رضا خان
دوران زمامداری محمدرضا شاه پهلوی را از نظر سیاست و رفتار دولت نسبت به جماعت‌های عشایری می‌توان به سه دوره تقسیم کرد؛ دورۀ اول از 1320 تا 1328 که دورۀ تنش و کشمکش بین سران عشایر و حکومت مرکزی است. دورۀ دوم از 1328 تا اوایل دهۀ 1340 که دورۀ آغاز برنامه‌ریزی در کشور است و چون برنامه ابزار اجرای سیاست‌ها و نیت‌های حکومت است که با بررسی و تحلیل این برنامه‌ها می‌توان خطوط اصلی نیت و سیاست...
.... یک مقام سفارت آمریکا در تهران در 25 نوامبر 1927 می‌نویسد: «روزنامه‌های چاپ تهران یادداشتی را که بریتانیا به دولت ایران تسلیم کرده منتشر ساخته‌اند... تقاضای آنها در ارتباط با بدهی، بانک و هواپیمایی قابل درک است، ولی نمی‌فهمم که دولت بریتانیا با چه حقی به حمایت از شیخ خزعل مداخله کرده است، شخصی که هر چند از قدیم تحت‌الحمایه بریتانیا بوده ولی در واقع از اتباع ایران است و دو سال...
سیروس غنی در کتابش برای مستقل جلوه دادن رضاخان و بیاعتنا نشان دادن او به انگلیسیها، به ملاقات نکردن رضاخان با مقامهای سفارت انگلیس تکیه کرده است. در این باره باید به این نکته توجه داشت که پس از شکست قرارداد 1919، انگلیسیها دریافتند که هیچ رجل و یا تشکل ایرانی که بوی وابستگی و ارتباط با انگلستان را بدهد، در جامعة ایران قادر به تحقق اهداف انگلیس نخواهد بود و تنها کسانی میتوانند در میان ملت پذیرفته...
پژوهش بر دو ستون استوار است؛ گردآوری و داوری. داوری درست و بسامان، در گرو گردآوری جامع داده‌ها و بررسی کامل منابع است. به نظر می‌رسد رویکرد ایدئولوژیک نویسنده باعث شده که وی خواسته یا ناخواسته در این زمینه دچار یک خطای روشی بشود. غنی در پیشگفتار کتاب آورده است: مطالعات مورخان و کارشناسان علوم اجتماعی دربارة دورة مورد بررسی ما در این کتاب- سالهای 1298 تا 1305 (1926-1919 میلادی)- به نسبت ناچیز و غیرمنظم...
برخی پهلوی‌ستایان ظاهراً چون برای توجیه رژیم پهلوی در عرصة استدلال با مشکل رو به رو می‌شوند، ناگزیر به مغالطة پهلوان‌پنبه (straw man) روی می‌آورند. در این نوع مغالطه، یک طرف مباحثه چون توان نقد مدعای اصلی طرف مقابل را ندارد، مدعای او را به ضعیفترین شکل ممکن ترسیم و تفسیر می‌کند. آنگاه به جای رویارویی با مدعای اصلی طرف، به رد کردن این مدعای ضعیف خودساخته یا غیرکارشناسی می‌پردازد و توهّم...
ایرانی که نزدیک به 900 سال پس از سقوط ساسانیان، در سال 905 ه ق به دست صفویان و با هویت شیعی، بار دیگر در جغرافیای سیاسی جهان نمایان شد، پس از یک دوره رشد و پیشرفت، بنا به علل مختلفی از نیمة دوم عصر صفوی به تدریج در شیب افت و رکود قرار گرفت. در همین دوره در حالی‌که کشور ما همانند بسیاری دیگر از کشورهای جهان، مسیر تحولات خود را در عالَم سنّت و همراه با فراز و فرودهایی می‌پیمود و سلسله‌های صفویه...
سیروس غنی رضاخان را مظهر ناسیونالیسم نوپدید ایران معرفی کرده و اصولاً مشروعیت سیاسی او را ناشی از همین امر دانسته و می‌نویسد: رضاخان مشروعیت پادشاهی خود را، نه چون قاجاریه بر اساس قدرت ایلاتی یا چون صفویه بر مبنای به قول خودشان، سیادت شیعی، بلکه صرفاً بر پایة فرزند سربازی وطن‌پرست از سوادکوه استوار نمود، که مظهر ناسیونالیسم نوپدید ایران بود. اما غنی در جای دیگری تصریح می‌کند که ملت...
