مقالات
در بررسی تاریخ انجمنهای مخفی و سازمانهای ماسونی دوران مشروطه با سه شخصیت مواجهیم که از برخی جهات، از جمله تعلق به کسوت روحانیت، مشابهت دارند: شیخ ابراهیم زنجانی، سید اسدالله خرقانی و سید محمد کمره‌ای. این مقاله به معرفی مختصر شیخ ابراهیم زنجانی اختصاص دارد. منابع مورد استفاده‌ام، مجموعه کامل خاطرات انتشار نیافته زنجانی و دهها رساله منتشر نشده اوست که بیش از پنجهزار صفحه دستنویس را شامل...
از زمان شکل‌گیری دولت مدرن، دغدغه مهم سیاستگذاران و مدیران کشورها، حفظ یکپارچگی ملی از طرق مختلف بوده است. وحدت ملی، یکی از مهمترین عوامل تضمین آرامش و حفظ و تثبیت امنیت ملی است، زیرا تجربه نشان داده در هر دوره‌ای که هویت ملی در کشوری تضعیف شده و رو به افول رفته، در سالهای آتی بحران‌های مهمی در «امنیت ملی» به وقوع پیوسته است.اروپا از زمان پیمان «وستفالی» تا دوران جنگ جهانی به شدت درگیر مساله...
اشرف پهلوی سومین دختر رضاخان است. اولین دختر رضاخان «همدم السلطنه» نام داشت و حاصل ازدواج رضاخان با زنی به نام «صفیه» بود. صفیه خانم از اهالی همدان بود که رضاخان در اوایل انتصاب به فرماندهی آتریاد قزاق همدان، وی را صیغه نمود و پس از یک سال طلاق داد. دومین همسر رضاخان «تاج الملوک» نام داشت، وی فرزند یکی از فرماندهان ارشد قوای قزاق به نام تیمورخان آیرملو بود که در جریان انقلاب اکتبر 1917 روسیه به همراه...
دوران شانزده ساله حکومت رضا شاه (1304-1320) از بسیاری جهات از منحصر به فردترین دور‌ه‌های تاریخی ایران معاصر به شمار می‌رود. افسر قزاقی که به کمک انگلیسی‌ها کودتا نموده سپس پلکان قدرت را به سرعت طی کرده، سلسله‌ای تاسیس نمود و به عنوان پادشاه زمام کلیه امور کشور را به دست گرفت و حکومتی دیکتاتوری را پایه‌ریزی کرده دست به اقداماتی برد که ساختارهای کهن اجتماعی - سیاسی کشور را زیر و زبر کرد. اقدامات و...
واژة آرشیو، از جملة کلماتی است که در اثر مراودات ایرانیان با کشورهای اروپائی متداول شد. بنابراین آگاهی از جنبه‌های مختلف طرح آن در مطالعات آرشیوی، اهمیتی بسزا دارد. سفرنامه‌های ایرانی، از جملة منابعی است که آگاهی‌های اولیة ایرانیان را دربارة پدیده‌های نوظهور انعکاس می‌دهد. از این رو، در بررسی آرشیو نیز شایان توجه هستند. اما نکتة جالب توجه، این است که آرشیو، از نگاه سفرنامه‌نویسان...
آغاز رسمی کشف حجاب در 7 دی ماه 1314 شمسی به عنوان یک واقعه مهم در تاریخ معاصر کشور محسوب می شود. تاکنون در اندک پژوهش های انجام شده ، برخی ابعاد و زوایای این واقعه مورد بررسی قرار گرفته است، ولی درباره پیامدهای اجتماعی و به خصوص اقتصادی آن پژوهش مستقلی صورت نگرفته است. این نوشتار بر آن است که با استناد به حجم انبوه اسناد منتشر شده، این ابعاد از واقعه کشف حجاب را مورد بازکاوی قرار دهد. چنین به نظر می...
آقای صادق امانی آمد منزل ما و گفت: با اعلامیه کار درست نمی‌شود. این هنوز زمان اسدالله علم بود. صادق می‌گفت: علم را بکشیم. چند سؤال کردم و گفتم: چه می‌خواهی؟گفت: از آقا بپرسید که ما مجازیم بزنیم؟گفتم: کسی هست که بزند؟گفت: آری، هستند جوان‌هایی که این کار را بکنند.من گفتم: این تبعاتی دارد، دستگیری دارد، اعدامی دارد.باز گفتم: کسانی هستند؟گفت: آری.گفتم: "باعث امیدواری است" که البته بعداً همین جمله...
