غائله گنبد
اشاره
اندکی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عناصر ضدانقلاب بلافاصله به مقابله‌ای سازمان یافته با انقلاب اسلامی ملت ایران برخاستند. یکی از این مقابله‌ها در شهر گنبد واقع در استان گلستان رقم خورد و طی آن جنایت‌هایی در این منطقه از سوی ضد انقلاب صورت گرفت. با اوج‌گیری آشوب‌گری‌ها، مردم تركمن اعم از شيعه و سني در مقابل ضد انقلاب و به ویژه «چريک‌های فدايي خلق» که از محرکین آشوب‌ها بودند، موضع گرفتند. مردم با کمک نیروهای انتظامی شروع به پاکسازی شهر پرداختند. این ماجرا با کمک همه جانبه مردم و نیروهای اعزامی ختم شد و آرامش و امنیت در ترکمن صحرا برقرار گردید و سران فتنه دستگیر شدند. با توجه به اینکه این ماموریت، اولین ماموریت مهم نظامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود، پیروزی بزرگی به شمار می‌رفت.
«گذرستان» حاضر به شرح و بررسی این واقعه پرداخته است.
در نخستین روزهای سال 1358 یعنی به فاصله اندکی پس از فروپاشی رژیم پهلوی و استقرار دولت موقت، در گنبد و ترکمن‌صحرا جنگی درگرفت که در یک سوی آن سازمان چریک‌های فدایی خلق قرار داشت. منطقه گنبد و ترکمن‌صحرا به واسطه برخورداری از اراضی مرغوب و حاصلخیز، همواره مورد توجه درباریان و مقامات عالی‌رتبه ارتش بود. بنابراین بهترین و بیشترین این اراضی در تملک آنان بود. خرده‌مالکان بومی، سهم اندکی از این...
برای وارد شدن به بحث رویدادهایی که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی و نخستین ایام پس از آن در شهرستان گنبد و منطقه ترکمن‌صحرا رخ داد و برای بررسی نقش سازمان چریک‌های فدایی خلق و ستاد خلق ترکمن در آن وقایع مهم، ابتدا نگاهی به شرایط پیش از انقلاب در منطقه می کنیم. همچنین به نظر می رسد که تحلیل ماهیت شورش گنبد را نمی توان جدا از تحولاتی بررسی کرد که در اسفند ماه 1357 در کردستان رخ داد. افزون بر...
پیروزی انقلاب اسلامی در منطقه ترکمن صحرا بازتاب ویژه‌ای داشت، چرا که سایه شوم رژیم ستمشاهی از سر مردمی ستمدیده و محروم کنار رفته بود، وابستگان به دربار از ترس اجرای عدالت و قصاص فرار را بر قرار ترجیح داده بودند. روحانیت مرتجع ترکمن به رهبری آخوند نقشبندی به همراهی ضدانقلاب و سلطنت‌طلبان فاجعه چماق‌بدستان را آفریده بودند و موجبات سرخوردگی و بی‌اعتمادی مردم مسلمان ترکمن صحرا را که به...
قبل از پیروزی انقلاب ازهمان آغاز فعالیت هواداران چریک‌های فدایی در گنبد، برخی از دبیرستان‌ها و مدارس گنبد به محلی برای انجام فعالیت‌های سیاسی تبدیل شده بود. بطوریکه تعداد دانش‌آموزان فعال در رابطه با اینگونه فعالیت‌ها قابل توجه بود. دراول پیروزی انقلاب اسلامی، دانش‌آموزان این مدارس موفق شده بودند در نامگذاری مدارس موفقیت‌هایی کسب نمایند. به دلیل کثرت دانش‌آموزان هوادار و دانش‌آموزان...
هنوز زمان چندانی از حوادث تلخ و دلخراش و تأسف‌بار 12 دی 1357 و بیستم 1357 تحمیل شده بر مردم مسلمان گنبد توسط مخالفین انقلاب وعوامل رژیم طاغوت، نگذشته بود که باردیگر حادثه دیگری (جنگ اول گنبد) از جانب مخالفین و ضدانقلابیون به رهبری و هدایت سازمان چریک‌های فدایی خلق، با بهره‌گیری از مسائل قومی و مذهبی و کدورت‌های پیش آمده در آستانه انقلاب و شرایط خاص آن مقطع بر مردم مسلمان و زحمتکش شهرستان گنبد تحمیل...
