رژیم پهلوی
یکی از پرسشهای مهم در بررسی موقعیت رژیم های سیاسی بحث برخورداری از مشروعیت سیاسی است. اینکه مبانی مشروعیت آن کدام است؟ منابع قدرتش داخلی است یا خارجی؟ تعریف مشروعیت واژه «مشروعیت» در متون سیاسی معادل واژه «Legitimacy» است. این واژه از ریشه لاتینی Leg یا Lex به معنای قانون (Low) گرفته شده و با واژه هایی نظیر «Legal» به معنای قانونی و Legislation به معنای وضع قانون یا تقنین و Legitimate به معنای مشروع،...
فروپاشی نظام پهلوی در 22 بهمن 1357 و ظهور انقلاب اسلامی در ایران سبب به وجود آمدن مباحث عدیده ای شده است. از جمله این مباحث مووضع وابستگی رژیم پهلوی به غرب بویژه ایالات متحده امریکا می باشد. طرفداران انقلاب نه تنها وابستگی رژیم شاه به امریکا را یکی از دلایل اصلی نارضایتی مردم ایران از وی برمی شمردند، بلکه به اعتقاد آنان محمدرضا پهلوی و مجموعه ساختار قدرت زیر نظر وی در عمل چیزی بیش از یک «کارگزار»...
اشک شوق همافران هنگام رژه 19 بهمن در برابر امام روزنامه کیهان در بعداز ظهر روز 19 بهمن عکس همافران را در حالی که با امام خمینی ادای احترام می‌کردند، در صفحه اول چاپ کرد. این حادثه برای باقیماندگان رژیم سخت گران آمد. بختیار در غروب همان روز به قره‌باغی زنگ زد و گفت: «آیا روزنامه کیهان را دیده‌اید؟» قره‌باغی گفت: نه؛ بختیار توضیح داد که عکس عده‌ای از پرسنل نیروی هوایی را در...
فراز و فرود تمدنی اقوام و ملل در تاریخ، گواهی می دهد که هیچ ملتی تحت انقیاد و سلطه درنیامده است مگر آنکه مقدم بر آن در وادی پذیرش پست تر بودن خویش و برتری ملت فزونی طلب و سلطه جو گرفتار شده باشد. شاید امروز برای بسیاری از اقشار جامعه قابل فهم و درک نباشد که چگونه از دوران افول سلسله قاجار، دست اندرکاران اجرایی با تن دادن به قراردادهایی، اداره امور کشور را به بیگانگان واگذار می کردند. این جهت گیری...
امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت در دیداری با آنتونی پارسونز سفیر بریتانیا گفته بود، پس از یک دوره یک سال و چندماهه شوک ناشی از انفجار بهای نفت و ریخت و پاش و اشتباه در برنامه‌ریزی اقتصادی، دولت به این نتیجه رسیده بود که بدون برنامه‌ریزی دقیق حتی چهار برابر شدن یک‌باره درآمدهای نفتی کشور نیز می‌تواند مشکل‌آفرین باشد و از این نظر تصمیم گرفته شد تا به عمد از میزان رشد اقتصادی کاسته شود...
این مقاله درصدد است با تبیین سیاست خارجی امریکا در مقطع سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی، نگاهی به دکترین نیکسون و کارتر انداخته با نگاهی به اوضاع داخلی و سیاست خارجی امریکا و ایران در زمان شاه به بررسی نظام تصمیم گیری و اجرای سیاست خارجی در این دوران بپردازد و شرایط نظام بین الملل و رابطه آمریکا با ایران و مواضع آن کشور در مقطع سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی را مورد توجه قرار دهد. سپس به این...
اگرچه دولت انگلستان به خاطر سیاستهای اروپایی خود در رویارویی با اتحاد مثلث و کوتاه کردن دست روسیه تزاری از اعمال نفوذ در دربار ایران، از جنبش مشروطیت حمایت کرده بود، ولی بی کفایتی و فساد دولتهای مشروطه و به خصوص شکست قرارداد 1919 مشهور به قرارداد وثوق الدوله موجب گردید که انگلیسها از استقرار دمکراسی در ایران به کلی مأیوس شوند و در جستجوی دیکتاتوری نظامی، مقتدر و ضد کمونیست برآیند که...
