قحطی در ایران
اشاره
وقوع جنگ جهانی اول و هجوم ارتش‌های بیگانه به ایران باعث به وجود آمدن قحطی هولناکی شد که روزگار را بر ملت ما سیاه کرد تا آنجا که بخش قابل توجهی از جمعیت ایران آن روز به سبب گرسنگی و سوءتغذیه و بیماری‌های ناشی از آن از بین رفتند. در آن زمان نیروهای اشغالگر انگلیس تمامی منابع و تولیدات کشاورزی ایران را برای گذران نیاز نظامیان در جنگ خود، خریداری کرده و احتکار می‌کردند. عجیب تر اینکه ارتش انگلیس مانع از واردات مواد غذایی از بین النهرین، هند و حتی از آمریکا به ایران شد.
«پرونده» حاضر، کندوکاوی است پیرامون آن فاجعه و نقش بیگانگان در نسل‌کشی ملت ایران. در این مجموعه، با مقاله و سند و عکس، ابعاد قحطی ایجاد شده در ایران پس از جنگ جهانی اول تشریح گردیده است.
در سوم شهریور 1320، نیروهای متفقین (انگلستان و شوروی) بدون توجه به اعلام بی‌طرفی دولت ایران در جنگ جهانی دوم، به کشور ما حمله کردند و در عرض مدتی کوتاه ایران را به تصرف خود درآوردند. از نظر اقتصادی، با آنکه کشور ما، خود درگیر مشکلات عدیده‌ای، به خصوص قحطی و گرانی مایحتاج عمومی بود، می‌بایست عهده‌دار مخارج میهمانان ناخوانده خود نیز باشد. تمامی راه‌های کشور به خصوص خطوط راه آهن و شوسه تحت...
قحطی بزرگ در ایران کدام است؟ پاسخ به این پرسش از این رو دشوار است که در هر قرن چند قحطی در سرزمین ما روی داده است و برپایه گزارشها هر یک از سهمگین تر و دهشتناک تر از دیگریست. و به درستی نمی توان گفت کدام قحطی بزرگتر است. از قحطی های نزدیک به روزگار ما 1288ق است که درباره آن گفته اند: «زمانی که آدمخوری باب گشت» و همچنین سال 1315، که درباره آن نیز گفته اند «آنچنان قحطی به مردم چیره گشت/شد ز خاطر...
در جریان جنگ اول جهانی، ایران بیطرف به اندازه یک کشور در حال جنگ خسارت و خرابی تحمل کرد. ضایعه‌ای که نتیجه مستقیم هجوم نیروهای بیگانه به کشورمان بود. علاوه بر خسارات و خرابیها، قحطی گسترده و گرسنگی و شیوع مرگبار انواع بیماریها، ره‌آورد دیگر حضور بیگانگان در داخل ایران بود. اخبار و گزارشهای مربوط به این قحطی در روزنامه‌های آن زمان و کتابهای تاریخی که به حوادث آن دوره پرداخته‌اند و خاطرات...
پدیده قحطی یکی از بحران‌‌‌های جانگداز بشری است که بیشتر اوقات معلول تغییرات آب و هوایی بوده و گاه برآمده از سیاست‌‌‌های غلط اقتصادی یا جنگ و تجاوزهایی است که بشر زیاده‌طلب و خونریز به پا می‌‌‌کند. طی سال1320 نشانه‌‌‌های قحطی در ایران پدیدار شد که در سال 1321 به اوج خود رسید و کم و بیش تداوم داشت. این قحطی در مقایسه با قحطی بزرگ سال 1298ـ1296ش، شدت کمتری داشت اما بیش از...
: آمریکا برای حضور در ایران به عنوان کشوری با ژئوپلتیکی استثنایی در منطقه، به غیر از نیازمندی به جلب حمایت از سوی ایرانیان باید به فکر اروپاییان حاضر در ایران که دارای سابقه حضوری نسبتاً طولانی داشتند به عنوان معارضان منافعش می بود. مصون داشتن منافع امریکا از تعرض اروپاییان، به او آموخت تا ضمن دوری از روشهای سنتی اروپاییان یعنی استخدام «جاسوس» و «مزدور»، و با توجه به ثروت زیاد...
در ۱۷ آذر سال ۱۳۲۱ گروهی از مردم در اعتراض به قحطی نان در شهرهای مختلف ایران ، به زور وارد مجلس شورای ملی شدند و تنی چند از نمایندگان را به باد کتک گرفتند. گروهی دیگر به خانه نخست وزیر وقت قوام السلطنه حمله بردند و آنجا را غارت و تخریب کردند.قوام السلطنه روزنامه‌های پایتخت را بست و به سپهبد احمد امیراحمدی دستور داد به هر شکل ممکن شورش مردم یا به قول خودش «غائله» را خاموش کند.با مدیریت سپهبد...