بعد از شروع درگیری اول گنبد یعنی از روز دوم درگیری (هفتم فروردین 1358) بعضی افراد و شخصیت‌ها جهت خاموش نمودن حریق اقداماتی می‌نمایند. یکی از این افراد خلیل رضایی (وابسته به سازمان منافقین) بوده است. ایشان به همراه هیأت اعزامی از طرف استاندار خراسان (طاهر احمدزاده) وارد گنبد می‌شوند و احتمالاً در بیمارستان شهید مطهری (شیر و خورشید سابق) از نمایندگان طرف مقابل درگیری دعوت به عمل می‌آورند تا جهت...
در ابتدای ورود سازمان فدائیان خلق به ترکمن‌صحرا بعد از پیروزی انقلاب همان شعار خودمختاری ترکمن‌صحرا که نتیجه تراوشات فکری عناصر هواداران سازمان در منطقه بود، بدون اینکه تحلیل شده باشد از طرف فریب خوردگان ظاهر بین پذیرفته می‌شود. بر اساس این شعار، مسائلی مانند مصادره اراضی مزراعی و گسترش شوراهای دهقانی، گرایش های قومی و فرهنگی گسترش پیدا می‌کند. سلطنت‌طلبان و ضدانقلاب که بقای خود را...
سیاست‌های سازمان در قبال جمهوری اسلامی ایران در سال 1358 حاکی از آنست که این سازمان نیز بدون اینکه توجهی به انقلاب اسلامی و حمایت قلبی و گسترده امت مسلمان ایران از رهبری امام و حاکمیت جمهوری اسلامی داشته باشد، تلاش می‌کرد نیروها و هواداران خود را افزایش داده و به همه جا نفوذ نماید و هر جا نیز امکان قدرت‌نمایی وجود داشته باشد نظام جمهوری اسلامی و انقلابی را نفی نماید. حرکات سازمان در کردستان و...
ناآرامی ها در ترکمن صحرا تا بهمن سال 58 ادامه داشت . در سرمای 18 بهمن جمع زیادی از مردم ترکمن اعم از شیعه و سنی در مقابل چریک های فدایی موضع گرفتند و اعلام کردند محال است در سرزمین اسلام ما زنده باشیم و داس و چکش در وسط میدان شهر آویزان شود. مـنطقه ترکمن‌صحرا در شمال ایران یکی از نقاط گریز از مرکز بود که پس از پیروزی انقلاب به عرصه جنگ مسلحانه علیه نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد. در این منطقه در طول رژیم...
۱۱ اسفند ماه ۱۳۵۸ رادیو تلویزیون دولتی ایران میهمانان سرشناسی داشت. از دولت ابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور و مهندس مصحف استاندار مازندران حاضر بودند، از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی محسن رضایی عضو شورای فرماندهی و درویش مسئول سپاه گنبد، از ارتش سرلشگر فلاحی فرمانده نیروی زمینی، سرگرد افشار معاون فرمانده یگان گنبد و درازگیسو فرمانده گنبد در زمان وقوع حادثه حاضر بودند و از کادر مرکزی سازمان...
جمعیت ترکمن ایران که عمدتا در شمال شرق کشور و در همجواری با ترکمنستان قرار دارند، به یک میلیون نفر بالغ می شود که اغلب از اهل تسنن می باشند. معارضه بین ترکمنها و دولت مرکزی از جمله معضلات حل نشدنی ای بوده است که در دوران پس از انقلاب اسلامی شرایط رو به بهبودی داشته است. در روز 23 بهمن 57 یعنی یک روز پس از پیروزی انقلاب ایران جوانان انقلابی ترکمن به شهربانی گنبد حمله و نیروهای حاضر در پاسگاه را خلع...
در ابتدای سال ۱۹۸۰، یکی از مناطق بحران زده ایران ترکمن صحرا بود. گزارش ۲۸ فوریه ۱۹۸۰/ ۹ اسفند ۱۳۵۸ ردوی به لندن، به تحولات آن منطقه اختصاص داشت.ده روز قبل از این گزارش، جنازه چهار تن از رهبران شوراهای ترکمن و اعضای سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران، در جاده بجنورد کشف شد. این چهار نفر، حسین جرجانی، شیر محمد درخشنده توماج، عبدالکریم مختوم و محمد واحدی نام داشتند که ظاهرا از مذاکره با نمایندگان دولت...
مهندس حیدر جم در سال 1309 در شهرمیانه از توابع آذربایجان شرقی در یک خانواده متولد شد. دوران کودکی و تحصیلات تا ششم ابتدایی را در میانه سپری کرد. ایشان در سال 1327 به عنوان معلم به استخدام اداره فرهنگ ( آموزش و پرورش )در آمد و از سال 1329 وارد خدمت در نیروی هوایی ارتش گردید.مهندس جم در سال 1338 در دانشکده صنعتی امیر کبیر ( پلی تکنیک ) پذیرفته و ضمن تحصیل در دانشگاه از دانشجویان دانشکده افسری نیز محسوب می...
