مقالات
قیام سی تیر 1331 نقطه عطفی در مبارزات نهضت ملی شدن صنعت نفت، یکی از جنبش‌های اصیل سیاسی ـ اجتماعی تاریخ معاصر ایران و اوج تجلی اراده مستقیم مردم در تأسیس دولت مبتنی بر خواست ملت بود. این قیام یک سال و 4 ماه پس از به ثمرنشستن نهضت ملی صنعت نفت رخ داد. پس از برگزاری انتخابات دوره هفدهم و افتتاح مجلس شورای ملی و بازگشت دکتر مصدق از دادگاه لاهه و در بحبوحه مبارزات نهضت ملی شدن نفت، با وجود اظهار...
گفتگوی کاردار سفارت آمریکا با آیت‌الله مدرس والاس ماری[1] [کاردار سفارت آمریکا در تهران] در شب ۱۰ اکتبر ۱۹۲۴ (18 مهر 1303) در خانه علیقلی نبیل‌الدوله با سید حسن مدرس صحبت کرده بود. ماری اظهارات مدرس درباره روابط ایران و آمریکا و قتل ایمبری را در گزارش محرمانه ای به تاریخ ۱۶ اکتبر ۱۹۲۴ به وزارت امور خارجه مخابره کرد: «مدرس در آن فرصت شرح مختصری از وضعیت ایران پیش از ورود اولین هیئت مستشاری مالی به...
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بعد از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ طی سخنانی صریح در جمع فرماندهان سپاه ضمن تبیین تفاوت یک انقلابی مسلمان با دیگر انقلابیون جهان تاکید کرد: انقلابی‌گری کلّه‌شقی متحجرانه نیست، تحول‌پذیری منطقی است، انسان انقلابی مقتدر است امّا جمود ندارد، تعصب ندارد. وقتی حق را تشخیص داد - حتی خلاف نظرش- در مقابل حق خاضع است و می‌پذیرد این بهترین مصداق انقلابی‌گری است که امروز امام ما...
درباره آرامش قلبی و مدیریت امام خمینی(ره) در برخورد با ماجرای لو رفتن کودتای نوژه، آیت‌الله خامنه‌ای در مصاحبه‌ای می‌گوید:«سپاه آن روز خوب جنبید... ما دیگر دل دل می‌زدیم. عصری آمدیم شورای انقلاب. آقای هاشمی هم در جریان بود. می‌دیدم دل آنجا آروم نمی‌گیره. از امام دلم خواست کمک بگیرم. به آقای هاشمی گفتم: بیا برویم خدمت امام بگیم که امشب چه قضیه‌ای قرار است انجام بگیره... من و آقای هاشمی با...
علینقی عالیخانی فرزند عابدین در سال 1307 (شمسی) در تهران متولد شد. از دانشگاه تهران، لیسانس علوم سیاسی گرفت و در کشور فرانسه موفق به اخذ دیپلم عالی حقوق بین‌المللی و دکترای دولتی در علوم اقتصاد از دانشگاه پاریس شد. در فرانسه با الیزابت سوزان ازدواج کرد و پس از بازگشت به ایران، در مشاغل مهم دولتی، از جمله ساواک، مشغول به فعالیت گردید. ساواک در گزارشی، مشارالیه را چنین ارزیابی...
عبدالحسین خان تیمورتاش معروف به معززالملک و سردار معظم خراسانی فرزند حاج کریم دادخان نردینی معروف به امیرمنظم، متولد سال 1258 شمسی در نردین از توابع شاهرود بود. وی در سن 13 سالگی به روسیه رفت و در مدرسه جنگ سن‌پطرزبورگ مشغول به تحصیل شد. در سال 1286 شمسی پس از فراغت از تحصیل به ایران بازگشت و به دلیل تسلط به زبان فرانسوی و روسی به عنوان مترجم در سن 27 سالگی در وزارت خارجه استخدام شد. دو سال بعد...