پرداخت وام یک میلیارد و دویست میلیون دلاری درچند قسط توسط رژیم پهلوی به انگلیس برای بهبود سیستم آبی رسانی و دفع فاضلاب لندن. این در شرایطی بود که در آن سالها فقط چهاردرصد روستاهای ایران به برق و تنها یک درصد روستاها به لوله کشی آب آشامیدنی دسترسی داشتند. ایران پیش از انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۵۰ قرارداد خرید هزار و ۵۰۰ دستگاه تانک چیفتن و خودروی زرهی را با بریتانیا بست، اما این تانک‌ها هرگز...
نامه هایی دردعوت از دیکتاتور [محمدرضاشاه] برای پذیرش حقوق سیاسی مردم ۱۳۵۶ ـ ۱۳۵۳ حکومت های دیکتاتوری معمولاً با طیفی از مخالفان روبرویند؛ مخالفانی که از نظر آراء و عقاید، هدف ها و برنامۀ درازمدت، و شیوۀ مبارزه کم و بیش با یکدیگر تفاوت و اختلاف دارند و عامل اتحاد آنها عمدتاً مخالفت با دیکتاتور و ادامۀ حکومت اوست. در میان مخالفان، عده ای تلاش می‌کنند با ترغیب و قانع کردن دیکتاتور به اجرای...
از بی‌طرفی تا پیوستن به مردم پس از پیوستن نظامیان در تهران به مردم تنها امید قره‌باغی به یک گردان از لشکر زرهی قزوین بود که از قزوین به سوی تهران حرکت کرده بود، ولی خبر رسید که در ورودی شاهدشت به اتوبان، مردم راه را بر آنها بستند و پل پشت سر آنها را در شاهدشت تخریب نمودند و در حال حاضر این دو گروهان در محاصره مردم هستند. قره‌باغی و فرماندهان نظامی می‌دانستند که ارتشی که قادر به...
بیست و دوم آذر 1314 خورشیدی، متمم قانون اساسی ایران تغییر کرد و مقام سلطنت به شخصی به نام رضاخان تفویض و منتقل شد. این اتفاق آغاز دوره جدیدی در زیست سیاسی و اجتماعی مردم ایران بود. دوره‌ای که در دو شق پهلوی اول و دوم، مشحون از رویکردها و رهیافت‌های متنوع و چالش‌برانگیزی در تاریخ به شمار می‌رود. یکی از این موضوعات اجتماعی چالش برانگیز به ظهور طبقات نوخاسته ای در جامعه عصر پهلوی بازمی‌گردد...
در شانزدهم دیماه 1357، مطبوعات ایران پس از شصت و یک روز اعتصاب، دوباره کار خود را از سرگرفتند. اعتصاب مطبوعات در 15 آبان 1357 با حمله نظامیان به دفاتر روزنامه های کیهان، اطلاعات و آیندگان شروع شد و انتشار مجدد آنها متعاقب فرمان امام خمینی صورت گرفت.
ساعت سه و نیم بعداز ظهر سوم شهریور 1320، مجلس شورای ملی به درخواست دولت جلسه فوق‌العاده تشکیل داد و «علی منصور» از آغاز حمله متفقین به خاک ایران به‌رغم اعلام بی‌طرفی کشورمان گزارش داد. علی منصور کسی بود که سال اول جنگ جهانی، روزگاری که رضاشاه احساس کرد باید نشانه‌های بیشتری از وفاداری به انگلیس نشان دهد تا او را از صندلی قدرت کنار نزنند؛ جایگزین متین دفتری شده بود. وابستگی او به...
