قحطی در ایران
0

اشاره

وقوع جنگ جهانی اول و هجوم ارتش‌های بیگانه به ایران باعث به وجود آمدن قحطی هولناکی شد که روزگار را بر ملت ما سیاه کرد تا آنجا که بخش قابل توجهی از جمعیت ایران آن روز به سبب گرسنگی و سوءتغذیه و بیماری‌های ناشی از آن از بین رفتند. در آن زمان نیروهای اشغالگر انگلیس تمامی منابع و تولیدات کشاورزی ایران را برای گذران نیاز نظامیان در جنگ خود، خریداری کرده و احتکار می‌کردند. عجیب تر اینکه ارتش انگلیس مانع از واردات مواد غذایی از بین النهرین، هند و حتی از آمریکا به ایران شد.

«پرونده» حاضر، کندوکاوی است پیرامون آن فاجعه و نقش بیگانگان در نسل‌کشی ملت ایران. در این مجموعه، با مقاله و سند و عکس، ابعاد قحطی ایجاد شده در ایران پس از جنگ جهانی اول تشریح گردیده است.


انگلستان و بلوای نان آذر 1321

بررسی نقش انگلیس در ایجاد بلوای نان در هفدهم آذر 1321

انگلستان و بلوای نان آذر 1321

پيامدهای اقتصادی اشغال ايران در زمان جنگ جهانی دوم

در سوم شهریور 1320، نیروهای متفقین (انگلستان و شوروی) بدون توجه به اعلام بی‌طرفی دولت ایران در جنگ جهانی دوم، به کشور ما حمله کردند و در عرض مدتی کوتاه ایران را به تصرف خود درآوردند. از نظر اقتصادی، با آنکه کشور ما، خود درگیر مشکلات عدیده‌ای، به خصوص قحطی و گرانی مایحتاج عمومی بود، می‌بایست عهده‌دار مخارج میهمانان ناخوانده خود نیز باشد. تمامی راه‌های کشور به خصوص خطوط راه آهن و...

ادامه مطلب

چهار یادداشت نویافته از قحطی در ایران

چهار یادداشت نویافته از قحطی در ایران

قحطی بزرگ در ایران کدام است؟ پاسخ به این پرسش از این رو دشوار است که در هر قرن چند قحطی در سرزمین ما روی داده است و برپایه گزارشها هر یک از سهمگین تر و دهشتناک تر از دیگریست. و به درستی نمی توان گفت کدام قحطی بزرگتر است. از قحطی های نزدیک به روزگار ما 1288ق است که درباره آن گفته اند: «زمانی که آدمخوری باب گشت» و همچنین سال 1315، که درباره آن نیز گفته اند «آنچنان قحطی به مردم چیره گشت/شد ز خاطر...

ادامه مطلب

قحطی بزرگ و اعتراف ژنرالهای انگلیسی

قحطی بزرگ و اعتراف ژنرالهای انگلیسی

در جریان جنگ اول جهانی، ایران بیطرف به اندازه یک کشور در حال جنگ خسارت و خرابی تحمل کرد. ضایعه‌ای که نتیجه مستقیم هجوم نیروهای بیگانه به کشورمان بود. علاوه بر خسارات و خرابیها، قحطی گسترده و گرسنگی و شیوع مرگبار انواع بیماریها، ره‌آورد دیگر حضور بیگانگان در داخل ایران بود. اخبار و گزارشهای مربوط به این قحطی در روزنامه‌های آن زمان و کتابهای تاریخی که به حوادث آن دوره پرداخته‌اند و خاطرات...

ادامه مطلب

تاثیر پدیده قحطی بر ایجاد بلوای نان

هفدهم آذرماه 1321 یادآور شورش نان در تهران

تاثیر پدیده قحطی بر ایجاد بلوای نان

پدیده قحطی یکی از بحران‌‌‌های جانگداز بشری است که بیشتر اوقات معلول تغییرات آب و هوایی بوده و گاه برآمده از سیاست‌‌‌های غلط اقتصادی یا جنگ و تجاوزهایی است که بشر زیاده‌طلب و خونریز به پا می‌‌‌کند. طی سال1320 نشانه‌‌‌های قحطی در ایران پدیدار شد که در سال 1321 به اوج خود رسید و کم و بیش تداوم داشت. این قحطی در مقایسه با قحطی‌‌‌ بزرگ سال 1298ـ1296ش، شدت کمتری داشت اما بیش از...

