28 فروردین سالگرد رحلت روحانی مبارز، حجت‌الاسلام شیخ محمد تعمیرکاری

چکیده

پیروزی انقلاب اسلامی سال 1357 در ایران دستاوردهای بسیاری به همراه داشت. نتایجی که به واسطه ماهیت فرهنگی‌اش، ضمن ایجاد تحول در عرصه اندیشه دینی و ارزش‌های معنوی، گفتمان اسلامی را در بدنه حکومت سیاسی بر همین اساس به منصه ظهور رساند. در این میان نهضت امام خمینی به عنوان پیشرو حرکت انقلابی از حضور برخی چهره‌ها و شخصیت‌های مذهبی بهره می‌برد. مبارزانی که گام به گام با تحمل شدائد زمانه در انتقال پیام اصلی نهضت و حرکت اسلامی اثرگذار بودند. از جمله پیشکسوتان نهضت امام خمینی، حجت‌الاسلام شیخ محمد تعمیرکاری بود که در حوادث و دوران انقلاب اسلامی نقش فعال داشت و با حضور در صحنه‌های سیاست، مبارزه، تربیت و تبلیغ و اشاعه فرهنگ اسلامی و حضور در جبهه‌های دفاع مقدس به اسلام و انقلاب خدمت نمود و در این راه همه سختی‌ها را به جان خرید و در طول 15 سال تبعید امام در خط مقدم مبارزه، در زندان و یا در تبعید به سر برد. 

***************

تولد

حجت‌الاسلام حاج شیخ محمد جهانبخش تعمیرکاری پنجم بهمن 1314 ش در شهر ایلام متولد شد. پدرش حاج عبدالحسن از افراد خوشنام و مشهور به ایمان و تقوی ایلام به ‌شمار می‌رفت. حاج شیخ محمد پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در ایلام به جهت علاقه بسیاری که به فراگیری علوم اسلامی داشت در 22 سالگی وارد حوزه علمیه قم شد. دروس مقدماتی و سطوح اولیه را در مدارس حجتیه و فیضیه نزد اساتیدی چون آیات ستوده، دوزدوزانی، ابوالقاسم خزعلی، فشارکی فراگرفت و دروس خارج فقه و اصول را از آیات عظام سید محمدرضا گلپایگانی، شیخ حسین وحید خراسانی،علی مشکینی،محمد فاضل لنکرانی، حسین نوری همدانی، ناصر مکارم شیرازی و جعفر سبحانی آموخت. در عین حال همزمان از درس اخلاق و عرفان آیت‌الله سیدحسین فاطمی قمی و آیت‌الله سید محمدرضا بهاءالدینی نیز بهره گرفت.

فعالیت‌های سیاسی

حجت‌الاسلام تعمیرکاری از همان سال‌های 1342 و 1343 با حضور در جلسات سخنرانی امام خمینی که علیه رژیم و تصویب لایحه کاپیتولاسیون ایراد می‌شد با نهضت ایشان و روحانیت انس گرفت و به فعالیت مبارزاتی پرداخت. نخستین سند پرونده انفرادی وی در سال 1346 در ساواک نیز گویای همین مطلب است:

«شیخ محمد تعمیرکاری که نام او در شناسنامه جهانبخش تعمیرکاری... از علاقمندان به خمینی بوده و در منابر به طور اشاره از وی تعریف و مطالبی را علیه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر به کنایه اظهار و نسبت به روضه‌خوانی دربار شاهنشاهی جنبه عوام‌فریبی داده است.»[1]

25 مرداد 1346 برای اولین بار توسط شهربانی ایلام به اتهام «ایراد مطالب در مجلس ختم یکی از متنفذین و تردد مشکوک به عراق» دستگیر شد و در اختیار ساواک این شهر قرار گرفت. با وجودی که ساواک از وی تعهد می‌گیرد که در منطقه ایلام... از رفتن  به منبر خودداری نماید او همچنان فعالیت‌های مبارزاتی خود را ادامه داده و در خلال ایام تعطیلات حوزه علمیه و ماه‌های رمضان، محرم و صفر، مسافرت‌های تبلیغی را به ایلام و روستاهای شهرستان‌های کنگاور و ماهیدشت از توابع استان کرمانشاه انجام می‌دهد.

