علی اکبر رنجبر کرمانی
اشاره
علی‌اکبر رنجبر کرمانی، از پژوهشگران فاضل و پرکار عرصه تاریخ‌نگاری کشور بود. وی در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گمنامانه خدمات برجسته‌ای ایفا کرد و در عرصه بهبود کیفیت آثار علمی کشور در موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، دائره المعارف بزرگ اسلامی و ... تأثیرگذار بود. کرمانی با ذهنی خلاق و تحلیل‌گر در مورد تحولات تاریخ معاصر، و نیز با تسلط بر زبان‌های انگلیسی و عربی که امکان تسلط وی بر اسناد و متون دیگر کشورها را نیز فراهم کرده بود، حوزه دانش خود را از مرزهای ایران گسترده‌تر کرده و آزاداندیشانه در چهارچوب روایت‌های رایج باقی نمی‌ماند. از جمله آثار وی می‌توان به تألیف «عزت شیعه»، «روزشمار زندگی امام خمینی»، «مسی به رنگ شفق» و ترجمه «بررسی حق بازگشت فلسطینی‌ها»، «شهریور 1320» و ویرایش محتوایی و ادبی ده‌ها کتاب پرمخاطب همچون «شرح اسم»، «الف لام خمینی»، «بحران مشروطیت»، «قحطی بزرگ»، «رضانام تا رضاخان» و... اشاره کرد. استاد علی‌اکبر رنجبر کرمانی در 8 شهریور 1400 به علت ابتلا به ویروس کرونا به دیار باقی شتافت.
«پرونده» حاضر شرحی بر اخلاقیات و فعالیتهای علمی اوست.
پانزده سال، کمتر یا بیشتر، از آشنایی و سپس همکاری و بعد رنگی از رفاقت من با مهندس علی‌اکبر رنجبر کرمانی می‌گذرد. آشنایی و همکاری، بسیار زود درگرفت، اما رفاقت، نه. ماند برای چهار پنج سال اخیر. در این دوره کوتاه بود که کوره‌راه‌هایی، به‌سختی، برای همْدلی یافت شد و سر از آستانه دوستی درآورد. دیروز تصویر سینه نحیف او را زیر دستگاه دیدم. به دشواری نفس می‌گرفت و بالا می‌رفت و به آسانی...
وارد اتاقش که می شدی تمام قد می ایستاد و احترام می کرد، جایی رانشان می داد و تعارف برای نشستن. پس از احوالپرسی مختصر ، از اوضاع جامعه می پرسید، خودش از دنبال کردن خبرها دیگر خسته شده بود. اوضاع اقتصادی مردم رنجش می داد. خود نیز رنجور از معاش. مستأجر بود و چند ماه قبل مجبور به تغییر مکان اقامت. حساس و زود رنج بود. نقاد صریحی بود. همه را نقد می کرد ، حتی گذشته خود را. در انقلاب پیشتاز بود و بیمناک...
شکست عهد من و گفت هرچه بود گذشت به گریه گفتمش آری، ولی چه زود گذشت بهار بود و تو بودی و عشق بود و امید بهار رفت و تو رفتی و هرچه بود گذشت دیروز در یکی از روزهای انقلاب، هشتم شهریور، که هوای تابستان به پاییز ماسیده بود، حدود ساعت پنج در یکی از روستاهای پیشوا مراسمی غریبانه در امامزاده‌ای نامشخص به اسم «ابراهیم» و معروف به «محمدآباد عربها» که گویی یکی از شهدای پانزده خرداد در آن...
«سلام. تب ۵/ ۳۹، سرفه شدید، عطسه شدید، لرز بسیار شدید؛ عمر البته دست خداست و ۶۴ سال خودش یک عمره. وصیت‌نامه را نوشتم و الان دارم روی نشست تخصصی کار می‌کنم و در صفحه ۶۰ هستم.» وقتی این پیام مهندس کرمانی را در جواب احوالپرسی خواندم، دلم ریخت؛ برایش نوشتم امیدوارم هرچه زودتر بلا از شما دور شود و خواستم که به جای کار کردن، استراحت کند. جواب داد که کار را ذره ذره جلو می‌برد و در این فاصله،...
