حسین علاء .
این عکس مربوط به سفر مظفرالدین شاه قاجار به لندن است. مظفرالدین شاه پس از رسیدن به سلطنت در ۴۵ سالگی،سه باربه کشورهای اروپایی سفر کرده بود. ظاهراً هدف این سفرها آشنایی با سران دولت‌های خارجی و نیز معالجه درد مفاصل و نقرس عنوان شده است. در سفر دوم که در فروردین ماه ۱۲۸۲ (برابر با ۱۳۲۰ قمری) آغاز و بمدت ۶ ماه طول کشیده از اتریش، آلمان، بلژیک، فرانسه، ایتالیا و انگلستان بازدید کرد. مظفر الدین شاه...
عناصرتشکیل دهنده تاریخ معاصر ایران را می‌توان برشمرد: فرد، اجتماع، دولت، سازمانها و احزاب، نهضتها و جـنبشها.امـا بـه واسطه حضور مؤثر استعمار در این کشور نمی‌توان برخوردی مجدد با آنها داشت و یا در واکاوی هـریک،به ساده‌ترین روابط علّی بسنده کرد.این بدان معنی نیست که روی چـهره هردولتمرد بلندپایه‌ای،نـقابی،و پس رخـداد هر موضوعی،دستی وجود داشته است،ولی...
: در سالهای اخیر، مـوضوع«تـاریخ مـعاصر»مورد توجه محافل علمی تاریخ پژوهی و پژوهشگران تاریخ واقع شده است.در سال 1374،مؤسسه مطالعات تـاریخ معاصر ایران اقدام به برگزاری یک سلسله نشستهای تخصصی در این‌باره کرد و در سال 1381،مـرکز بررسی اسناد تاریخی نـیز تـحت عنوان اسناد و تاریخ معاصر،همایشی برگزار کرد.این نوشته در پی آن است تا در حد امکان به تبیین مفهوم...
دگرگونیهای بزرگ اجتماعی،همچون انقلاب،پیامدهای گونه‌گونی دارند.از آن شمار است برانگیخته شدن مـیل مـورخان بـه نگارش رویدادهایی که به انجام یک حکومت و آغاز حکومتی دیگر منجر گشته.انقلاب اسلامی نـیز بنا به طبع دگرگون‌ساز خود چنین خواستی را در ضمیر تاریخ‌نگاران ایران و جهان پدید آورد و بـه فراخور دانش،علاقه و تـخصصشان،آنـان را وادار به این واکنش طبیعی کرد.و از...
افزایش قیمت نفت در دهه 1350ش در ایران، موجی از ذوق‌زدگی را در سران حکومت پهلوی به‌وجود آورد؛ به گونه‌ای که بر آن شدند با شتاب بخشیدن در هزینه آن برای سامان بخشیدن به اقتصاد کشور و اقناع افکار عمومی که در گذشته به دلیل سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی آسیب دیده بود برآیند. مهم‌ترین این اقدامات تسریع در واردات کالاها به‌ویژه کالاهای غیرضروری و تجملاتی، هزینه‌های هنگفت نظامی،...
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روزنامه نیویورک تایمز، به نقل از منابع بانکی جهان، ارزش اوراق بهادار متعلق به محمدرضا پهلوی را بیش از یک میلیارد دلار اعلام کرد و نوشت: مبلغی بین 2 تا 4 میلیارد دلار تنها در طول سالهای 56 و 57 از سوی خانواده سلطنتی از ایران به امریکا منتقل شه است. یکی از حساب‌های بانکی محمدرضا پهلوی در سوئیس، 2 میلیارد سپرده داشت. یکی از خیانت‌های مهم رژیم پهلوی انتقال سرمایه کشور به...
شرح سند این سند بخشی از فضای حاکم بر مجلس شورای ملی ایران در سال 1343 را روایت می کند. این گزارش مربوط به تصویب لایحه قرضه دولت ایران از آلمان غربی و آراء ممتنع و مخالف نمایندگان این لایحه است. فضای گزارش نشان می‌دهد این لایحه باید تصویب می‌شد؛ البته با رأی بالا! در این زمان حزب مردم به عنوان حزب مخالف باید به این لایحه رأی منفی می‌داد؛ بنابراین هولاکو رامبد (1298-1386 ش) در پیغامی از فراکسیون 15 نفری...
