روسیه در اعماق آسیا منحصر به خاور دور نبود. سه سرزمین مهم دیگر که در آنها منافع حیاتی انگلیسیها نهفته بود در معرض تهدید قرار داشت، این سرزمینها عبارت بودند از ایران، افغانستان و تبت. در ایران...
تحرکات در مناطق شمالی ایران از دوره وزیرمختاری هاردینگ و جریان اخذ وام برای مسافرت سال 1903 مظفرالدین شاه شدت یافت. در آن زمان برای نخستین بار هاردینگ پیشنهاد کرد شیلات خزر وثیقه وام مورد نیاز شاه باشد. شمال ایران به طور سنتی حوزه نفوذ روسیه محسوب میشد و اگر پیشنهاد هاردینگ تحقق پیدا میکرد، انگلیس جاپایی در منطقه نفوذ روسیه به دست میآورد. در این زمان...
کشور وسیع هندوستان به واسطه سلسله جبال هیمالیا از شمال و شمال شرق کاملاً امن است، از ناحیه شمال غرب به افغانستان و کشمیر و نیز بلوچستان متصل است که از این نواحی چندین بار به اعماق هند لشکرکشی شده است. همچنین دشتهای وسیع مکران راه مناسبی برای ورود به هند مهیا میکرد. اسکندر مقدونی، سلطان محمود غزنوی، تیمور لنگ و نادرشاه در زمره افرادی بودند که از این معبر به...
مقارن فتح تهران، تعارضات و رقابتهای احزاب لیبرال و محافظهکار انگلیس شدت پیدا کرد. برخی از ایرانیان مقیم هندوستان پیشبینی میکردند حزب حاکم لیبرال دیر یا زود سرنگون خواهد شد. در آن زمان دولت قدرتمند آلمان، حریف انگلیسی را وادار کرده بود بر هزینههای نظامی خود بیفزاید. حزب لیبرال که معتقد بود دشمن اصلی آلمان است، با روسیه از در آشتی درآمده، اما از طرف دیگر بر تجهیزات جنگی خویش...
در اوان فتح تهران، در حالی که هیجانات سیاسی در کشور بروز و ظهور یافته بود، احزاب سیاسی انگلیس هم در حال کشاکش با یکدیگر بودند. رقابتهای پارلمانی احزاب لیبرال و محافظهکار بیمها و امیدهایی در ایران آفرید. عدهای میگفتند غلبه حزب لیبرال به نفع ایران است، زیرا آنها مثل محافظهکارها «حرص ملکگیری» ندارند، پس پیروزی آنها باعث پیشرفت و ترقی ایران خواهد شد. در پاسخ گفته...
نهضت مشروطیت ایران با هدف استقرار عدالت در جامعه به وقوع پیوست.در منابع عمومی ایـن دوره به صراحت از رهبری علما در جنبش سخن به میان آمده است؛به گونهای کـه بدون این حمایتها جـنبش بـه نتیجهای دست نمییافت. با این وصف از همان ابتدای وقوع جنبش در کنار حرکت اصیل مردم،جریان دیگری هم دستاندرکار بود.این جریان البته به تنها چیزی که نمیاندیشید،استقرار...
در نهضت ملی شدن صنعت نفت شاید برای اولینبار در تاریخ ایران است که دخالت خارجی یعنی نیرو و عامل خارجی و سرویسهای بیگانه پی میبرند که یکی از راههای از بین بردن نهضت ملی نفت، انداختن اختلاف بین رهبران است، و موّرخان تاریخ معاصر بر این باورند که لوی هندرسون سفیرکبیر آمریکا در ایران، در این زمینه نقشی پررنگ داشته است؛ از جمله این موّرخان دکتر یرواند آبراهامیان است که مؤکداً معتقد است عامل...