انگلیس
□ در سالهای اخیر برخی بنگاههای خبری و تحلیلی سلطنت‌طلب مدعی شده‌اند که سقوط رضاخان به دلیل ایستادگی او در برابر انگلیسیها در واپسین سالهای زمامداری است. این انگاره را چگونه تحلیل می‌کنید؟ به نام خدا. بله؛ شنیده‌ایم که می‌گویند: چون می‌خواست جلوی انگلیسها بایستد و مثلا نفت را چنین و چنان کند، او را برداشتند! این یک دروغ بزرگ است. من در کتابی که سال گذشته ترجمه کردم و به نام...
گزارش هارت وزیر مختار آمریکا در تهران از اولین ملاقاتش با رضاشاه در فوریه 1930 بسیار روشنگر است. اولین برداشتش از شاه این بود که با مردی ملاقات کرده است که «فقط چند قدم با توحش فاصله دارد.» هارت در پایان مأموریتش در دسامبر 1933 به این نتیجه رسیده بود که برداشت اولش از رضا شاه بیش از حد خوشبیسنانه بوده است. رضا شاه خیلی بدتر از چیزی بود که هارت تصور کرده بود. گزارش‌های مفصلی از ضرب...
پس از کشف نفت در مسجدسلیمان، جنب و جوش تازه‌اى مناطق نفتى را فرا گرفت و سرمایه‌گذاران انگلیسى، از جمله دارسى و شرکا و شرکت نفت برمه درصدد برآمدند تا تولید، پالایش، انتقال و حمل نفت را مدیریت کنند. این اقدام به امکانات و برنامه‌ریزى گسترده‌اى احتیاج داشت و به همین دلیل دارسى کوشید تا براى فراهم کردن زمینه حمل و پالایش نفت با شیخ خزعل ــ شیخ محمره و از رؤساى ایلات عرب کعب ــ وارد...
....بریتانیا هرگونه دخالت و اطلاع از کودتای رضاخان را صریحاً رد کرد. به عنوان مثال در گزارش پرسش و پاسخ مجلس عوام به تاریخ دوشنبه 28 فوریه 1921 می‌خوانیم: دریابان کنورثی* از نخست‌وزیر چنین سؤال کرد: آیا دولت اعلیحضرت در کودتای قزاق‌ها برای سرنگونی دولت ایران، هیچگونه دخالتی داشته است؛ آیا تجهیزات و دست‌مزد این قزاق‌ها توسط دولت اعلیحضرت فراهم شده؛ و رویکرد دولت...
نویسنده مقاله«سیاستها قرضه:شرکت نفت ایران و انـگلیس و خانهای بختیاری»،خانم استفانی کرونین،استاد تاریخ دانشگاه لندن و مؤلف کتاب ارتش و تـشکیل حکومت پهلوی در ایران و چـندین عـنوان مقاله دیگر درباره تاریخ معاصر ایران بویژه دوره رضا شاه است. نویسنده در مقاله پیش‌رو،گوشه‌هایی از تاریخ مربوط به صنعت نفت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس را موشکافی...
چهره تاریخ ایران زخمهایی به خود دیده که عوامل استعماری با ابزارهای موجود آنها را آفریده‌اند. بسیار دیده‌ایم، خاورشناسان و دانشمندان زیرک یا زیرک‌نمای غربی را که به حقایق کاملاً آگاه‌اند و با برگزاری سمینارها، دروس و یا تدوین کتب در زمینه مطالعات شرق‌شناسی، اسلام‌شناسی و ایران شناسی یا عناوین دیگر به اضمحلال ریشه‌های فرهنگی جوامع تحت سلطه خود می‌پردازند. متأسفانه برخی...
کالدول(وزیر مختار آمریکا در تهران) در 21 ژانویه 1921 چنین می‌نویسد: «اوضاع سیاسی آرام آرام رو به وخامت می‌رود. شاه که به شدت ترسیده، در پی رها کردن مملکت و فرار کردن است، اما به او اجازه چنین کاری داده نمی‌شود. دولت استعفا کرده است؛ اما هستند کسانی که درصدد بر عهده گرفتن مسئولیت [تشکیل دولت] باشند. همانطور که در گزارش شماره 3 به تاریخ 6 ژانویه 10 صبح، گزارش شد، وزیرمختار انگلیس به من خبر داد...