دیدار دکتر محمد مصدق با هری ترومن در کاخ سفید در اکتبر 1951 . دکتر مصدق برای دفاع از مواضع ایران در شورای امنیت سازمان ملل در مهر ماه 1330 عازم نیویورک شد . پس از دفاع جانانه او از مواضع ایران در قبال شکایت انگلیس بخاطر ملی شدن صنعت نفت در ایران ، مصدق به واشینگتن رفت تا ضمن ملاقات با هری ترومن رئیس جمهوری آمریکا از حزب دمکرات، حمایت آمریکا را در برابر فشار سیاسی و اقتصادی انگلیس بدست آورد. اما مصدق این...
«تشیع، مقاومت و انقلاب» عنوان یک کنفرانس بینالمللی بود که در آذر ماه سال 1363 ش/ دسامبر 1984م، در مرکز مطالعات استراتژیک دایانِ دانشگاه تل آویو برگزار شد. یکی از تئوریسینهای صهیونی بانی این کنفرانس، در مقاله خود تصریح و تأکید کرد: اگر کسی قصد دارد انقلاب ایران را بفهمد، باید درباره [امام] خمینی به عنوان بخشی از یک حرکت تاریخی بزرگتر و گسترده‌تر مطالعه کند.[ 1] استراتژیست دیگر اسرائیلی نیز...
پیش درآمد مروری بر تاریخچة آموزش و پرورش ایران در عصر پهلوی اول ودوم به ما نشان خواهد داد که با توجه به ماهیت ضداسلامی و غربگرایانه حکومت دست نشانده پهلویها، همواره دست اندرکاران و مهره های فرقة بهائیت که در این ویژگیها با پهلویها مشابه و هم داستان بوده اند، در مناصب سیاسی فرهنگی مهم منجمله دستگاههای آموزش و پرورش کشور نقش و جایگاه بسزایی داشتهاند.۱ اسناد و مدارک بیشماری وجود دارد که حکایت از...
مخبرالسطنه هدایت در باره میلسپو گفته است: «میلسپو را فکر دیکتاتوری به سر آمده است، حضور قشون آمریکا بادی به دماغ او انداخته، مدعی است که پیشنهاد تعلیمات عمومی چرا بدون استخضار مجلس به او داده شده است... میلسپو را از سفر قبل می‌شناسم یکدنده است و بد کله». آرتور میلسپو، مستشار آمریکایی، از جمله مستشاران مالی شناخته شده در ایران است که دوبار به استخدام ایران درآمد. میلسپو اولین بار در سال...
درآمد: در نوزدهم فروردین ماه 1359 جیمی کارتر رئیس جمهوری وقت آمریکا دستور قطع مناسبات ایران و آمریکا را صادر کرد . این اقدام با استقبال امام خمینی روبرو شد امام با صدور بیانیه ای در این مورد گفتند:«اگر کارتر درعمر خود یک کار کرده باشد که بتوان گفت به خیر و صلاح مظلوم است، همین قطع رابطه است.» به مناسبت چهلمین سالگرد این رویداد تاریخی مقاله پیش رو را...
فاصلة زمانی سالهای 1921 تا 1941 در تاریخ ایران بیشتر به یک خلأ می‌ماند. برغم کتاب‌های تاریخی متعددی که نوشته شده است، اطلاعات بسیار ناچیزی از این دوره در دست است. قحطی اسناد و مدارک تاریخی را می‌توان از انتشار فقط یک جلد مدارک مربوط به رضا شاه در این دوره، که در سال 1999 در تهران انتشار یافت، کاملاً دریافت. به چندین دلیل روشن، مدارک مستندِ بسیار اندکی در ارتباط با این دوره وجود دارد. نخست اینکه...