سال‌های 1346- 1345 در اربعین حسینی به قصد زیارت عتبات عالیات و دیدار با امام خمینی عازم مهران و با مساعدت اهالی منطقه موفق به عبور از مرز می‌شود و ضمن دیدار با حاج آقا مصطفی خمینی در نجف با امام خمینی نیز دیدار می‌کند. اتفاقا جریان این سفر از جمله موضوعاتی بود که ساواک نسبت به آن حساس شد و در جلسات متعدد بازجویی در زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری سال‌های بعد مطرح نمود.[2]

ایراد سخنرانی در 18 آبان 1350 هم زمینه حساسیت ساواک را نسبت به فعالیت‌های وی بیش از پیش فراهم می‌کند و متعاقب آن دستور کنترلش توسط ساواک مرکز به ریاست ساواک کرمانشاه صادر و به دنبال آن برای دومین‌بار به مدت سه روز دستگیر می‌شود. ساواک ایلام پس از اخذ تعهد وی را آزاد می‌کند، اما از آن جا که ایشان محل اقامت دائم خود را شهر قم اعلام کرده بود، ساواک مرکز از ساواک قم درخواست می‌کند تا براعمال و رفتار وی نظارت بیشتری داشته باشد.[3]

تبعید به بافت

سندی از ساواک به سال1352 نشان می‌دهد که دو دانش‌آموز در ایلام تحت تأثیر نماز جماعت و دعای ندبه مسجد جامع این شهر و «تحت تلقین شیخ محمد (جهانبخش)تعمیرکاری که به صورت کنایه از اوضاع انتقاد و به نفع خمینی تبلیغ می‌نموده قرار گرفته‌اند تا آن که در تاریخ 20 / 5 / 52 شیخ تعمیرکاری اظهار داشته در تمام مملکت جوان‌ها با نوشتن شعار و فعالیت اجتماعی نارضایی خود را از رژیم نشان می‌دهند و تنها در ایلام است که جوان‌ها هیچ‌گونه تحرکی ندارند»[4] اقدام به نوشتن شعارهایی علیه حکومت پهلوی در سطح شهر کرده‌اند. این موضوع باعث شد تا دستور بازداشت شیخ صادر شو‌د. پس از صدور فرمان دستگیری وی بنا بر تأکید سازمان اطلاعات و امنیت کشور «... به یکی از بنادر بد آب و هوای جنوب کشور طرد و ترتیبی اتخاذ شود که به حداکثر مدت محکومیت (سه سال) محکوم گردد»[5]

سرانجام کمیسیون امنیت اجتماعی شهرستان ایلام در جلسه 31 / 5 / 52 او را به سه سال اقامت اجباری در شهرستان بافت کرمان محکوم کرد. وی به این رأی اعتراض کرد، اما این اعتراض سودی نبخشید. حجت‌الاسلام تعمیرکاری در بافت کرمان نیز به فعالیت‌هایش ادامه داد. ساواک نیز به طور مداوم تاکید داشت که نامبرده به هیچ‌وجه حق منبر رفتن ندارد. ولی ایشان در ایام تبعید نیزاز انجام وظیفه دینی و روحانی خود فروگذار نکرد به نحوی که در غیاب امام جماعت شهرستان بافت به موعظه و تبلیغ دین می‌پردازد. به همین دلیل ساواک نیز هر از گاهی وی را احضار و از او تعهد می‌گرفت که علیه حکومت پهلوی سخنی نگوید. در عین حال در محرم و صفر (بهمن) سال 1352 نام وی در ردیف وعاظ ممنوع المنبر کشور اعلام شده بود.