محسن کمالیان، پژوهشگر و از دوستان رنجبر کرمانی با تأیید این خبر به ایسنا گفت: من روز گذشته (هفتم شهریورماه) از طریق پسرش متوجه شدم که به کرونا مبتلا شده است. او گفت پدرش در بیمارستان بستری و در کماست. به گفته کمالیان، رنجبر کرمانی شامگاه دیروز و یا امروز صبح (دوشنبه، هشتم شهریورماه) بر اثر ابتلا به کرونا از دنیا رفته است. او درباره این پژوهشگر تاریخ گفت: آقای...
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی درگذشت علی‌اکبر رنجبر کرمانی، از پژوهشگران تاریخ معاصر را تسلیت گفت. به گزارش ایسنا به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، متن پیام محمدمهدی اسماعیلی برای درگذشت علی‌اکبر رنجبر کرمانی که بر اثر کرونا از دنیا رفت به این شرح است: «درگذشت پژوهشگر فاضل و فرهیخته، جناب آقای علی‌اکبر رنجبر کرمانی جامعه فرهنگ و قلم را...
علی‌اکبر رنجبر کرمانی یکی از انسان‌های ویژه و ممتازی بود که در این عمر سی و چند ساله دیده‌ام. جدی، کم‌حرف، آرام و در عین حال، نخبه، پیشتاز، غیرجناحی و "نابغه". جمع اضدادی که شخصیت خاصی را در او ساخته بود. کم‌حرف بود؛ و مهم‌تر از آن، "انا رجل گو" نبود. هیچ کس از او درباره مبارزات قبل انقلاب در سن نوجوانی و زندان رفتن سال ۵۷ نشنیده بود، کمتر کسی می‌دانست عضو شاخه...
علی اکبر رنجبر کرمانی، پژوهشگر فاضل و پرکار عرصه تاریخ نگاری کشور، به دیار باقی شتافت. وی در سال 1338 در خانواده‌ای به دنیا آمد که از ابتدای نهضت امام خمینی حضوری انقلابی داشتند و پدرش از جانبازان قیام 15 خرداد بود. در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گمنامانه خدمات برجسته‌ای ایفا کرد و در عرصه بهبود کیفیت آثار علمی در موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، دائره المعارف بزرگ اسلامی و ......
تکلیف پول‌های رضاخان در بانک‌های خارجی هیچ‌گاه معلوم نشد پیدا شدن بقایای یک جسد در شهرری وانتساب آن به رضاخان، اگر صرفاً به گمانه درباره واقعی یا ساختگی بودن آن منحصر نماند و فرصتی برای بازخوانی چگونگی آمد و رفت و نیز شیوه کشورداری پهلوی اول مبدل شود، می‌تواند اتفاقی نیک قلمداد شود. در گفت‌وشنودی که پیش روی شماست، چنین هدفی تعقیب شده و استاد علی اکبررنجبر کرمانی پژوهشگر ارشد تاریخ...
: گروه تاریخ انقلاب خبرگزاری تسنیم- دوره سلطنت احمدشاه قاجار آخرین پادشاه سلسله قاجاریه دوره‌ای کوتاه و گذرا بود، اما در این دوره کوتاه اتفاقات مهمی در کشور رخ داد. از یک سو کشور در جریان جنگ جهانی اول، مورد حمله متفقین قرار گرفت و در پی آن توسط انگلیس قحطی بزرگ در کشور به وجود آمد. از سوی دیگر از زمان سلطنت احمدشاه قاجار، شخصیتی نظامی با خوی وحشیانه توسط انگلیسی‌ها شناسایی و برجسته شد...