ادامه مطلب

 کمک نکردن شوستر برای جمع آوری اعانه برای مردم قحطی زده ایران

کمک نکردن شوستر برای جمع آوری اعانه برای مردم قحطی زده ایران

گزارش نبیل الدوله در باره انعکاس اخبار قحطی در ایران در مطبوعات آمریکا

: آمریکا برای حضور در ایران به عنوان کشوری با ژئوپلتیکی استثنایی در منطقه، به غیر از نیازمندی به جلب حمایت از سوی ایرانیان باید به فکر اروپاییان حاضر در ایران که دارای سابقه حضوری نسبتاً طولانی داشتند به عنوان معارضان منافعش می بود. مصون داشتن منافع امریکا از تعرض اروپاییان، به او آموخت تا ضمن دوری از روشهای سنتی اروپاییان یعنی استخدام «جاسوس» و «مزدور»، و با توجه به ثروت زیاد...

ادامه مطلب

قحطی نان و اعتراض مردم در مجلس سال 1321

قحطی نان و اعتراض مردم در مجلس سال 1321

در ۱۷ آذر سال ۱۳۲۱ گروهی از مردم در اعتراض به قحطی نان در شهرهای مختلف ایران ، به زور وارد مجلس شورای ملی شدند و تنی چند از نمایندگان را به باد کتک گرفتند. گروهی دیگر به خانه نخست وزیر وقت قوام السلطنه حمله بردند و آنجا را غارت و تخریب کردند.قوام السلطنه روزنامه‌های پایتخت را بست و به سپهبد احمد امیراحمدی دستور داد به هر شکل ممکن شورش مردم یا به قول خودش «غائله» را خاموش کند.با مدیریت سپهبد...

ادامه مطلب

«پل پیروزی، سرزمین قحطی» ایران در جنگ جهانی دوم

«پل پیروزی، سرزمین قحطی» ایران در جنگ جهانی دوم

کتاب «پل پیروزی، سرزمین قحطی» ایران در جنگ جهانی دوم، تالیف محمدقلی مجد از جمله آثاری جدید موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی است. دکتر محمد قلی مجد درباره بحران جنگ جهانی دوم در این کتاب نوشته است: «روسیه و انگلیس متعاقب اشغال ایران همه کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و همچنین خط آهن ایران را تصاحب کرده، قوت لایموت مردم ایران را در هر جایی که بدان دست می‌یافتند، مصادره می‌کردند و ده‌ها...

ادامه مطلب

سند تاریخی قحطی بزرگ در بلوک کوار +عکس

سند تاریخی قحطی بزرگ در بلوک کوار +عکس

خلاصه: در روستای دشتک شهرستان کوار استان فارس سنگ قبری به جای مانده از دوران قحطی بزرگ(قحطی انگلیسی) وجود دارد که روی آن راز وقوع حادثه‌ای عظیم درج شده است به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از بهارکوار، طی سال های 1295 تا  1297 شمسی، ایران با وجود اعلام بی طرفی در جنگ جهانی اول، بیشترین آسیب را از این جنگ ویرانگر دید و در حدود نیمی از جمعیت کشور، قربانی مطامع کشورهای بزرگ و...

ادامه مطلب

قحطی سال 1295 خورشیدی از دیگاه استاد حسین‌ بهزاد مینیاتوریست

قحطی سال 1295 خورشیدی از دیگاه استاد حسین‌ بهزاد مینیاتوریست

: برگ عیشی به‌گور خویش فرست     کس نیارد ز پس تو پیش فرست آثار ما به صفحه گیتی نشان ماست   از بعد ما نگاه به آثار ما کنند مدارک و نوشته‌ها و اسنادی که متعلق به قحطی رایج در مملکت ایران اواخر حکومت قاجار بوده، بسیار اندک می‌باشند. مهم‌ترین منبعی که در این‌باره می‌تواند اطلاعات شایانی در اختیار پژوهش‌گران قرار دهد، اسناد، دست‌نوشته‌ها و یک‌سری تابلوهای...

ادامه مطلب

انتشار کتاب «ایران در جنگ جهانی دوم: اشغال‎گری و قحطی»

انتشار کتاب «ایران در جنگ جهانی دوم: اشغال‎گری و قحطی»

کتاب "ایران در جنگ جهانی دوم؛ اشغال‎گری و قحطی" با قلم مشترک مراد سلیمانی زمانه و مجتبی سلطانی احمدی به زودی منتشر می‎شود. مراد سلیمانی‌زمانه پژوهشگر تاریخ معاصر ایران گفت: این کتاب سرگذشت سال‌های تلخ حضور اشغال‎گران در کشور را در سال‎های آغازین سلطنت پهلوی دوم به روایت اسناد به تصویر می‌کشد. وی افزود: تجزیه و تحلیل تحولات سال‎های ابتدایی پس از اشغال بدون تردید کار بسیار...

