رژیم پهلوی
تولد و خانواده حسن حسین‌زاده موحد در سوم فروردین ماه سال 1331 در خانواده‌‌ای مذهبی و مبارزِ ساکن شهر تهران، محله امامزاده یحیی(ع) دیده به جهان گشود. پدرش حاج محمدمهدی، یکی از کسبه‌ی متدین بازار بود که در تیمچه‌ی حاجب‌الدوله بلورفروشی داشت و مانند بسیاری دیگر از بازاریان متدینِ آن زمان، افزون بر آشنایی با احکام «مکاسب»، از محضر حاج شیخ مرتضی زاهد نیز بهره‌مند بود.[1] حاج مهدی...
یکی از ماجراهایی که اساساً سبب شد فعالیتهای دولتی را رها کنم و به دنبال کار آزاد بروم، مربوط به تشکیل حزب رستاخیز و گسترش شبکه آن در دانشگاه ملی بود. آن وقت من به معاونت مدرسه عالی شمیران رفته بودم و جای خود را به عنوان رئیس امور دانشجویان به دکتر حبیب ممیز داده بودم، اما هنوز در دانشکده اقتصاد دانشگاه ملی درس می‌دادم. یک شب که آمده بودم دانشگاه ملی، دکتر ممیز گفت قرار است امشب در دانشگاه جلسه حزبی...
مجید تفرشی معتقد است نمی‌توان نقش عوامل اقتصادی را در سقوط شاه نادیده گرفت، اما تاکید می‌کند که «برخلاف دیدگاه‌های مارکسیستی یا چپ‌گرایانه، اقتصاد در وقوع انقلاب ایران حرف اول را نمی‌زد». این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران می‌گوید: «در نتیجه اقدامات شاه از سال 1352 به بعد، توقعات زیادی در زمینه‌های مختلف رفاهی و اجتماعی میان مردم ایجاد شد، اما در سال 1356 و پس از کاهش درآمدهای...
اعلامیه اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا راجع به وقایع 29 بهمن تبریز؛ سوم اسفند 1356 «تبریز قهرمان در آتش و خون» آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با مردم تبریز در روز دوشنبه 29 بهمن 1397 در تحلیل قیام مردم تبریز گفتند : «۲۹ بهمن سال ۱۳۵۶ و قیام مردم تبریز را یوم‌الله واقعی است. پیشگامی و بصیرت و عملکرد انقلابی مردم تبریز و آذربایجان در حوادث مهم انقلاب دو ویژگی مهم داشت: ۱....
هر چند پس از اجرای نقشة حیرت‌آور کودتای 28 مرداد 1332 به دست دولتهای آمریکا و انگلیس، و از بین رفتن استقلال کشور و آزادیهای فردی، تسلط سیاسیـ نظامی کودتاگران و عوامل داخلی آنها بر ایران محقق گردید؛ اما، کودتا موفق نشد نهضت ملی و اصول آرمانهای دینی حاکم بر آن را از میان بردارد. بهرغم اوضاع و احوال نامساعدی که در دهه پس از کودتا بر کشور حاکم بود، آن آرمانها افتان و خیزان، و...
مفهوم پردازیهای مختلفی که از واژه انقلاب صورت گرفته، کمابیش حول این نکته اشتراک دارند که انقلاب با دگرگونی گسترده قدرت, کشمکش و خشونت و مآلاً تغییر در ساختارهای سیاسی, اجتماعی جامعه ملازمه دارد. همچنین، جامعه شناسان انقلاب بر آن هستند که انقلاب برآیند کشاکش در جریان اصلی یعنی رژیم مستقر (یا به اصطلاح توکویل، رژیم پیشین) و گروههای انقلابی یا برانداز است. توده های مردم و نهادهای...
تعاریف: در مقاله حاضر، مکرراً از سه عنوان نام بردهایم: یهود، انگلیس و آمریکا. ابتدا لازم است توضیح داده شود که منظور از یهود آن بخش از این قوم است که ملعون و مطرود و مغضوب خداوند و قسی‌القلب و تحریفگرند و در قرآن کریم با این صفات شناسانده شدهاند. این، البته شامل همه یهودیها نمی‌شود و از جانب ما، یک نفرت نژادی نیست؛ بلکه یک جهت‌گیری فرهنگی است و تنها بر اساس عمل مشهود آنها شکل گرفته...
«تشیع، مقاومت و انقلاب» عنوان یک کنفرانس بینالمللی بود که در آذر ماه سال 1363 ش/ دسامبر 1984م، در مرکز مطالعات استراتژیک دایانِ دانشگاه تل آویو برگزار شد. یکی از تئوریسینهای صهیونی بانی این کنفرانس، در مقاله خود تصریح و تأکید کرد: اگر کسی قصد دارد انقلاب ایران را بفهمد، باید درباره [امام] خمینی به عنوان بخشی از یک حرکت تاریخی بزرگتر و گسترده‌تر مطالعه کند.[ 1] استراتژیست دیگر اسرائیلی نیز...
علیت، قانون فراگیر و بنیادین حاکم بر نظام هستی است. از آنجا که، پدیده‌های اجتماعی نیز از این قاعده مستثنی نیستند؛ علت‌یابی ظهور و سقوط دولتها و نظامهای سیاسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فرایند ظهور و سقوط نظامهای سیاسی بسیار پیچیده بوده و به عنوان یک تحول کلان اجتماعی، از سویی، در سرنوشت یک ملت و اقشار مختلف آن با همه تنوع علایق و سلایق آنان تأثیر بنیادین دارد و از سوی دیگر، در...