عیارسنجی «ایده اصلاح تدریجی رژیم پهلوی به عنوان بدیل انقلاب اسلامی» چندی است که در زمره اولویت‌های صفحه تاریخ قرار گرفته است. در گفت‌وشنود پی آمده، استاد علی‌اکبر رنجبرکرمانی پژوهشگر تاریخ معاصر ایران به پیدا و پنهان طرح این منظر پرداخته است. امید آنکه محققان و عموم علاقه‌مندان را مفید و مقبول آید. آیا به اعتقاد شما، انقلاب اسلامی یک پدیده غیرقابل اجتناب بود و مثلاً امکان نداشت از...
در پی شکست طرح‌هایی چون جنگ تحمیلی، ترورهای گسترده و تحریم‌‌های همه‌جانبه توسط استکبار جهانی و البته مقاومت چهل‌ساله ملت ایران، مدتی است که نظام سلطه در پی مشروعیت‌سازی برای رژیم پهلوی است. به نظر شما علل روی آوردن استکبار به این رویکرد چیست؟ بسم الله الرحمن الرحیم. در ابتدای بحث، ذکر این نکته را ضروری می‌دانم که یکی از عوامل مشروعیت‌ساز رژیم‌ها و حکومت‌ها، مشروعیت...
گفت‌وشنودی پیرامون «خوزستان، اهواز و نسبت تاریخی آن با ایران» مصاحبه کننده : سمانه صادقی عملیات تروریستی اخیر داعش در اهواز وتمرکز رسانه‌های معاند بر وجود یک جریان جدایی طلب در خوزستان، بررسی صحت این انگاره را ناگزیر ساخته است. درگفت وشنودی که پیش روی دارید، استاد علی اکبر رنجبر کرمانی به عیار سنجی این ادعا پرداخته است. امید آنکه مقبول افتد. سؤال نخست خود را از وابستگی اهواز و...
نزدیک به هفت دهه از روزی می‌گذرد که رادیو تهران قطع شد و ناگهان شخصی پشت میکروفون فریاد زد "دولت مصدق سقوط کرد!" کودتایی که با برنامه آمریکا و برخی عوامل داخلی وابسته به دربار پهلوی شکل گرفته بود تا نتیجه سال‌ها مبارزه ملتی مظلوم برای ملی کردن نفت را از بین ببرد. هرچند در طول 40 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صحبت‌های فراوانی درباره این کودتا شده است اما بازخوانی دوباره آن و یادآوری...
سرکوب عشایر در ایران، از سرفصل‌های شاخص دوران حاکمیت رضاخان به شمار می‌رود که آثار و پیامد‌هایی فراوان بر جای گذاشت. در تحلیل این رویداد تاریخی، با علی‌اکبر رنجبر کرمانی تاریخ‌پژوه معاصر گفت‌وشنودی انجام داده‌ایم که نتیجه آن پیش روی شماست. پیش از آغاز بحث بفرمایید اساساً ایلات و عشایر در طول تاریخ برای ایران تهدید بوده‌اند یا فرصت؟ برای پاسخ به این پرسش کافی است به تاریخ...
: در یکصدمین سالگرد کودتای سوم اسفند۱۲۹۹، به همت پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، همایش نیم‌روزه «پس از یک قرن؛ واکاوی کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹» با حضور و سخنرانی اساتید برجسته به صورت مجازی و پخش زنده از طریق ادوب کانکت برگزار شد. پیش از این پنج کرسی ترویجی و دو نشست علمی با حضور صاحب‌نظران جهت واکاوی کودتایی ۱۲۹۹ توسط گروه‌های مطالعات انقلاب...
لغو کاپیتولاسیون ۲ سال پیش از کودتای رضا خان روی داد رئیس‌الوزرای ایران، نجف قلی‌خان صمصام السلطنه که مرد ملی وطن دوستی بود، با موقع شناسی بر اساس اعلامیه لنین در سال ۱۲۹۷ شمسی، دو سال قبل از کودتای رضاخان قرارداد ترکمنچای و تمامی امتیازات ناشی از آن از جمله کاپیتولاسیون را ملغی اعلام کرد، یعنی کاپیتولاسیون را در واقع، نجف‌قلی خان بختیاری لغو کرد نه رضاشاه پهلوی! روزهایی که بر ما...