ادامه مطلب

مصاحبه با محمد کریمی مترجم کتاب «قحطی بزرگ»

مصاحبه با محمد کریمی مترجم کتاب «قحطی بزرگ»

آقای محمد کریمی مترجم کتاب «قحطی بزرگ» در مصاحبه‌ای با سردبیر سایت موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی به چرایی اقدام دکتر محمد قلی مجد نویسنده این اثر، در تدوین نسخه تکمیلی کتاب کرد.   آقای کریمی گفت پس از انتشار نسخه اول کتاب «قحطی بزرگ»، منتقدین داخل و خارج از کشور توجهی جدی به این اثر نشان دادند. اما نقدهای متعددی نیز درباره این اثر در معتبرترین نشریات پژوهشی جهان و ایران...

ادامه مطلب

گزارش «میدل ایست جورنال» از کتاب «قحطی بزرگ»

گزارش «میدل ایست جورنال» از کتاب «قحطی بزرگ»

دست کم 8 تا 10 میلیون ایرانی از جمعیتی 18 تا 20 میلیون نفری در جریان قحطی 1917 تا 1919  در اثر گرسنگی و مرض جان باختند. هولوکاست ایرانی بزرگترین فاجعه جنگ جهانی اول و یکی از بدترین نسل‌کشی‌های قرن بیستم، هنوز بعد از یک قرن مکتوم است. نسخه 2003 این کتاب بیشتر مبتنی بر اسناد دیپلماتیک آمریکا، و خاطرات افسران انگلیسی بود که در جنگ جهانی اول در ایران حضور داشتند، اما در این ویراست علاوه بر اسناد یادشده، اسناد...

ادامه مطلب

مصاحبه با دکتر مجد نویسنده کتاب قحطی بزرگ

مصاحبه با دکتر مجد نویسنده کتاب قحطی بزرگ

دکتر محمد قلی مجد محقق برجسته ایرانی مقیم آمریکا است که به اسناد وزارت امورخارجه آن کشور راجع به تحولات تاریخ معاصر ایران دسترسی دارد . وی طی سالهای اخیر با استفاده از این اسناد آثار متعددی در باره حوادث تاریخی ایران و نقش مخرب استعمار،  به رشته تحریر درآورده که با استقبال پژوهشگران و محققان مواجه گردیده است. آقای مجد در مصاحبه ای اختصاصی دیدگاههای خود را درباره یکی از آثار خود تحت عنوان «قحطی...

ادامه مطلب

پاسخ روشنگرانه دکتر مجد درباره شبهات قحطی بزرگ

پاسخ روشنگرانه دکتر مجد درباره شبهات قحطی بزرگ

دکتر محمدقلی مجد در جوابیه ای که متن آن در صفحه نخست هفته‌نامه تاریخ شفاهی شماره 174 ، به چاپ رسید به شبهات مطرح شده  از سوی آقای مجید تفرشی راجع به کتاب «قحطی بزرگ» پاسخ داد. در این جوابیه چنین می خوانیم : سردبیر محترم هفته‌نامه تاریخ شفاهی با سلام و احترام در شماره 172 آن هفته‌نامه، 5 شهریور 1393، گفتگویی با آقای دکتر مجید تفرشی، محقق محترم مقیم انگلستان، انتشار یافته که ایشان طی آن...

ادامه مطلب

یک یادداشت پشت نسخه‌ای درباره­ قحطی در کردستان

یک یادداشت پشت نسخه‌ای درباره­ قحطی در کردستان

نوشته‌های پشت نسخه‎ای، یکی از منابع با ارزش برای بررسی تاریخ فرهنگی و اجتماعی ما به شمار می‌آید؛ هرچند هنوز تحقیق جامع و گسترده‌ای درباره ­ی آن‌ها صورت نگرفته و آن­گونه که بایسته است مورد تحقیق و بررسی قرار نگرفته ­اند. در اینجا با یادداشت نویافته‌ای درباره­ی قحطی سال 1242هجری روبه‌رو هستیم؛ که در پشت جلد کتاب جامع الفضایل نوشته شده است. این یادداشت، حاوی اطلاعات تازه و...

