رژیم پهلوی
انقلاب اسلامی ایران در سال ١٣٥٧ به واسطۀ ماهیت ائتلافی خود، حاصل تعامل و همکاری گروه ها و طبقات اجتماعی مختلف بود. یکی از طبقات اجتماعی مهم حاضر در انقلاب اسلامی ایران، طبقۀ کارگر بود. مسئلۀ این پژوهش چرایی ورود کارگران به انقلاب اسلامی ایران به رغم اعطای برخی امتیازهای اقتصادی، رفاهی رژیم حاکم به آنان است که کوشش شده است تا با استفاده از روش توصیفی تفسیری و رهیافت فرهنگی جامعه شناختی، به پاسخ...
تولد و خانواده حسن حسینزاده موحد در سوم فروردین ماه سال 1331 در خانوادهای مذهبی و مبارزِ ساکن شهر تهران، محله امامزاده یحیی(ع) دیده به جهان گشود. پدرش حاج محمدمهدی، یکی از کسبهی متدین بازار بود که در تیمچهی حاجبالدوله بلورفروشی داشت و مانند بسیاری دیگر از بازاریان متدینِ آن زمان، افزون بر آشنایی با احکام «مکاسب»، از محضر حاج شیخ مرتضی زاهد نیز بهرهمند بود.[1] حاج مهدی...
یکی از ماجراهایی که اساساً سبب شد فعالیتهای دولتی را رها کنم و به دنبال کار آزاد بروم، مربوط به تشکیل حزب رستاخیز و گسترش شبکه آن در دانشگاه ملی بود. آن وقت من به معاونت مدرسه عالی شمیران رفته بودم و جای خود را به عنوان رئیس امور دانشجویان به دکتر حبیب ممیز داده بودم، اما هنوز در دانشکده اقتصاد دانشگاه ملی درس میدادم. یک شب که آمده بودم دانشگاه ملی، دکتر ممیز گفت قرار است امشب در دانشگاه جلسه حزبی...
مجید تفرشی معتقد است نمیتوان نقش عوامل اقتصادی را در سقوط شاه نادیده گرفت، اما تاکید میکند که «برخلاف دیدگاههای مارکسیستی یا چپگرایانه، اقتصاد در وقوع انقلاب ایران حرف اول را نمیزد». این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران میگوید: «در نتیجه اقدامات شاه از سال 1352 به بعد، توقعات زیادی در زمینههای مختلف رفاهی و اجتماعی میان مردم ایجاد شد، اما در سال 1356 و پس از کاهش درآمدهای...
هر چند پس از اجرای نقشة حیرتآور کودتای 28 مرداد 1332 به دست دولتهای آمریکا و انگلیس، و از بین رفتن استقلال کشور و آزادیهای فردی، تسلط سیاسیـ نظامی کودتاگران و عوامل داخلی آنها بر ایران محقق گردید؛ اما، کودتا موفق نشد نهضت ملی و اصول آرمانهای دینی حاکم بر آن را از میان بردارد. بهرغم اوضاع و احوال نامساعدی که در دهه پس از کودتا بر کشور حاکم بود، آن آرمانها افتان و خیزان، و...
مفهوم پردازیهای مختلفی که از واژه انقلاب صورت گرفته، کمابیش حول این نکته اشتراک دارند که انقلاب با دگرگونی گسترده قدرت, کشمکش و خشونت و مآلاً تغییر در ساختارهای سیاسی, اجتماعی جامعه ملازمه دارد. همچنین، جامعه شناسان انقلاب بر آن هستند که انقلاب برآیند کشاکش در جریان اصلی یعنی رژیم مستقر (یا به اصطلاح توکویل، رژیم پیشین) و گروههای انقلابی یا برانداز است. توده های مردم و نهادهای...
تعاریف: در مقاله حاضر، مکرراً از سه عنوان نام بردهایم: یهود، انگلیس و آمریکا. ابتدا لازم است توضیح داده شود که منظور از یهود آن بخش از این قوم است که ملعون و مطرود و مغضوب خداوند و قسیالقلب و تحریفگرند و در قرآن کریم با این صفات شناسانده شدهاند. این، البته شامل همه یهودیها نمیشود و از جانب ما، یک نفرت نژادی نیست؛ بلکه یک جهتگیری فرهنگی است و تنها بر اساس عمل مشهود آنها شکل گرفته...
علیت، قانون فراگیر و بنیادین حاکم بر نظام هستی است. از آنجا که، پدیدههای اجتماعی نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ علتیابی ظهور و سقوط دولتها و نظامهای سیاسی از اهمیت ویژهای برخوردار است. فرایند ظهور و سقوط نظامهای سیاسی بسیار پیچیده بوده و به عنوان یک تحول کلان اجتماعی، از سویی، در سرنوشت یک ملت و اقشار مختلف آن با همه تنوع علایق و سلایق آنان تأثیر بنیادین دارد و از سوی دیگر، در...