.....مجلس مؤسسان به مدت یک هفته، از 6 تا 13 دسامبر 1925، تشکیل جلسه داد و سه اصل قانون اساسی را اصلاح کرد و در روز سیزدهم دسامبر منحل شد. اصل 36: «سلطنت مشروطه ایران از طرف ملت بوسیلة مجلس مؤسسان به شخص اعلیحضرت شاهنشاه رضا شاه پهلوی تفویض شده و در اعقاب ذکور ایشان نسلا بعد نسل برقرار خواهد بود.» اصل 37: «ولایت عهد با پسر بزرگتر پادشاه که مادرش ایرانی‌الاصل باشد خواهد بود در صورتی که...
امروزه قدرت و تأثیر رسانه ها بر افکار عمومی بر هیچ کس پوشیده نیست؛ و سیر افکار عمومی و ذهن مردم با اطلاعات رسانه ها ارتباط مستقیم دارد. قدرت رسانهها تا حدی است که دولتها برای رسیدن به اهداف خود از زور کمتر استفاده نموده و با کمک ابزار رسانهای توانستهاند به اهداف خود دست پیدا کنند. یکی از رسانه های پرقدرت جهان، شبکه خبری بی بی سی انگلیس است. این شبکه از زمان تأسیس تاکنون نقش مهمی در سیاستهای...
درآمد می‌گویند شـرایط خـاص تـاریخی،شخصیتهای خاص خویش را می‌سازد.دیگر آنکه میان شخصیتها،شرایط تاریخی و ساختارهای گوناگون اقتصادی،سیاسی و اجـتماعی رابطه‌ای متوازن،متقابل و هماهنگ وجود دارد.با این وصف بررسی نقش شخصیتها در تاریخ،اهـمیت فراوانی در فهم حوادث دارد.حـوادث تـاریخی دورویه دارند:آشکار و پنهان.رویه آشکار سیاسی،دستمایه تاریخ‌نگاریهاست که از قرون...
آغاز جنگ «در این موقع که متأسفانه نایره جنگ در اروپا مشتعل گردیده است، دولت شاهنشاهی ایران به موجب این بیانیه تصمیم خود را به اطلاع عموم میرساند که در این کارزار بیطرف مانده و بیطرفی خود را محفوظ خواهد داشت.»۱ این نخستین بیانیه رسمی دولت ایران در آغاز جنگ جهانی دوم در ۱۱ شهریور ۱۳۱۸/ ۲ سپتامبر ۱۹۳۹ بود. این بیانیه یک روز پس از آغاز جنگ جهانی صادر شد و متعاقب آن وزیر کشور ایران از اتباع بیگانه...
زمینه تاریخی روابط انگلیسیها سالها قبل از کشف نفت در مسجد سلیمان، با بختیاریها روابط دوستانه برقرار نموده بودند. بختیاری یکی از ایلات جنوب ایران است که تابستانها را در چهارمحال بختیاری و زمستانها را در خوزستان میگذرانند. این ایل در تاریخ دارای قدرت نظامی بسیاری بوده که هر از گاهی قدرت خود را به نمایش گذاشته است. فتح تهران و سرنگونی محمدعلی شاه قاجار نمونه آنهاست. به همین جهت، دول خارجی برای حفظ...
روزنامه اقدام چاپ استانبول در مورخه 27 اوت 1941 در مقاله ای تحت عنوان بدبختی که بسر ایران آمد، مدعی شده است: سبب حقیقی حرکات لشگری که بر ضد ایران شروع گردیده است عبارت از یک مسئله سوق الجیشی میباش دو خود انگیسها و شورویها هم اعتراف می کنند برای دفاع از قفقاز و هندوستان از فشار آلمان بایستی یک جبهه انگلیس و شوروی تشکیل داده شود. علاوه از این برای عبور دادن آذوقه و لوازم جنگ آمریکا و انگلیس به روسیه یک راه...