: سیزدهم دی ماه سالگرد شهادت جانسور سردار انقلاب سپهبد شهید قاسم سلیمانی است . به همین مناسبت در راستای بررسی ابعاد این جنایت تروریستی که به دستور دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا توسط پهباد های خون آشام در نیمه شب در فرودگاه بغداد انجام گرفت ، سرمقاله فصلنامه مطالعات سیاست خارجی ، تهران شماره 14 را در اینجا باز نشر کردیم . به امید آنکه توانسته باشیم گامی در جهت افشاء ماهیت تروریستی آمریکا...
اقدامات ضد ملی- اسلامی رژیم پهلوی که از اوایل دهه 1340 ابعاد گسترده‌تری پیدا کرده بود، باعث شد گروه‌ها و شخصیت‌های مبارز با انگیزه‌های اسلامی و ملی به مبارزه با این رژیم بپردازند. تلاش شاه برای انتقال مرجعیت شیعه به خارج از کشور، پیگیری لایحه ضد اسلامی انجمن‌های ایالتی و ولایتی و سرانجام ارائه طرح انقلاب سفید(اصلاحات آمریکایی) در سال های 41 – 1340 نقش علما و روحانیون به رهبری...
زمانی که بختیار بر مسند نخست‌وزیری تکیه زد، فروش نفت به اسرائیل و آفریقای جنوبی را متوقف و اعلام کرد ایران از پیمان سنتو خارج خواهد شد، برخی از وزاری پیشین را دستگیر و زندانیان سیاسی بیشتری را آزاد کرد و وعده داد حکومت نظامی را لغو و انتخابات آزاد برگزار کند، اما هیچ کدام از این اقدامات یا وعده‌ها مردم را از انقلاب منصرف نکرد. یکی از مسائلی که برخی از کشورها با آنها روبه‌رو هستند بررسی...
رژیم پهلوی در 23 اسفند 1328 اسرائیل را به صورت «دوفاکتو» به رسمیت شناخت. شناسایی دوفاکتو، برخلاف شناسایی «دوژور»، به‌معنی شناسایی موقتی و به‌منظور برقراری مناسبات سیاسی در پایین‌ترین سطح است، اما این رابطه دوفاکتویی سرآغاز شروع رابطه‌ای پرماجرا بود در 16 تیرماه سال 1356، موشه دایان، وزیر امورخارجه اسرائیل، با یک پرواز اختصاصی و در قالب سفری محرمانه به تهران آمد و در فرودگاه مورد...
با شروع نهضت امام خمینی دانشجویان از اقشار فعالی بودند که در کنار مردم به مبارزه علیه رژیم پهلوی پرداختند. آنها علاوه بر حضور در تظاهرات، با صدور بیانیه و اعلامیه تنور مبارزه را داغ نگه می‌داشتند. علاوه بر این با برپایی نمایشگاه‌ها، نشست‌ها، میتینگ‌ها مبارزات خود را ادامه می‌داند. دانشجویان با دعوت از روحانیون مبارز به جمع‌های دانشجویی، پیوند دانشگاه و حوزه را مستحکم کردند. همچنین...
نقش و تأثیر گروههای مذهبی در جریان مبارزات انقلابی و به‌دست گرفتن امور انقلاب به حدی پررنگ شده بود که غرب و تحلیلگران غربی را به این نتیجه رسانده بود که در صورت وقوع هر نوع جنگ یا تهاجم داخلی و خارجی، گروههای مذهبی پیروز میدان خواهند بود. به‌عقیده آنان «اگر جنگ داخلی صورت گیرد، توده‌های مردم برای برپایی یک جمهوری اسلامی خواهند جنگید». دهه 40 و 50 شمسی را می‌توان دوران شکل‌گیری...
پیشگفتار به اذعان اکثر مورخان، بیتوجهی سران رژیم پهلوی به دین و فرهنگ جامعه و باورهای اعتقادی و ارزشی مردم و تلاش آنها برای حذف ظواهر فرهنگ دینی در کنار عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، عامل مهمی بود که پایه‌های رژیم را متزلزل ساخت. تلاش برای نابودی و حذف فرهنگ دینی از جامعه در دوران پهلوی را باید در ماهیت رژیم و وابستگی آن به بیگانه (استعمار انگلیس و آمریکا) مورد جستجو قرار داد. تلاش...