اوایل اسفند 1352 حکم تبعید این عارف واصل به بافت کرمان در دادگاه استان کرمانشاه بررسی و با اعتراض وی این حکم فسخ گردید ولی ساواک که مایل نبود وی آزاد شود توسط مدیرکل اداره سوم، پرویز ثابتی  به ساواک استان‌های کرمانشاه، کرمان و قم دستور داد «نامبرده دستگیر و به ساواک ایلام (اعزام) شود[6] تا توسط ساواک به کمیته مشترک ضدخرابکاری تحویل گردد».[7] در نهایت در 26 / 12 / 52 ساواک کرمان ضمن بازرسی منزل، ایشان را دستگیر و تحویل کمیته مشترک ضدخرابکاری در تهران نمود و تحت شکنجه و بازجویی‌های متعدد قرار داد.[8] حتی پیگیری‌های پدرش عبدالحسن نیز برای اطلاع از وضعیت پسرش راه به جایی نبرد.[9]

با فرارسیدن ماه رمضان 1353 علیرغم این که حجت‌الاسلام محمد تعمیرکاری همچنان در زندان به سر می‌برد، نام وی در فهرست روحانیون ممنوع المنبر از سوی ساواک به چشم می‌خورد.[10]

نهایتاً قرار بازداشت وی در 10 / 10 / 53 به «قرار التزام عدم خروج از حوزه قضایی تهران به قید وجه التزام مبلغ یکصد هزار ریال تبدیل گردید» و آزاد شد.[11] وی علیرغم مشکلات فراوانی که در زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری متحمل شده بود، فعالیت‌هایش راپس از آزادی از سر گرفت و مراقبت‌های ساواک نیز ادامه داشت و چون وی حاضر به اخذ تعهد کتبی به ساواک نشد، از منبر رفتنش جلوگیری به عمل آمد. پس از آن نیز به ساواک ایلام دستور داده شد تا برای آخرین بار از نامبرده تعهد بگیرد که چنانچه مطالب تحریک‌آمیز و خلاف مصالح کشور ابراز نماید از منطقه طرد خواهد شد و در صورتی‌که به تعهد خود عمل ننماید، تبعید گردد.[12] اما از آن جا که شیخ در راه مبارزه با رژیم مصمم بود در ماه‌های محرم و صفر سال‌های 1354، 1355 و 1356 برای چندمین مرتبه نام وی در فهرست روحانیون ممنوع المنبر قرار گرفت.[13] با این حال بدون توجه به این مسائل سخنرانی‌های خود را ادامه می‌داد. از جمله سخنرانی‌هایی که موجب دستگیری دوباره‌اش شد، انتقاد از سیاست کارتر رئیس جمهور آمریکا و رژیم شاه بود. همین مورد کافی بود که در 29 / 9 / 56  بار دیگر حکم دستگیری وی توسط شهربانی ایلام صادر شده و به زندان بیفتد و تحویل ساواک ایلام گردد.[14] طی این دستگیری تعدادی از کتاب‌های مربوط به امام خمینی در منزل او کشف و ضبط شد و با اصرار و پیگیری ساواک مقرر شد که وی «به حداکثر مدت اقامت اجباری محکوم گردد». با توجه به این که تعدادی از روحانیون مبارز، پیش از این به استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و یزد تبعید شده بودند، شیخ محمد تعمیرکاری به مدت دو سال به شهرستان مشکین شهردر استان اردبیل تبعید گشت و با وجود اعتراضش به حکم صادره، پیگیری‌های مستمر و نفوذ ساواک، اعتراض او را بی‌اثر نمود و رأی دو سال تبعید در مشکین شهر تأیید شد.