داریوش آشوری در کتاب «دانشنامه سیاسی (فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی)» در تعریف و توضیح اصطلاح «انقلاب» می‌نویسد: «انقلاب در لغت به معنای درآمدن از صورتی به صورتی دیگر و دگرگون شدن است. این اصطلاح که در اصل اخترشناسی برای جنبش‌های ستارگان و خورشید به کار می‌رفت، از سده هفدهم میلادی و از زمان انقلاب مشروطیت در ایران» به استعاره برای خیزهای سیاسی و اجتماعی به کار رفته است». با این توضیح می‌توان...
در خلال سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ که فضای نسبتاً باز سیاسی در ایران ایجاد شده بود، زمینه‌ای برای فعالیت حزب توده فراهم آمد. حضور حزب توده در آن زمان تنها سیاسی نبود، بلکه به‌ویژه در عرصۀ ادبیات این حزب می‌کوشید که با پروبال دادن به نویسندگان نوخاسته و هدایت آنها به سوی ادبیات توده‌گرا، زمینۀ پیدایش رئالیسم انتقادی بومی ایران را به تأسی از رئالیسم انتقادی شوروی ایجاد نماید. امّا با پیدایش تحولات...
ساخت و رابطه قدرت عمودی یک جانبه، در تحولات فرهنگی نظام اجتماعی ایران دوره پهلوی، هم در ساختارهای بیرونی و هم در سطح ساختارهای درونی، موجب از میان رفتن تعامل گشته و در نتیجه فرهنگ سیاسی به مثابه اخلال در حوزه فرهنگ (بحران انگیزش) و حوزه سیاست (بحران مشروعیت) جای سیاست فرهنگی را پر کرده است. به عبارت دیگر فقدان عقلانیت ارتباطی معطوف به حوزه فرهنگ، انسجام و بازتولید اجتماعی را با بحران مواجه ساخته و...
اقلیتهای یهودی در جهان غرب به شدت در حکومت‌های خود مؤثرند و به خصوص این نفوذ در آمریکا بسیار شدید است. لذا نمی‌توان اسرائیل را یک کشور تحت سلطه آمریکا و غرب تلقی کرد بلکه در واقع این جهان غرب است که تحت نفوذ اسرائیل می‌باشد.1از سویی اسرائیل پایگاه اصلی غرب در خاورمیانه به شمار می‌رفت و برای آمریکا کشور پول‌سازی محسوب می‌شد. صرف وجود اسرائیل سبب می‌گردید تا کشورهای عربی و ثروتمند منطقه، دلارهای...
کرنفلد کاردار وقت آمریکا در تهران در گزارش خود به تاریخ 10 دسامبر 1923 می‌نویسد: «انتخابات مجلس پنجم، زیر فشار رئیس‌الوزرا و توأم با شتاب غیرعادی آغاز شده است. انتظار می‌رود هفتم فوریه، نمایندگانی که شمارشان برای شروع کار مجلس به حدّ نصاب رسیده در تهران حضور یابند. گزارش‌های مختلفی که از استان‌های مختلف به دست من رسیده، حاکی از آن است که کاندیداهای مشخصی که تحت عنوان ناسیونالیست، ترقی خواه و...
همچنانکه از اسم طرح کودتا معلوم بود، قرار بر این گذاشته شده بود تا مصدق آژاکسی پیر برای نمایشنامه حکومت جوان پهلوی باشد. طرح کودتای آژاکس که در 28 مرداد سال 1320 در تهران اجرا شد و به سرنگونی دولت ملی مصدق انجامید سالهای زیاد دیگری، همچنان یکی از مهمترین رویدادهای مداخله گرانه در تاریخ ایران و جهان باقی خواهد ماند. اعلام و پذیرش آمریکا در مورد طراحی و اجرای این کودتا در ایران و عذرخواهی مقامات بلند...