در تاریخ 2 تیرماه 1306، با حکم دولت وقت، استفاده از کلاه لبه‌دار پهلوی برای مردان اجباری شد. هدف از این دستور تغییر ظاهر مردان ایرانی جهت مدرنیزاسیون ادعایی رضاشاه، کاهش قدرت روحانیون و استحاله باورهای دینی، جایگزینی فرهنگ غربی و گام اول در تغییر سبک زندگی ایرانیان به منظور نفی سنتها و باورهای اصیل خود بود. پس از اجبار به استفاده از کلاه پهلوی و تصویب قانون متحدالشکل شدن لباس و ابلاغ آن در تاریخ...
پیشگفتار در فصلنامه 15 خرداد شماره 28 (زمستان1376) در مقاله ای تحت عنوان" "شروع حرکت مسلحانه گروههای اسلامی و یک سند" به قلم محقق ارجمند جناب شهرام یوسفی فر ضمن معرفی سندی از شهربانی کل کشور پیرامون بازجویی از متهمان ترور حسنعلی منصور، برداشت هایی از این سند ارائه شده که جای توضیح بیشتری دارد. بدواً همانگونه که در همان مقاله یادآوری شده "جهت تکمیل برداشت ها از این سند باید به سایر منابع...
هرچند با طرح نظریه گفتمان در عرصه مطالعات سیاسی لزوم فراتر رفتن از متن و توجه به فرامتن در کانون توجه واقع شد، در رویکرد گفتمانی اسلام این مهم به مثابه یک ضرورت در عالم دینداری مورد تأکید بوده است. غفلت از این امر حیاتی باعث آن گردیده که در طول تاریخ اسلام به طور عام و تاریخ سیاسی کشور ما به شکل خاص، ورود به عرصه سیاست و اهتمام به مسائلی که به سرنوشت شهروندان مربوط میگردد، مقولهای اضافه بر...
: تاریخ مطبوعات ایران در تناسب با تاریخ سیاسی و سپس تاریخ فرهنگی کشور،قابل ارزیابی اسـت.چه بسا این تناسب در دوره پهلوی روشن‌تر از دیگر ادوار باشد؛چرا که فراز و فرود امـور سیاسی،چه دوره رضا شـاه و چـه در زمان سلطنت پسرش،و متعاقب آن دگرگونیهای فرهنگی،به نحوی چشمگیر بود که نخستین امواج آن به صفحات جراید می‌رسید و سپس دیگر صحنه‌های جامعه را در برمی‌گرفت.وابستگی...
استادمحقق، مدرس، مؤلف، مترجم، مفسر قرآن، مبلغ و خطیب اسلامی چهره مبارز خستگی‌ناپذیر مرحوم محمدتقی شریعتی مزینانی در سال ۱۲۸۶ در مزینان سبزوار متولد شد. تحصیلات اولیه را در زادگاه آغازکرد و در سال ۱۳۰۶ در بیست سالگی به مشهد رضوی مهاجرت و تحصیلات حوزوی را ادامه داد. در سال ۱۳۱۱ درحالیکه در حوزه علمیه مشهد تحصیلات عالی را ادامه می‌داد، تدریس در دبستان ملی شرافت را آغاز کرد. یکسال بعد در سال...
خرداد 57 در حالی که چند ماه است کشور درگیر راهپیمایی‌ها و تظاهرات علیه حکومت پهلوی است، یک خواننده که رابطه خوبی با دربار داشت با روزنامه اطلاعات گفتگو میکند. عبدالحسن ستارپور، معروف به «ستار»، یکی از خواننده‌های کاباره‌ای مشهور بود که به مجالس دربار دعوت می‌شد و با خانواده سلطنتی هم رابطه نزدیکی داشت. ستار در مصاحبه‌ای که با روزنامه اطلاعات دارد می‌گوید: «فکر می‌کنم...
(یادداشت دکتر هرمز همایون پور درباره جلد ششم خاطرات اسدالله علم) تعداد خاطرات روز نوشت رجال سیاسی واجتماعی در ایران، برخلاف کشورهای پیشرفته که نویسندگان در آنها امنیت خاطر و حمایت قضایی و حیثیتی و حقوقی و سیاسی دارند، چندان زیاد نیست. شاخص تر از همه آنها در ایران می توان از « شرح زندگانی من» نوشته عبدالله مستوفی، «تاریخ بیداری ایران» به قلم ناظم الاسلام. کرمانی، و «حیات یحیی»...