: در سالگرد اعلام ملی شدن صنعت نفت در ایران توسط دولت دکتر محمد مصدق بخشی از کتاب گزارش محرمانه بانک جهانی در سال 1952 به نقل از کتاب "رضا شاه و بریتانیا" را در اینجا آوردیم تا پیش زمینه هایی که موجب شد مردم ایران به غارت چهل ساله منابع نفت خود توسط شرکتهای انگلیسی اعتراض کنند، بصورت مستند ارائه شود. اراده ملی مردم ایران خلع ید از شرکت انگلیسی موسوم به بی پی را به دنیا نمایش دارد . برای...
با آغاز قرن بیست میلادی نفت به عنوان منبع انرژی ارزان به جای زغال سنگ، مورد توجه قرار گرفت. از آنجا که انرژی منبع حیاتی صنعت و تکنولوژی، و صنعت و تکنولوژی موجب تکوین قدرت اقتصادی است، بنابراین به عنوان ابزار سلطه خیلی زود طرف توجه استعمارگران قرار گرفت. در سال ۱۹۰۱م ویلیام ناکس دارسی مهاجر انگلیسی تبار استرالیایی موفق به کسب امتیاز نفت جنوب ایران شد. پس از کشف نفت در سال ۱۹۰۸م شرکت نفت...
: سر تخت شاهان بپیچد سه کار نخسـتین ز«بیـدادگر شهـــریار» دوم آنکه با«گنج» خویشی کند به «دینـار» کوشـد که بیشی کند سـوم آنکـه «بی‌مایه» رابـرکشد ز مـرد هنــرمنــد، بـــرتـر نهــد هدف از نگارش این مقاله، تبیین سه عامل فوق، درباره سقوط حکومت پهلوی نیست؛ هرچند هر سه عامل در این امر به طور جدی مؤثر...
فرقه دموکرات آذربایجان، تشکلی سیاسی در آذربایجان که زمینه‌ساز برپایی دولت یک‌ساله پیشه‌وری در تبریز بود. زمینه‌های شکل‌گیری فرقه دموکرات آذربایجان پس از ورود نیروهای متفقین به ایران در شهریور 1320 و اشغال مناطق شمالی ایران، بویژه آذربایجان، توسط ارتش سرخ تشکیل شد. مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز پیدایش این فرقه از این قرار است: الف) ورشکستگی اقتصادی، شیوع قحطی، ناامنی و نابسامانی...
: برگ عیشی به‌گور خویش فرست کس نیارد ز پس تو پیش فرست آثار ما به صفحه گیتی نشان ماست از بعد ما نگاه به آثار ما کنند مدارک و نوشته‌ها و اسنادی که متعلق به قحطی رایج در مملکت ایران اواخر حکومت قاجار بوده، بسیار اندک می‌باشند. مهم‌ترین منبعی که در این‌باره می‌تواند اطلاعات شایانی در اختیار پژوهشگران قرار دهد، اسناد، دست‌نوشته‌ها و یک‌سری تابلوهای...
ماجرای خرید تانک‌های چیفتن از انگلستان ایران در پی جنگ ظفار، وارد مذاکره با انگلستان برای خرید تانک‌های چیفتن شد و موفق گردید قراردادی برای خرید هشتصد تانک منعقد نماید. این تانک‌های 50 تنی با توپ دورزن 120 میلیمتری از پرقدرت‌ترین تانک‌های جهان بودند، اما موتورهای این تانک‌ها با وضعیت محیطی ایران ناسازگار بود؛ ازهمین‌رو انگلستان برای حفظ این قرارداد به اقداماتی دست زد... آغاز...
دو سند مربوط به همکاری آمریکا و ایران در زمینه تولید انرژی هسته ای در اختیار پژوهشگران قرار میگیرد - سند اول نامه اکبر اعتماد رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ایران در باره تصویب و امضای سند همکاریهای اتمی بین ایران و آمریکا در زمینه تولید انرژی صلح آمیز اتمی است. این سند از آن جهت اهمیت دارد که نشان می دهد 1- در مرداد ماه سال 1357 آمریکایی ها هنوز با همه امکانات خود از رژیم شاه حمایت می کنند و حاضر هستند با...