: آیت‌الله مدرس و میرزا کوچک‌خان جنگلی دو مبارزِ ضداستبداد و ضداستعمار بودند که در دوران رضاخان به مقابله با دیکتاتوری شاه پهلوی و استعمار انگلیس پرداختند. در سالهای گذشته برخی از رسانه‌های انگلیسی همچون بی‌بی‌سی تلاش داشته‌اند چهره متفاوتی از آیت‌الله مدرس و میرزا کوچک‌خان ارائه کنند و در این مسیر متوسل به شبهاتی هم شدند؛ از جمله اینکه مطرح شد آیت‌الله مدرس حامی...
پاییز 1322 در حالی که دوسال از روی کارآمدن محمدرضا شاه می‌گذشت، دفتر خدمات راهبردی آمریکا-سازمان اطلاعاتی وقت آمریکا که بعدا به سیا تبدیل شد- گزارشی با عنوان «زندگی شاه: یک زندگی‌نامه‌ی مختصر» تهیه کرد که در آن به ابعاد مختلف زندگی او شده بود. بخشی از این گزارش به زندگی خانوادگی او اختصاص داشت و در آن به روابط خارج از عرف محمدرضا پرداخته بود. این بخش از گزارش به نقل از کتاب«شهریور...
یادی از جنایت ساواک در شب یلدای سال 1355 و مروری بر کتاب مائوئیسم در ایران، بخشی از تاریخ کمتر گفته شده ایران معاصر «از امروز تأسیس دولت مرکزی جمهوری خلق چین در پکن به جهانیان اعلام می گردد...» با همین چند کلمۀ ساده، که مائو تسه دون، رهبر کمونیست های چین، در میان انبوه جمعیت پرشور و بی قرار حاضر در میدان صلح آسمانی(تیان آن من)، در روز اول اکتبر 1949، بیان کرد، پرجمعیت ترین کشور جهان رسماً...
آیت‌الله مدرس و میرزا کوچک‌خان جنگلی دو مبارزِ ضداستبداد و ضداستعمار بودند که در دوران رضاخان به مقابله با دیکتاتوری شاه پهلوی و استعمار انگلیس پرداختند. در سالهای گذشته برخی از رسانه‌های انگلیسی همچون بی‌بی‌سی تلاش داشته‌اند چهره متفاوتی از آیت‌الله مدرس و میرزا کوچک‌خان ارائه کنند و در این مسیر متوسل به شبهاتی هم شدند؛ از جمله اینکه مطرح شد آیت‌الله مدرس حامی شاه...
«رضاشاه»! نامی در تاریخ ایران که 78 سال پیش در چنین روزهایی با حمله متفقین(شوروی و انگلیس) به ایران مجبور به زمین نهادن تاج سلطنت شد و به اجبار رهسپار جزیره موریس و سپس آفریقای جنوبی شد. ماجرای نزدیکی او به آلمان‌ها یا مقاومتش دربرابر قوای متفقین را از جمله دلایل تبعید او دانسته‌اند، با این‌حال اسرار ناگفته‌ای از شهریور 1320 وجود دارد. زمانی که سرپوش جنایات رضاخانی برداشته شد و مردم...
تاریخ برای سلطنت‌طلبان امیدی را رقم نمی‌زند در واقع عملکرد امریکایی‌ها را باید در سه مرحله خلاصه کرد:نخست احساس ناتوانی در برابر فشار مردم انقلابی و مصالحه‌ناپذیر، مرحله بعد تلاش برای آلترناتیو‌سازی و درنوبت آخرتسلیم در برابر خواست ملت و نهایتاً رضایت دادن به رفتن شاه نزدیک به چهلمین سالروز انقلاب شکوهمند اسلامی، واکاوی علل سقوط محمدرضا پهلوی را به هنگام و ضرروری ساخته است....
: روزنامه نیویورک تایمز چاپ ایالات متحده امریکا در تاریخ چهاردهم سپتامبر ۱۹۴۱ مقاله ای با عنوان «ایران خشمگین شاه را عزل خواهد کرد. اگر بریتانیا شاه را برکنار نکند شورش در راه است» به قلم ری براک به چاپ رساند: متن این مقاله به نقل از کتاب "شهریور ۱۳۲۰؛ اسرار حمله متفقین به ایران"نوشته محمد قلی مجد ترجمه علی اکبر رنجبر کرمانی انتشارات موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران به دلیل...