انجمن قلم ایران به سال ۱۳۳۶ش در زمان حکومت محمدرضا پهلوی و به عنوان شعبه ای از «انجمن بین المللی قلم»، (PEN) در ایران تأسیس شد. این انجمن زمانی در ایران موجودیت یافت که تنها چهار سال از کودتای امریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ می گذشت. محمدرضا پهلوی در آن زمان با بهره گیری از عناصر نظامی و پشتیبانی های سیاسی ـ اطلاعاتی امریکا و انگلستان توانست پس از دوره ای پرتنش، حکومت خود را به ثبات نسبی برساند....
: متن زیر نقدی است به قلم دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن بر کتاب «معمای هویدا»، که در روزنامه اطلاعات مورخه ۲۵ فروردین ۱۳۸۱ به چاپ رسیده است. ******** کتاب «معمای هویدا»، تألیف آقای دکتر عباس میلانی، پرخواننده‌ترین کتاب این چند ماهۀ اخیر بوده است. ما نیز به این خیل کنجکاوان پیوستیم و آن را از دوستی به امانت گرفتیم و خواندیم. بهتر بود که این کتاب «حماسه هویدا» نامیده می‌شد،...
روز 18 فروردین 1358 امیرعباس هویدا نخست‌وزیر سیزده ساله حکومت پهلوی، در پی یک محاکمه علنی اعدام شد. امیر عباس «ممدوح» که بعدها نام خانوادگی خود را به «هویدا» تغییر داد در سال 1285 ش در تهران متولد شد. پدرش حبیب الله عین الملک و مادرش افسرالملوک، نتیجه عزت الدوله، تنها خواهر تنی ناصرالدین شاه بود. تنها برادر وی «فریدون» نام داشت که بعد ها با خواهر حسنعلی منصور ازدواج کرد. هنگامی که...
: به مناسبت هفدهم فروردین سالروز قیام شیخ محمد خیابانی مقاله فصلنامه مطالعات تاریخی شماره 44 در اینجا بازنشر می گردد تا باردیگر موضوع این قیام و نقش خیابانی در تشکیل یک جنبش ضد استبدادی و ضد استعماری در ایران بررسی شود همواره حرکتها و جنبش های تاریخی مبتنی بر اندیشه هایی بوده است. استخراج عناصر تشکیل دهندۀ ذهنیت یک قیام، زمینه را برای درک و تحلیل درست آن فراهم میکند. منظر...
مدخل یکی از مأموریت های مهم سازمان های اطلاعاتی، به دست آوردن اخبار و اطلاعات درباره گروه هایی است که به هر دلیل در حوزه مأموریت آنها دست به فعالیت می زنند، سازمان های اطلاعاتی برای ایفای هرچه بهتر نقش خود، همواره می کوشند تا هرگونه اخبار واطلاعاتی را درباره افراد، احزاب وگروه های سیاسی موضوع مأموریت خویش، جمع آوری کنند. هرچه این اخبار واطلاعات دقیقتر وصحیحتر باشد سازمان های اطلاعاتی را در...
«روابط ما با ایران بسیار پیچیده، و مؤید این مثل عربی است که «ضرورت را نباید محکوم کرد.»» موشه شارِت، وزیر امور خارجه اسراییل، ۱ جولای ۱۹۵۱ در جولای ۱۹۴۹، توافقنامه های آتش بس بین اسراییل و دولتهای عرب به امضاء رسید که رسماً به جنگ ۱۹۴۸ پایان داد و مرزهای اسراییل را تثبیت کرد. پس از آن، فقط توازن نیروهای مسلح نبود که به این وضعیت تداوم بخشید، بلکه توافقاتی نیز که طرفِ عرب را متعهد می...
امام خمینی مهمترین هدف رضاشاه را حذف اسلام به عنوان نیرویی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در ایران میدانست و اعتقاد داشت که این هدف توسط قدرتهای امپریالیستی و بیش از همه توسط انگلیس به وی القا شده است که علما را به طور خاص و اسلام را به طور کلی تنها مانع برای اجرای مقاصد خود می دانستند. او خود شاهد انجام بسیاری از اقدامات رضاشاه علیه نهادهای مذهبی بود. در طی مصاحبه من با امام خمینی، امام کرد: رضاخان...