یکی از پرسش های مهم در بررسی موقعیت رژیم های سیاسی بحث برخورداری از مشروعیت سیاسی است. اینکه مبانی مشروعیت آن کدام است؟ منابع قدرتش داخلی است یا خارجی؟ تعریف مشروعیت واژه «مشروعیت» در متون سیاسی معادل واژه «Legitimacy» است. این واژه از ریشه لاتینی Leg یا Lex به معنای قانون (Low) گرفته شده و با واژه هایی نظیر «Legal» به معنای قانونی و Legislation به معنای وضع قانون یا تقنین و Legitimate به معنای مشروع،...
آغاز جنگ جهانی اول، پایانی بر سلطنت قاجار و بستری برای شکلگیری «پهلویسم» بود. عناصر و مؤلفه‌های اساسی گفتمان پهلویستی عبارت بودند از: 1. شوونیسم (ناسیونالیسم افراطی ایران)؛ 2. شبه مدرنیسم (غرابگرایی) و یا به تعبیر دیگر مدرنیسم کاذب؛ 3. سکولاریزم.[1] با استقرار رضاخان بر مسند حکومت، پروژه کلاسیک تجدد ایرانی شکل گرفت و دولت مطلقه شبه مدرن تکوین یافت. دولت مطلقه‌ای که مهمترین...
مهمترین عامل قدرت اقتصادی در دوران محمدرضا پهلوی نفت و درآمدهای حاصل از فروش آن بود. این ماده سیاه که محمدرضا همیشه از آن بهعنوان ماده شریف یاد میکرد، بنیادهای سیاسی و اقتصادی حکومت را استوار نموده بود. در دوران حکومت محمدرضا، به موازات افزایش و یا کاهش درآمدهای نفتی، تأثیرات قابل ملاحظهای در حوزههای سیاسی ـ اقتصادی ایجاد میگردید. در خلال دهههای سی و چهل خورشیدی،...
رژیم پهلوی از معدود حکومت هایی است که توسط بیگانگان در ایران پایهگذاری و تثبیت شد. همین امر، از ابتدا رژیم را که فاقد مشروعیت مردمی و پایگاه داخلی بود در تعارض با مردم این سرزمین و خواسته‌ها و تمایلات آنان قرار داد. با فروپاشی امپراتوری روسیه و عثمانی در واپسین سالهای جنگ جهانی اول، انگلستان خود را یکه‌تاز عرصه استعمارگری یافت و مصمم شد جهان و خاورمیانه را براساس مطامع خود اداره نماید. در...
برای کسانی که در حوزه تاریخ معاصر ایران مطالعه نموده، و به ویژه اسناد سیاسی ـ تاریخی این دوره را بررسی کرده‌اند، واژه «اوامرملوکانه» نامأنوس نیست. این واژه در سرنوشت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ایران تأثیر زیادی داشته و می‌توان گفت، در بسیاری از موارد، مقدرات کشور ما را تعیین کرده است. اوامر ملوکانه به طور رسمی، توسط دفتر مخصوص شاهنشاهی ابلاغ می‌شد. به این صورت که یکی از...
فروپاشی نظام پهلوی در 22 بهمن 1357 و ظهور انقلاب اسلامی در ایران سبب به وجود آمدن مباحث عدیده ای شده است. از جمله این مباحث مووضع وابستگی رژیم پهلوی به غرب بویژه ایالات متحده امریکا می باشد. طرفداران انقلاب نه تنها وابستگی رژیم شاه به امریکا را یکی از دلایل اصلی نارضایتی مردم ایران از وی برمی شمردند، بلکه به اعتقاد آنان محمدرضا پهلوی و مجموعه ساختار قدرت زیر نظر وی در عمل چیزی بیش از یک «کارگزار»...
: دکتر مهدی بهار از نویسندگان رژیم پهلوی به شمار میرفت. او سالها در موقعیت‌های مختلف از طریق ایفاء نقش‌های گوناگون درخدمت اجرای مقاصد شاه و همکارانش قرار داشت. بهار در سال 1344 با نوشتن و منتشرکردن کتابی تحت عنوان "میراث خوار استعمار" به شدت به آمریکا تاخت و موارد مهمی از عملکرد شرکت‌های آمریکایی در جهان را افشاء کرد. انتشار وسیع این کتاب که غیر مستقیم از سوی ساواک و دربار حمایت...
با توجه به عمق و گستردگی دامنه ی انقلاب اسلامی ایران و تنوّع علل و عوامل سقوط و رژیم پهلوی و وقوع انقلاب(1)، و با عنایت به اینکه این عوامل از وجوه مختلف و متعدّد قابل بحث و پی گیری است، در این مقاله عمدتاً به وجه وابستگی رژیم به خارج در ابعاد سیاسی، نظامی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی خواهیم پرداخت و به مقوله هایی چون فساد و استبداد و غیره به صورتی کوتاه و بسیار گذرا خواهیم کرد. ...
روزنامه کیهان - 17 مرداد 1360 فرار مسعود رجوی و ابوالحسن بنی صدر، با کمک سرهنگ بهزاد معزی(خلبان مخصوص شاه) به پاریس؛ 6 مرداد 1360 «کسی که سالها از «شکنجه» می‌نالید و فغان و غوغایش پس از انقلاب، آسمان را به ستوه آورده بود، اینک دست در دست هم‌پیمانِ «شکنجه گران» پیمانه می‌شکند و...»