تبعید به مشکین شهر

دی ماه 1356 به مشکین شهر از توابع استان فعلی اردبیل تبعید شد، اما این امر خللی در سیر مبارزاتی وی ایجاد نکرد و حجت‌الاسلام تعمیرکاری آن جا را به مرکزی برای مبارزه تبدیل نمود و با برگزاری جلسات سخنرانی و ارتباط مستمر با علما و متدینین این شهر سعی در جذب جوانان نمود. اگرچه در این شهر نیز از انجام فعالیت‌هایش منع شد و هر از گاهی با احضار به ساواک تذکراتی به وی داده می‌شد، لکن ایشان در ادامه این مسیر قاطعانه حرکت می‌کرد.

حجت‌الاسلام صفرلکی مسئول دفاتر استانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری درباره سیر مبارزاتی این عالم بزرگوار می‌گوید:

«تحولات انقلاب اسلامی دراستان از زمان شهادت حاج آقا مصطفی فرزند امام راحل(ره) در استان شکل جدیدی به خود گرفت و اولین جرقه توسط روحانی مبارز مرحوم حجت‌الاسلام تعمیرکاری زده شد که در جریان یکی ازسخنرانیهای  خود به بیان موضوع شهادت آیت‌الله مصطفی و تسلیت به امام پرداخته بود که فورا از طرف عوامل رژیم دستگیر و به مشکین شهر اردبیل تبعید گردید و استارت حوادث انقلابی در ایلام به حرکت در آمد و مبارزات پنهانی مردم علیه طاغوت علنی گردید.»[15]

تبعید به ایذه

با توجه به تداوم مبارزات وی علیه رژیم طاغوت و با نفوذ ساواک و بنا به درخواست شهربانی مشکین شهر که اعلام می‌داشت: وی با روحانیون محل ارتباط دارد و با تحریک آنان علیه مصالح مملکت موجب بروز مشکلات در آن شهر شده است، کمیسیون اجتماعی استان ایلام پس از هفت ماه اقامت اجباری وی در این شهر در تابستان 1357 تصمیم به تغییر محل تبعید او از مشکین شهر به شهرستان ایذه از توابع استان خوزستان گرفت.[16]

عبدالحسین امامیان از مبارزان انقلابی استان ایلام پیرامون حجت‌الاسلام تعمیرکاری و نقش وی در جریان انقلاب اظهار داشت:

«مرحوم شیخ تعمیرکاری از روحانیون مبارز و شجاع انقلابی استان ایلام بودند که نقش بی نظیری در آگاهی بخشی به مردم و مبارزه علیه رژیم داشت و به همین خاطر شاید در میان روحانیون مطرح ایلام و بعضا کشور کسی مثل ایشان تحت تعقیب، زندان و تبعید قرار نداشت... بنده در آن دوران صدای انقلاب اسلامی و امام راحل را از زبان حجت‌الاسلام تعمیرکاری شنیدم، پایگاه این روحانی مبارز مسجد جامع بود و ما هم به عنوان بچه‌های مسجد با ایشان در ارتباط بودیم تا این که یک روزی که برای اقامه نماز به مسجد جامع آمده بودیم متوجه شدیم آقای تعمیرکاری نیستند وقتی علت را جویا شدیم متوجه شدیم که ایشان به دلیل بیان مسائل سیاسی و روشنگری‌هایشان علیه رژیم منحوس پهلوی دستگیر شده‌اند لذا همین امر ما را در ان موقع که جوان بودیم برای مبارزه ایجاد انگیزه کرد. در واقع ایشان متحمل شکنجه‌های فراوانی شدند و در یکی از این شکنجه‌ها توسط ساواک هر ۲۰ ناخن حجت‌الاسلام تعمیرکاری را کنده بودند اما به تعبیر بنده ایشان شکنجه و شکنجه‌گر را به زانو درآورد. حتی در آن موقع یکی از مقامات ارشد ساواک در رابطه با ایشان گفت: در کل کشور چند روحانی مقاومت عجیبی داشتند و با وجود شکنجه‌های سنگین حتی یک کلام هم نگفتند که یکی از آنها مرحوم شیخ تعمیرکاری بود...»[17]

آیت‌الله محمد نقی لطفی نماینده ولی فقیه در ایلام و امام جمعه این شهر در وصف این مجاهد راه حق گفت:

«این روحانی وارسته محضر بسیاری از علمای بزرگ و مراجع را درک کرده بودند و پای درس آیات عظام همچون آیت‌الله‌العظمی بهجت و آیت‌الله‌العظمی بهاءالدینی و ... حاضر شده و استفاده‌های فراوان از محضر آنان برده بود. اساتید اخلاق بر طبق عرف هر کسی را به شاگردی قبول نمی‌کردند و بر اساس لیاقت انسان‌هایی را به عنوان شاگردی می‌پذیرفتند و براساس لیاقت و شان و منزلت بالا، مرحوم تعمیرکاری را به شاگردی پذیرفته بودند. مرحوم حاج آقا تعمیرکاری وقتی نهصت امام شروع می‌شود با تمام وجود از این نهضت حمایت و پشتیبانی کردند و در این راه تبعید و شکنجه شدند.»[18]

انقلاب اسلامی

با اوج‌گیری راهپیمایی‌های مردم از مهر 1357 در ایلام، آزادی زندانیان سیاسی به ویژه حجت‌الاسلام شیخ محمد تعمیرکاری جزو یکی از اصلی‌ترین خواسته‌های تظاهرکنندگان به شمار می‌رود و حتی برای آزادی آنها در ایلام اعلام اعتصاب عمومی شد. با فشار مردم به مسئولان وقت و اعتراض مجدد خود شیخ به حکم تبعیدش این حکم در 15 آبان 1357 فسخ گردید.[19] او پس از آزادی، فعالیت‌های مبارزاتی خود را در مسجد جامع این شهر از سر گرفت و به همراه سایر روحانیون مبارز استان از جمله آیت‌الله عبدالرحمن حیدری ایلامی، اعلامیه‌هایی علیه حکومت پهلوی صادر و در روشنگری مردم و پیشگامی در برپایی تظاهرات نقش به‌سزایی ایفا کرد. با پیروزی انقلاب اسلامی آن مرحوم از جمله روحانیون مبارزی بود که در حفظ و حراست از انقلاب و دستاوردهای آن کوشید و با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در صف مقدم مجاهدان راستین قرار گرفت و تا پایان دوران دفاع مقدس به طور متناوب در جمع رزمندگان اسلام در جبهه‌ها حضور داشت و علاوه بر تبلیغ معارف اسلامی در استان، سال‌های متمادی روحانی کاروان حجاج ایلامی بود و از سال 1372 تا پایان عمرشریفش امام جمعه موقت ایلام بود. ایشان همواره تقویت و دفاع از نظام اسلامی و ولایت فقیه را واجب می‌دانست و نسبت به مقام معظم رهبری ارادت ویژه داشت و اطاعت از ایشان را همواره یادآور می‌شد. از سوی رهبر معظم انقلاب و آیت‌الله بهجت «مجاز در اخذ وجوه شرعیه» بود. وی همچنین فعالیت‌های بسیاری برای آبادانی و پیشرفت استان انجام داد.

ویژگی‌های بارز اخلاقی

تواضع و برخورد مهربانانه و ارتباط تنگاتنگ وی با مردم از هر طبقه و با هر جایگاه اجتماعی موجب جذب آنان و همدلی و همراهی متقابلشان با او شده بود. ساده زیستی، پرهیز از تکلف و تعارف از سوی او نیز زمینه‌ای در جامعه فراهم کرد که حتی فقیرترین افراد جامعه هم در کنار او احساس حقارت و دوری نکنند. رابطه‌اش با مردم تا جایی بود که گاه با آنان در کوچه و بازار می‌نشست، به همه سلام می‌کرد. پیاده در کوچه و خیابان راه می‌رفت و مانند مردم خرید می‌کرد، چیزی از دارائی‌اش از آنان پنهان نبود و به بیماران سرکشی می‌نمود. دعوت مردم حتی از پایین‌ترین جایگاه اجتماعی را پذیرا بود. ملاقات و ارتباط با علمای زاهد و عامل تهران و قم، کمک مالی و توصیه اخلاقی به طلاب و تشویق آنان به ادامه درس، در اختیار قرار دادن منزل شخصی خود در قم به طلاب متأهل بدون دریافت هرگونه وجهی در سال‌های اقامت خود در ایلام، اعطای هدیه به نوجوانان و جوانان از کتاب و عطر گرفته تا مهر و تسبیح هم موجب برقراری پیوند پر عاطفه او با مردم، علما و طلاب شده بود. همین شیوه مردم‌داری و دغدغه دینداری این روحانی مبارز باعث شد تا عده‌ای از جمعیت کوچ‌روی استان ایلام که به «کولی‌ها» شهره بودند با مساعدت وی به هویت اجتماعی دست پیدا کنند.