پس از آغاز درگیری، شهر از کنترل خارج گردید و صدای تیراندازی متناوب به گوش می‌رسید و به جز گروهک‌های درگیر و آمبولانس‌ها که زخمی‌ها را به بیمارستان می‌رساندند فرد دیگری در خیابانها دیده نمی‌شد. در واقع در 5 فروردین 58 جنگ گنبد شروع شد. اینجانب ستاد عملیاتی در مسجد عسگریه (میدان 17 شهریور فعلی) را تشکیل دادم. مردم سنگربندی کردند. این مسجد در ابتدای شهر قرار داشت و هرگاه نیرو از تهران، شاهرود،...
[بولتن ویژه] تاریخ: 1357 / 11 / 17 روز 17/11/36 عدهاى از متعصبین مذهبى که براى استماع سخنرانى شیخعلى بهاءالدینى در مسجد جامع شهر گنبد کاوس اجتماع کرده بودند بعنوان اعتراض به ممنوع از وعظ شدن وى بدادن شعارهاى ضد میهنى مبادرت کردند که توسط مامورین انتظامى متفرق و تعدادى از آنها دستگیر گردیدند1 (مراتب قبلاً باستحضار رسیده است). تحقیقات انجام شده بعدى پیرامون علت تظاهرات مذکور حاکیست که شیخ على بهاءالدینى...
موضوع : [تظاهرات در گنبدکاووس] روز 29 / 10 / 1357 اربعین که از طرف اهالى این شهرستان تظاهرات و راهپیمائى انجام گرفته بود عدهاى در حدود 400 نفر از فرهنگیان با پرچم قرمز شعار کمونیستى میدادند که این موضوع بگوش حاجى آنه قلیچ نقشبندى یکى از پیشوایان با نفوذ تراکمه این شهرستان رسیده نامبرده عدهاى را بمسجد دعوت و در سخنرانى خود اظهار داشته چنانچه کسى شعار کمونیستى بدهد اگر برادرتان هم باشد باید او را...
گزارش 1ـ از ساعت 0900 روز جارى حدود 5000 نفر از اهالى گنبد، مینودشت، گالیکش در مقابل بهارستان شیروخورشید اجتماع تا اجساد و مقتولین حادثه شب گذشته گالیکش را تحویل گرفته دورشهر برگردانند1 ضمنا بازماندگان مقتولین شیشههاى بیمارستان را شکسته و روى دیوار جملاتى مانند مرگ بر سازمان امنیت، نام رئیس ژاندارمرى دو نفر از عوامل شهربانى و ژاندارمرى را به عنوان قاتلین نوشتهاند و تصمیم دارند بمنظور انتقام...
ساعت 10 روز 14/11/2536 مجلس بحث وسئوال و پاسخ در مسجد جامع این شهرستان [گنبد] واقع در خیابان شاهپور با شرکت قریب /120 نفر ازجوانان و محصلین این شهرستان تشکیل گردید.دراین مجلس آقاى شیخ على بهاءالدینى فرزند احمد اظهار داشت: « اول اشخاص هستند که خود را با شیر عوضى گرفتهاند و بخاطر حفظ استقلال و موقعیت خود و بخاطر اینکه بمردم بگویند دل شیر داریم ولى در همین قدرت از هر گونه ستم بمردم خوددارى نمیکنند. دوم...
شماره سند ID=50089 [گزارش] ریاست سازمان اطلاعات و امنیت گنبد کاووس تاریخ: 8 /11/ 2536 ساعت 1830 روز 7/11/2536 مجلس روضهخانى [= خوانى] در مسجد قائمیه این شهرستان [گنبد ] با حضور قریب 60 نفر از طبقات مختلف مردم برگزار گردید. در این مجلس آقاى شیخ محمد صادق صدیقى بمنبر رفته و ضمن صحبت اظهار داشت در مملکت ما دختر مسلمان در شب عروسى با لباسهاى بدننما در جشن شرکت مینماید و در برابریک عکاس جوان مجرد و نامحرم قرار...
* شهربانى گنبد کاووس امروز خبر از پیدا شدن اعلامیهاى در این شهر درباره 15 خرداد داد و نسخهاى ازآن را به مرکز فرستاد. اعلامیه با این آیه که «خداوند سرنوشت هیچ قومى را تغییرنداد مگر به دست همان قوم» آغاز مىشود. این اعلامیه برخلاف دیگر دعوتها، از مردم مىخواهد که به خیابانها بیایند. «از تو، تو انسان مسوول دعوت مىکنیم همگام و همزمان با برادران و خواهران مسلمانت در تبریز وقم و تهران و مشهد و...