یکی از پرسش های مهم در بررسی موقعیت رژیم های سیاسی بحث برخورداری از مشروعیت سیاسی است. اینکه مبانی مشروعیت آن کدام است؟ منابع قدرتش داخلی است یا خارجی؟ تعریف مشروعیت واژه «مشروعیت» در متون سیاسی معادل واژه «Legitimacy» است. این واژه از ریشه لاتینی Leg یا Lex به معنای قانون (Low) گرفته شده و با واژه هایی نظیر «Legal» به معنای قانونی و Legislation به معنای وضع قانون یا تقنین و Legitimate به معنای مشروع،...
مهمترین عامل قدرت اقتصادی در دوران محمدرضا پهلوی نفت و درآمدهای حاصل از فروش آن بود. این ماده سیاه که محمدرضا همیشه از آن بهعنوان ماده شریف یاد میکرد، بنیادهای سیاسی و اقتصادی حکومت را استوار نموده بود. در دوران حکومت محمدرضا، به موازات افزایش و یا کاهش درآمدهای نفتی، تأثیرات قابل ملاحظهای در حوزههای سیاسی ـ اقتصادی ایجاد میگردید. در خلال دهههای سی و چهل خورشیدی،...
رژیم پهلوی از معدود حکومت هایی است که توسط بیگانگان در ایران پایهگذاری و تثبیت شد. همین امر، از ابتدا رژیم را که فاقد مشروعیت مردمی و پایگاه داخلی بود در تعارض با مردم این سرزمین و خواستهها و تمایلات آنان قرار داد. با فروپاشی امپراتوری روسیه و عثمانی در واپسین سالهای جنگ جهانی اول، انگلستان خود را یکهتاز عرصه استعمارگری یافت و مصمم شد جهان و خاورمیانه را براساس مطامع خود اداره نماید. در...
برای کسانی که در حوزه تاریخ معاصر ایران مطالعه نموده، و به ویژه اسناد سیاسی ـ تاریخی این دوره را بررسی کردهاند، واژه «اوامرملوکانه» نامأنوس نیست. این واژه در سرنوشت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ایران تأثیر زیادی داشته و میتوان گفت، در بسیاری از موارد، مقدرات کشور ما را تعیین کرده است. اوامر ملوکانه به طور رسمی، توسط دفتر مخصوص شاهنشاهی ابلاغ میشد. به این صورت که یکی از...
فروپاشی نظام پهلوی در 22 بهمن 1357 و ظهور انقلاب اسلامی در ایران سبب به وجود آمدن مباحث عدیده ای شده است. از جمله این مباحث مووضع وابستگی رژیم پهلوی به غرب بویژه ایالات متحده امریکا می باشد. طرفداران انقلاب نه تنها وابستگی رژیم شاه به امریکا را یکی از دلایل اصلی نارضایتی مردم ایران از وی برمی شمردند، بلکه به اعتقاد آنان محمدرضا پهلوی و مجموعه ساختار قدرت زیر نظر وی در عمل چیزی بیش از یک «کارگزار»...
: دکتر مهدی بهار از نویسندگان رژیم پهلوی به شمار میرفت. او سالها در موقعیتهای مختلف از طریق ایفاء نقشهای گوناگون درخدمت اجرای مقاصد شاه و همکارانش قرار داشت. بهار در سال 1344 با نوشتن و منتشرکردن کتابی تحت عنوان "میراث خوار استعمار" به شدت به آمریکا تاخت و موارد مهمی از عملکرد شرکتهای آمریکایی در جهان را افشاء کرد. انتشار وسیع این کتاب که غیر مستقیم از سوی ساواک و دربار حمایت...
با توجه به عمق و گستردگی دامنه ی انقلاب اسلامی ایران و تنوّع علل و عوامل سقوط و رژیم پهلوی و وقوع انقلاب(1)، و با عنایت به اینکه این عوامل از وجوه مختلف و متعدّد قابل بحث و پی گیری است، در این مقاله عمدتاً به وجه وابستگی رژیم به خارج در ابعاد سیاسی، نظامی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی خواهیم پرداخت و به مقوله هایی چون فساد و استبداد و غیره به صورتی کوتاه و بسیار گذرا خواهیم کرد. ...
: متن پیش رو سخنرانی حجتالاسلام عبدالمجید معادیخواه در نشست تخصصی هفده شهریور با عنوان «کالبدشکافی یک واقعه» میباشد، که در تاریخ 16 شهریورماه 1383 توسط مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی در موزه امام علی (ع) واقع در فرهنگسرای انقلاب برگزار گردید. **** به نام خداوند مهرگستر مهربان. سخنرانی بنده، بیشتر تحلیلی از هفده شهریور است. نگاهم بیشتر به هویت این رخداد معطوف هست. مقدمتاً باید...
روزنامه کیهان - 17 مرداد 1360 فرار مسعود رجوی و ابوالحسن بنی صدر، با کمک سرهنگ بهزاد معزی(خلبان مخصوص شاه) به پاریس؛ 6 مرداد 1360 «کسی که سالها از «شکنجه» مینالید و فغان و غوغایش پس از انقلاب، آسمان را به ستوه آورده بود، اینک دست در دست همپیمانِ «شکنجه گران» پیمانه میشکند و...»
دو گزارش ساواک از وقایع مربوط به سخنرانی تاریخی امام خمینی در مدرسه فیضیه در عصر 13 خرداد(عاشورا) 1342