چگونگی شناسایی رضاخان به وسیلة انگلیسیها و معرفی‌اش به آیرنساید در روشن کردن ماهیت سیاسی و پیوند وی با انگلیس، اهمیت به‌سزایی دارد. از این رو، طبیعی است که پهلوی‌ستایان بکوشند این موضوع را نیز در جهت مطلوب توجیه و تفسیر کنند. غنی در این باره می‌نویسد: موضوع همکاری او [رضاخان] با افسران انگلیسی پیش از کودتای 1299 و معرفی او به آیرنساید، موضوع چندین تفسیر و گزارش در طول بیست و پنج سال...
برخی اشتباهات تاریخی غیرقابل توجیهی که در کتاب سیروس غنی را می توان بشرح زیر برشمرد: در صفحة 202 دربارة دستگیرشدگان پس از کودتای 1299، نوشته شده است: «نخست وزیران پیشین دستگیرشده عبارت بودند از سپهسالار تنکابنی، سعدالدوله و...» این درست است و نویسنده آن را از جلد اول تاریخ بیست ساله، نوشته حسین مکی، نقل کرده است. اما در صفحه 226 در همین باره نوشته شده است: «محمدولیخان تنکابنی (سپهسالار)، که...
در سال 1303 مقدمات لازم برای حذف خزعل فراهم شد و پس از گفت و گوهایی که بین رضاخان و لورن در این باره صورت گرفت و در مباحث پیشین به آنها شد، لورن برخلاف سال 1301 با چنین اقدامی موافقت کرد. غنی این مسئله را اینگونه برمی‌سازد که رضاخان «کاملاً بر مشکلاتش فایق آمده بود... با لحن مطمئن‌تری وارد گفت وگو با سفارت انگلیس شد. به وابستة نظامی بریتانیا فهماند که قادر است سپاهی به تعداد 40/000 نفر...
سیروس غنی در کتاب «ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسیها» در پایان مباحث مربوط به شکست قرارداد و کناره‌گیری وثوق‌الدوله می‌نویسد: وثوق پیدایش ملی‌گرایی را در ایران دست‌کم گرفت و از قضای روزگار رئیس‌الوزرایی او بسی بر این حس ملی افزود. ریشة کودتای سوم اسفند و آمدن رضاخان را می‌توان در اشتیاق زاید بریتانیا در پیروی از سیاستی جست که با حقایق ایران بعد از جنگ...
سیروس غنی در توصیف رضاخان در آستانة کودتا در کتابش اینگونه می‌نویسد: سربازی گمنام بدون بستگی به خانواده‌ای سرشناس یا دربار از میان سپاه برمی‌خیزد، پایتخت را تسخیر می‌کند و عملاً فرماندة کل قوا می‌شود. اعلامیة نخست او سرشار از اعتماد و اقتدار بود. در آغاز آن بدون هیچ‌گونه ای می‌گفت حکم می‌کنم... شاید بتوان گفت همین چند جمله افزون بر اینکه در تناقض آشکار با دیگر...
انقلاب، برای جامعه اقدامی بسیار پرهزینه است. مطالعات تاریخی و جامعه‌شناسی نشان می‌دهد که جوامع فقط هنگامی به انقلاب روی می‌آورند که همة راههای اصلاحی مسالمت‌جویانه و یا کم هزینه را برای دست‌یابی به مطالبات خود پیموده باشند. بنابراین، انقلاب آخرین چارة «ناگزیر» یک ملت در برخورد با نظام سیاسی حاکم است. حتی برخی از انقلاب‌شناسان از جبری بودن انقلابها سخن به میان آورده و...