ادامه مطلب

بررسی آثار و نتایج بلوای نان در تهران

بلوای نان در هفدهم آذر 1321

بررسی آثار و نتایج بلوای نان در تهران

شورش نان به خیزش و اعتراض مردم تهران نسبت به قحطی مرگباری است که ۱۷ آذر سال ۱۳۲۱ نقطه اوج آن بود. گروهی از مردم به مجلس شورای ملی ریختند و تنی چند از نمایندگان را به باد کتک گرفتند. گروهی دیگر به خانه نخست وزیر وقت قوام السلطنه حمله بردند و آنجا را غارت و تخریب کردند. قوام السلطنه روزنامه های پایتخت را بست و قرار شد سپهبد احمد امیراحمدی شورش مردم یا به قول خودش «غائله» را خاموش کند. به...

ادامه مطلب

بلوای نان و اقدامات رضاخان برای صعود به تخت سلطنت

بلوای نان و اقدامات رضاخان برای صعود به تخت سلطنت

 پس از کشاکش فراوان بین رضاخان که بی محابا در پی کسب قدرت می تاخت و در این راه از هر حربه ای برای نیل به مقصود سود می جست و وطن پرستان و آزادیخواهانی که با زمامداری رضاخان بر باد رفتن تمام دستاورد های نهضت مشروطیت را پیش چشمان خود می دیدند، سرانجام بنا بر این گذارده شد که احمد شاه از سفر اروپا بازگردد و زمام امور را کشور را به عنوان پادشاه قانونی مشروطه به دست گیرد. هر چند احمد شاه قاجار میل و رغبت...

ادامه مطلب

ماجرای مکالمه قوام با شاه درباره بلوای نان در تهران چه بود؟

گزارش عمید نوری مدیر روزنامه «داد»:

ماجرای مکالمه قوام با شاه درباره بلوای نان در تهران چه بود؟

«چهار بعدازظهر ما سه مدیر روزنامه [احمد ملکی ـ مدیر روزنامه ستاره،‌ حسین فاطمی ـ مدیر روزنامه باخترـ عمید نوری ـ مدیر روزنامه داد] به اتاق دکتر علی امینی که تازه معاون نخست‌وزیر شده بود وارد شدیم در حالی که قبلاً  در راهرو کاخ ابیض قبلاً به اکبرخان،‌ پیش‌خدمت مخصوص مرحوم قوام اطلاع داده بودیم تقاضای ملاقات فوری داریم. ...[هنگام ملاقات، قوام‌السلطنه] از ما پرسید: در شهر چه خبر است؟...

ادامه مطلب

نقش ارازل و اوباش در ایجاد بلوای نان

نقش ارازل و اوباش در ایجاد بلوای نان

یکی از وقایع مهمی که در دوران حکومت قوام اتفاق افتاد ماجرای بلوای نان در تاریخ 17 آذر 1321 بود که در حقیقت جنگ بین محمد رضا شاه و قوام بود . در این حادثه که به نوعی زور آزمایی شاه در برابر قوام بود نتیجه ای جز غارت اموال مردم کوچه و بازار توسط اراذل و اوباش به بار نیاورد و نهایت کار با ایجاد حکومت نظامی و جو خفقان بدون هیچ گونه دستاوردی به پایان رسید . پس از استعفای سهیلی و انتصاب قوام به نخست وزیری ،...

ادامه مطلب

ابعاد سیاسی و اقتصادی  بلوای نان در اوایل دهه ۱۳۲۰

ابعاد سیاسی و اقتصادی بلوای نان در اوایل دهه ۱۳۲۰

:  استیفن ل. مک فارلند، وقایع آن سال‌ها را در قالب بلوای نان که در آذر ۱۳۲۱ در تهران رخ داد، تحلیل کرده است. این نوشته که توسط دکتر نادر میرسعیدی ترجمه شده است، ابعاد سیاسی و اقتصادی اوایل دهه ۱۳۲۰ را بررسی کرده که با هم  می‌خوانیم.  ******** سربازان هیتلر در ۱۹۳۹ یورش خود برای تسخیر بخشی از اروپا را آغاز کردند و یک سال بعد جنگی فراگیر در دنیا به راه افتاد. پس‌لرزه‌های جنگ به سرعت...

ادامه مطلب

شیوع آدمخواری در دوران قحطی

شیوع آدمخواری در دوران قحطی

از قحطی های نزدیک به روزگار ما 1288ق است که درباره آن گفته اند: «زمانی که آدمخوری باب گشت» و همچنین سال 1315، که درباره آن نیز گفته اند «آنچنان قحطی به مردم چیره گشت/شد ز خاطر قحطی هشتاد و هشت» و همچنین سال 1335، که بلوای نان نام گرفته است. درباره چنین قحطی و شدت سختی و تجربه مرگبار آن به درستی نمی توان قضاوت کرد؛ بنابر این تا فراهم آمدن پژوهشی کامل و فراگیر برپایه اسناد نمی توان از ژرفای این کانون...

ادامه مطلب