با پیشرفت آلمان نازی در جنگ جهانی دوم، مناسبات صمیمانه‌ای بین رضاخان و هیتلر بوجود آمد. ارتش آلمان تا کوه‌های قفقاز پیشروی کرده بود و به مرزهای ایران نزدیک می‌شد. متفقین به وحشت افتادند و با اطلاعاتی که از درون دربار رضاخان داشتند، مطمئن شدند که اگر ارتش آلمان بتواند خود را به مرزهای ایران برساند، رضاخان صددرصد در اختیار آلمان‌ها قرار خواهد گرفت و آلمان هیتلری از طریق ایران می‌تواند...
سابقه تاریخی مالکیّت ایران بر بحرین بحرین در دوران سلسله هخامنشی به تصرف ایران در آمد.1 در دوره ساسانیان رقابت بین حاکمان عرب ساحل جنوبی خلیجفارس و فرمانروایان ساسانی بر سر مجمعالجزایر بحرین شدت گرفت، زیرا این مجمعالجزایر در ارتباط دریایی بین خاورمیانه و هند و مصر نقش مهمی داشت.2 اردشیر پس از آن که شاه موصل را کشت، به عمان و بحرین و یمامه رفت تا سَنَطرُق (پادشاه بحرین) به جنگ او آمد و در...
سیاست انگلستان در ایران در طول سال‌هاى پایانى جنگ بین‌الملل اول متناسب با تغییر و تحولات در روسیه و انقلاب آن کشور و تأثیر انقلاب روسیه در مناطق مختلف ایران، به ویژه پس از مخالفت با تصویب قرارداد 1919م/1297ش دستخوش تغییر شد. سر پرسى لورین ــ وزیر مختار جدید بریتانیا در تهران ــ مأمور تصحیح، اجرا و ابلاغ این تغییر سیاست انگلیس در ایران و انطباق آن با شرایط جدید شد. به همین دلیل پس از...
ماجرای «مارشیو»ی که باستانی‌پاریزی از آن یاد می‌کرد چه بود؟ مجید تفرشی گفت: به دلیل این که راه‌های مراسلاتی و اموری مثل تلگراف در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در ایران، در اختیار و تملک بریتانیا بوده، در بسیاری از موارد، مکالمات دولت ایران با کشورهایی غیر از بریتانیا، با افراد و دولت‌های دیگر سرقت می‌شد. در واقع از تمام این مکالمات، در نیمه راه، یک کپی تهیه می‌شده و به سمع و...
جنگ جهانى اول در ژوئیه سال 1914/ شعبان1332ق آغاز شد. دولت ایران چهار ماه بعد در برابر متفقین و متحدین اعلام بیطرفى کرد. وضعیت سرزمین بختیارى با شروع جنگ پیچیده‌تر از قبل شد؛ زیرا عوامل متعددى در پیچیدگى اوضاع نقش داشتند. برخى از این عوامل درونى و برخى دیگر جزو عوامل خارجى به حساب مى‌آیند. مهم‌ترین عوامل داخلى مؤثر بر اوضاع سرزمین بختیارى عبارت بودند از: 1. اختلاف بین...
سال‌هاى اولیه سده بیستم، سال‌هاى تحول در روابط دول اروپایى و تشکیل قطب‌بندى‌هاى جدید سیاسى بود. از آغازین سال‌هاى شروع سده بیستم، دولت ایران امتیاز نفت را به تبعه‌اى انگلیسى به نام ویلیام ناکس دارسى واگذار کرد که منشأ تحولات و کشمکش‌هاى بسیار مؤثرى بر تحولات داخلى، منطقه‌اى و بین‌المللى شد. شاید هیچ امتیاز دیگرى را نتوان یافت که به اندازه امتیاز نفت دارسى در تحولات تاریخ...
در بررسى روابط بختیارى‌ها و انگلیسى‌ها، کسب امتیاز احداث جاده تجارى کاروان‌رو توسط کمپانى برادران لینچ که مناطق جنوبى و خوزستان را از طریق سرزمین بختیارى به اصفهان و سایر نقاط مرکزى ایران وصل مى‌کرد، نقطه عطفى به حساب مى‌آید که بر اساس آن، روابط بین دو طرف شکل رسمى به خود گرفت. جاده تجارى مورد بحث که به دلیل کسب امتیاز استفاده از آن توسط برادران لینچ[1] بهجاده لینچ...