در حالی که از ۶ روز پیش تاکنون دهها مهندس الکترونیک – خاک‌شناس – تجسس – نقشه‌برداری و مهندس تاسیسات و ساختمان سرگرم بررسی و کاوش برای کشف زندان زیرزمینی اوین هستند، تاکنون توفیقی درباره اسرار این زندان مخوف که شکنجه‌گاه هزاران تن از افراد این ملت است، به دست نیاورده‌اند. گروه تخریب و انهدام مین‌ها که سرپرستی آن با سرگرد منوچهری می‌باشد، با همکاری پرسنل تیپ ۲۳ نیروهای هوابرد (کلاه‌سبزها)...
واقعیت‌های نهفته در ادوار مختلف تاریخ را نمی‌توان پنهان کرد و نادیده گرفت. همان طور که برنارد لازار یهودی نیز اعتراف کرده، وجود نوعی انزجار و نفرت در طول تاریخ، در جوامع مختلف، علیه یهود یک واقعیت مسلم بوده است. با این حال، ریشه و منشأ این بیزاری و تنفر (نه کینه و ستیز) و دلایل و انگیزه‌های اصلی آن را باید از درون خود بنی‌اسرائیل سراغ گرفت.اعتقاد شایع و رایج در میان مسیحیان، به ویژه کاتولیک‌ها،...
اخیراً به همت انتشارات اطلاعات، کتابی حاوی گفتگو با دکتر باستانی پاریزی منتشر شده است. در این کتاب که مصاحبه ای چندین جلسه ای با باستانی است، دکتر کریم فیضی خواسته است تا برخی ناگفته های تاریخ معاصر را از زبان دکتر باستانی بشنود. در این میان طولانی باستانی به حضور در محضر امام خمینی در ماه های آغازین انقلاب اسلامی، به همراه جمعی از اساتید دانشگاه خواندنی است:س - یکی دیگر از چیزهایی که به...
کمیته عالی عرب در امور فلسطین، برای آگاه‌سازی جهان اسلام از عمق فجایعی که در فلسطین در حال انجام بود، به ارسال تصاویر و نشریاتی درباره اوضاع فلسطین پرداخت. کاردار ایران در قاهره، در نامه‌ای به وزارت امور خارجه در این‌باره چنین گزارش داده است:از اداره انتشارات و مطبوعات کمیته عالی عرب فلسطین در قاهره مقداری عکس و نشریه‌های تبلیغاتی به ضمیمه نامه‌ای به این سفارت رسیده است که در آن تقاضا کرده‌اند...
به مناسبت 25 اردیبهشت سالروز اشغال فلسطین توسط صهیونیستها ، مقاله حاضر به بررسی تعامل رژیم پهلوی با رژیم اشغالگر صهیونیستی پرداخته است: همزمان با گسترش فعالیت و نفوذ صهیونیسم جهانی، تشکیلات و سازمانهای متعدد صهیونیستی در ایران نیز پایه‌گذاری شد. بعضی از این سازمان‌ها پیش از تأسیس اسرائیل، موجودیت پیدا کرده بودند و بسیاری از آنها گرایش‌های صهیونی نیز داشتند و در مسیر ایجاد دولت...
روز اول خرداد ۱۳۵۸ سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفت روابط سرد تهران واشنگتن معلول حمایت طولانی آمریکا از رژیم گذشته ایران است . تاریخ تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایران بیانگر این مطلب است که سلطه خارجی به عنوان یکی از عوامل بازدارنده توسعه سیاسی کشور محسوب می‌گردد. این امر طی دو قرن اخیر شتاب و گسترش بیشتری یافته است. مداخلات روسیه، انگلستان، فرانسه، ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی، به عنوان...
هواپیمای حامل شاه دستور داشت که به منظور انجام تشریفات گمرکی در فورت "لادردیل" فرود آید. فرح بعدها گفت: «بدیهی است که ما می‌بایست در یک فرودگاه ناشناس فرود بیاییم» هیچ کس در این فرودگاه در انتظارشان نبود، جز یک بازرس کشاورزی که می‌خواست بداند آیا آنها گیاهی با خود نیاورده و قصد ریختن زباله‌هایشان را ندارند. شاه به خنده افتاد. ناچار شدند یک ساعت منتظر بمانند تا مأموران مربوطه از شهر برسند. فرح به...