احیای سنت حسنه اعتکاف و حضور فعال و مؤثر او در مراسم و هیئت‌های مذهبی، مشارکت در برپایی مجالس روضه‌خوانی برای سیدالشهدا (ع) از دیگر اقدامات مفید و سازنده آن عالم روحانی بود. او برای استفاده کامل مردم از علما و روحانیون اعزامی از حوزه علمیه قم در ماه‌های محرم، صفر و رمضان، منبر و محراب را به آنان می‌سپرد و در این فرصت به دست آمده خود به میان عشایر و روستائیان می‌رفت و به تبلیغ و تبیین معارف اسلامی می‌پرداخت به نحوی که حضور او در بین عشایر و قبایل ایلام به تأسیس مساجد و حسینیه‌هایی در شهرستان‌های تابعه انجامید. رسیدگی به امور محرومان و تحت پوشش قرار دادن مستمندان به ویژه آن دسته که به خاطر عزت نفس از مراجعه به مراکز حمایتی ابا داشتند، نه تنها نشان از اعتماد مردم به او بود بلکه وجود پر خیر و برکت او را در جامعه دینی بیش از پیش تعریف می‌کرد. در ضمن تلاش این فقیه عارف برای همگرایی بین قبایل و برخورد با تعصبات کورکورانه قبیله‌ای از وی شخصیتی در جامعه دینی و قومی ساخته بود که مردم برای حل اختلافاتشان به ایشان مراجعه می‌کردند.

از طرف دیگر حجت‌الاسلام تعمیرکاری به دلیل حساسیت‌هایی که نسبت به باورهای دینی و مبارزه با خرافات و مدعیان دروغین داشت برای نمایاندن چهره اسلام ناب تلاش بسیار نمود و با مدیریت اخلاقی و بیان محکمات دین، راه را برای ظهور و بروز هرگونه بدعتی بست و با دادن دستورات لازم به مؤمنان و معتمدان با مقبره‌سازی و توسل به چیزی غیر از ائمه اطهار علیهم‌السلام و امامزاده‌های واجب‌التعظیم(ع) استان جلوگیری کرد. همچنین سخنرانی‌های کوتاه و موعظه‌هایش با محوریت قرآن و عترت و مداومت او بر خواندن دعای توسل، ذکر مصائب اهل بیت (ع) به ویژه سیدالشهدا (ع)، زیارت عاشورا، دعای کمیل، دعای ندبه، برپایی جلسات آموزش قرآن و بیان احکام اسلام با زبان ساده در سحرهای ماه رمضان در رادیو، جامعه را به سوی سرچشمه‌های اصیل اسلام فراخواند.

شرکت او در مجالس ترحیم افراد در مساجد و حسینیه‌ها و سخنرانی در محافل فقیرترین افراد برای تکریم مردم هم فرصتی به او داد تا در انتقال نارسایی‌ها و عقب‌ماندگی اقتصادی و زیربنایی موجود در منطقه به مسئولان کشور گامی برداشته و همکاری نزدیک و صمیمانه‌ای با مسئولان و مدیران در سطح استان داشته باشد. روشنگری در باره مسائل سیاسی روز، واکنش مقتدرانه در برابر انحرافات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز از دیگر ویژگی‌های این مجاهد مبارز محسوب می‌شد.