داعیه این گفت‌وشنود آن است که هماره جریان موسوم به ملی، پس از حضور قدرتمند و تعیین‌کننده جریان مذهبی در فرایند سیاست و فرهنگ در جامعه رخ داده و به فعالیت پرداخته است. با سپاس از استاد علی‌اکبر رنجبرکرمانی پژوهنده تاریخ معاصر ایران که ساعتی را به انجام این مصاحبه اختصاص دادند. در سده اخیر اولین نشانه‌های تضاد میان جریان مذهبی با جریان موسوم به ملی چطور پدید آمده است؟ اگر بخواهیم...
دروغ وقتی تکرار شود، باورپذیر می شود. در تاریخ دروغ های بزرگ، ولی باور شده، کم نداریم. گوبلز، وزیر تبلیغات آلمان نازی، این نکته را خوب دریافته بود که دروغ برای اینکه باورکردنی باشد اولا باید خیلی بزرگ باشد؛ و ثانیا به شدت تکرار شود. در حرم حضرت عبدالعظیم حادثه ای رخ داد و جنازه ای کشف شد و پس از آن سیل تبلیغات درباره رضا شاه کبیر! به راه افتاد که چه مردی بود و چه کارهایی که کرد و چه کارهایی...
تکلیف پول‌های رضاخان در بانک‌های خارجی هیچ‌گاه معلوم نشد پیدا شدن بقایای یک جسد در شهرری وانتساب آن به رضاخان، اگر صرفاً به گمانه درباره واقعی یا ساختگی بودن آن منحصر نماند و فرصتی برای بازخوانی چگونگی آمد و رفت و نیز شیوه کشورداری پهلوی اول مبدل شود، می‌تواند اتفاقی نیک قلمداد شود. در گفت‌وشنودی که پیش روی شماست، چنین هدفی تعقیب شده و استاد علی اکبررنجبر کرمانی پژوهشگر ارشد تاریخ...
در تاریخ 16 شهریور 1346 مجلس موسسان سوم طی اصلاحیه‌ای بر قانونی اساسی فرح دیبا را به عنوان نایب السطنه شاه تعیین کرد. در رابطه با چند و چون این تصمیم با علی‌اکبر رنجبر کرمانی مورخ و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران به گفتگو نشسته‌ایم. - در شهریور 1346 مجلس مؤسسان طی یک سری اصلاحیه‌ها رأی به نایب‌السلطنه شدن فرح دیبا می‌دهد، این تصمیم با چه هدفی انجام شده بود؟ این کار دارای ابعاد...
پیش درآمد: این مجموعه در برگرفته دلنوشته هایی است در رثای مرحوم مغفور علی اکبر رنجبر کرمانی که همکاران و دوستانش به تقریر در آورده اند. انشاء الله مغفرت الهی شامل حالش گردد اگرچه با باقی الصالحاتی که به جا گذاشته است، نامش در تاریخ جاودان خواهد ماند. فقدان جبران ناپذیر اندیشمند ذوابعاد، مهندس علی‌اکبر رنجبر کرمانی، اهالی فرهنگ و ادب را داغدار و عرصه تاریخ‌نگاری را ماتم‌زده...
به همت موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی و با همکاری تعداد دیگری از موسسات اسنادی کشور مراسم بزرگداشت دانشمند مجاهد مرحوم علی اکبر رنجبر کرمانی در مجموعه فرهنگی عباس آباد برگزار شد. در این مراسم جمعی از محققان و پژوهشگران حوزه تاریخ و تعدادی از مسئولین فرهنگی کشور حضور داشتند در ابتدای این مراسم آیاتی از قرآن مجید تلاوت و سپس، فاتحه‌ای به روح این پژوهشگر فاضل و ذکر مصیبتی به مناسبت ماه...