برخی از واقعیات تاریخ سیاسی معاصر ایران که سیروس غنی هم به آنها اذعان داشته و در کتاب خود آورده است، عبارتند از: در پی شکستهای ایران از روسیه در دورة فتحعلی شاه قاجار، ایران به تدریج در دهه‌های بعد عرصة نفوذ فزایندة دو کشور روسیه و انگلیس بر اساس راهبرد بازی بزرگ شد. در سالهای پایانی سلطنت ناصرالدین شاه و سالهای سلطنت مظفرالدین شاه، ظهور آلمان به عنوان یک قدرت رقیب مهم اروپایی، مایة تهدید...
در سالهای اول پیروزی انقلاب، خاطرة رژیم پیشین و تباهیها و سیاهکاریهای آن، آنچنان در ذهن جامعه واضح و دقیق برجای بود که کسی را جرأت دفاع از سلطنت و شاهان پهلوی نبود. اما سالهایی چند پس از پیروزی سلطنت‌طلبان و طرفداران رژیم پهلوی، با توجه به کاستیها و نارساییهایی که کمابیش دامنگیر همة جوامع و نظامهاست، دست به تحریف تاریخ زدند و به گفتن و نوشتن دربارة «مزایا»ی رژیم پهلوی و ستایش از آن...
سیروس غنی، متولد 1308 هجری شمسی، فرزند دکتر قاسم غنی است. دکتر قاسم غنی از رجال سیاسی- فرهنگی حکومت رضاشاه و محمدرضاشاه بود. او در حکومت رضاشاه نمایندة دوره‌های 10-11-12-13 مجلس شورای ملی بود و پس از شهریور 1320 نیز به سفارت و وزارت رسید و سرانجام در سال 1331 در آمریکا درگذشت. همدلی و همراهی دکتر قاسم غنی با سیاستهای فرهنگی حکومت رضاشاه و شعار باستانگرایی او باعث شد تا وی برای تنها فرزند پسر خود ابتدا نام...
نویسندة کتاب «پهلوی‌ستایی در ترازوی تاریخ » برای ترسیم چهره ای مستقل از رضاخان و مطرح کردن اینکه او اصلاً به انگلیسی ها اهمیت نمی دهد و با آنها ارتباطی ندارد و حتی نوعی خصومت میان آنها وجود دارد، می نویسد: «مدرکی در دست نیست که رضاخان به دیدن نرمن رفته باشد یا حتی این دو ملاقات رسمی کرده باشند. چه بسا مقداری از خصومت نرمن به این سبب بود که رضاخان به او اعتنا نمی کرد». غنی در جای...
....انگرت(کاردار آمریکا در تهران) در 27 اکتبر 1920 می‌نویسد: «روز گذشته کابینه استعفا داد و سپهداراعظم قبول کرد که دولت جدید را تشکیل دهد ... اکنون انگلستان بر عزل کلنل استاروسلسکی پافشاری می‌کند و خواستار در دست گرفتن کنترل نیرو‌هایی است که به سختی می‌توان آن را ارتش ایران نامید... همسر این کلنل یک بارونس آلمانی است. استاروسلسکی یکی از دوستان نزدیک شاه بوده و تاکنون کسی نتوانسته که او را...
سیروس غنی در زیر تصویر لورن که میان صفحات 384 و 385 کتاب خود گنجانیده است، اینگونه نوشته است: «... در طول پنج سال مأموریت خود به سیاست دیرین لندن در ایران شک آورد و از تضعیف حکومت مقتدر مرکزی سر باز زد». او این سخن را با عبارات و تعابیر دیگری در چند جای دیگر کتاب خود نیز آورده است. از مجموعة مباحث مطرح شده در کتاب و دیدگاه حاکم بر آن، اینگونه به نظر می‌رسد که نویسندة آن بر این باور است که...
....در روزهای سخت جنگ جهانی اول، نیروهای بریتانیا از خدمات بسیار ارزشمند شیخ محمره بهره‌مند شدند؛ خصوصاً در سالهای 1914 و 1915 که نیروهای بریتانیا به ترتیب در جنوب عراق و جنوب ایران روزهای آغازین درگیری خود را پشت سر می‌گذاشتند. با روی کار آمدن رضا، بریتانیا به تدریج هواداران قدیمی خود از جمله شیخ محمره را رها کرد و ایشان را به مرحمت و شفقت رژیم جدید در تهران واگذار نمود. با ورود مستشاران...