سرانجام شیخ مبارز، حجت‌الاسلام تعمیرکاری پس از یک دوره بیماری در 28 فروردین 1379 به دیار باقی شتافت. در پی درگذشت این عالم ربانی یک روز عزای عمومی در ایلام اعلام شد و پیکرش طی مراسم با شکوهی توسط مردم تشییع گردید و در جوار شهدای گمنام در بهشت الرضا (ع) شهر ایلام به خاک سپرده شد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پی درگذشت این عالم ربانی پیامی به شرح زیر صادر فرمودند:

«بسم‌الله الرحمن الرحیم

خبر درگذشت روحانی انقلابی مرحوم حجت‌الاسلام آقای تعمیرکاری (رحمت‌الله علیه) موجب تأثر اینجانب گردید. ایشان عالمی مبارز و غیور در همه صحنه‌های انقلابی در سال‌های جنگ و پیش از آن و پس از آن دارای حضوری فعال و مؤثر بود. وجود چنین فعالان مبارز و انقلابی در هر نقطه همواره منشاء برکات فراوانی برای آن منطقه بوده است و این بزرگوار حقاً منشاء چنین برکاتی بود. اینجانب درگذشت این روحانی بزرگوار را به عموم مردم ایلام و امام جمعه محترم و قاطبه علما و دوستان و ارادتمندان ایشان به خصوص به خانواده محترم و مکرمشان تسلیت عرض می‌کنم و علو درجات ایشان را از خداوند متعال مسألت می‌نمایم.»

سیدعلی خامنه‌ای    1 / 2 / 1379

پی‌نوشت‌ها:

[1] . یاران امام به روایت اسناد ساواک (43)، عالم مبارز حجت‌الاسلام حاج شیخ محمد تعمیرکاری، مرکز بررسی اسناد تاریخی، سند ساواک 25 / 5 / 1346، ص 1.  

[2] . همان، اسناد بازجویی از ص 164 -143.

[3] . همان، سند ساواک 10 / 9 / 1350، ص 19.

[4] . همان، سند ساواک 27 / 5 / 1352، ص 23.

[5] . همان، سند ساواک 28 / 5 / 1352، ص 24.

[6] . همان، سند ساواک 14 / 12 / 1352، ص 111.

[7] . همان، سند ساواک 23 / 12 / 1352، ص 120.

[8] . همان، سند ساواک 25 / 12 / 1352، ص 125.

[9] . همان، سند ساواک 2 / 4 / 1353، ص 169.

[10] . همان، سند ساواک 14 / 6 / 1353، ص 172.

[11] . همان، سند ساواک 10 / 10 / 1353، ص 174.

[12] . همان، سند ساواک 20 / 3 / 1355، ص 217.

[13] . همان، سند ساواک 18 / 9 / 1355، ص 225.

[14] . همان، سند ساواک 1 / 10 / 1356، ص 237.

[15] . گفتگو با حجت الاسلام صفرلکی؛ نگاهی به ایلام در سال‌های پیش از انقلاب، سایت خبری ایلام امروز به نقل از روابط عمومی دانشگاه ایلام، 18 بهمن 1389.

[16] .همان، سند ساواک 12 / 5 / 1357، ص 272.

[17] .مبارز انقلابی در گفتگوی تفصیلی با بسیج مساجد ومحلات استان: اذعان ساواک به نقش برجسته شیخ ایلامی در پیروزی انقلاب /  تنبیه بدنی دانش آموزان به خاطر حضور در مبارزات، سایت بسیج مساجد ایلام، 17 بهمن 1395.

 [18] . نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه ایلام: مرحوم حاج شیخ محمد تعمیرکاری عارفی گمنام بود، پایگاه خبری تحلیلی ایلام پویا، 28 فروردین 1395.

[19] . همان، سند ساواک 15 / 8 / 1357، ص 295.