کتاب «پل پیروزی، سرزمین قحطی؛ ایران در جنگ جهانی دوم»، تالیف محمدقلی مجد از جمله آثاری جدید موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی است. دکتر محمدقلی مجد درباره بحران جنگ جهانی دوم در این کتاب نوشته است: «روسیه و انگلیس متعاقب اشغال ایران همه کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و همچنین خط آهن ایران را تصاحب کرده، قوت لایموت مردم ایران را در هر جایی که بدان دست می‌یافتند، مصادره می‌کردند و ده‌ها هزار آواره...
خلاصه: در روستای دشتک شهرستان کوار استان فارس سنگ قبری به جای مانده از دوران قحطی بزرگ(قحطی انگلیسی) وجود دارد که روی آن راز وقوع حادثه‌ای عظیم درج شده است به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از بهارکوار، طی سال های 1295 تا 1297 شمسی، ایران با وجود اعلام بی طرفی در جنگ جهانی اول، بیشترین آسیب را از این جنگ ویرانگر دید و در حدود نیمی از جمعیت کشور، قربانی مطامع کشورهای بزرگ و...
: برگ عیشی به‌گور خویش فرست کس نیارد ز پس تو پیش فرست آثار ما به صفحه گیتی نشان ماست از بعد ما نگاه به آثار ما کنند مدارک و نوشته‌ها و اسنادی که متعلق به قحطی رایج در مملکت ایران اواخر حکومت قاجار بوده، بسیار اندک می‌باشند. مهم‌ترین منبعی که در این‌باره می‌تواند اطلاعات شایانی در اختیار پژوهشگران قرار دهد، اسناد، دست‌نوشته‌ها و یک‌سری تابلوهای...
کتاب "ایران در جنگ جهانی دوم؛ اشغالگری و قحطی" با قلم مشترک مراد سلیمانی زمانه و مجتبی سلطانی احمدی به زودی منتشر میشود. مراد سلیمانی‌زمانه پژوهشگر تاریخ معاصر ایران گفت: این کتاب سرگذشت سالهای تلخ حضور اشغالگران در کشور را در سالهای آغازین سلطنت پهلوی دوم به روایت اسناد به تصویر می‌کشد. وی افزود: تجزیه و تحلیل تحولات سالهای ابتدایی پس از اشغال بدون تردید کار بسیار...
آقای محمد کریمی مترجم کتاب «قحطی بزرگ» در مصاحبه‌ای با سردبیر سایت موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی به چرایی اقدام دکتر محمد قلی مجد نویسنده این اثر، در تدوین نسخه تکمیلی کتاب کرد. آقای کریمی گفت پس از انتشار نسخه اول کتاب «قحطی بزرگ»، منتقدین داخل و خارج از کشور توجهی جدی به این اثر نشان دادند. اما نقدهای متعددی نیز درباره این اثر در معتبرترین نشریات پژوهشی جهان و ایران...
دست کم 8 تا 10 میلیون ایرانی از جمعیتی 18 تا 20 میلیون نفری در جریان قحطی 1917 تا 1919 در اثر گرسنگی و مرض جان باختند. هولوکاست ایرانی بزرگترین فاجعه جنگ جهانی اول و یکی از بدترین نسل‌کشی‌های قرن بیستم، هنوز بعد از یک قرن مکتوم است. نسخه 2003 این کتاب بیشتر مبتنی بر اسناد دیپلماتیک آمریکا، و خاطرات افسران انگلیسی بود که در جنگ جهانی اول در ایران حضور داشتند، اما در این ویراست علاوه بر اسناد یادشده، اسناد...
دکتر محمد قلی مجد محقق برجسته ایرانی مقیم آمریکا است که به اسناد وزارت امورخارجه آن کشور راجع به تحولات تاریخ معاصر ایران دسترسی دارد . وی طی سالهای اخیر با استفاده از این اسناد آثار متعددی در باره حوادث تاریخی ایران و نقش مخرب استعمار، به رشته تحریر درآورده که با استقبال پژوهشگران و محققان مواجه گردیده است. آقای مجد در مصاحبه ای اختصاصی دیدگاههای خود را درباره یکی از آثار خود تحت عنوان «قحطی...
دکتر محمدقلی مجد در جوابیه ای که متن آن در صفحه نخست هفته‌نامه تاریخ شفاهی شماره 174 ، به چاپ رسید به شبهات مطرح شده از سوی آقای مجید تفرشی راجع به کتاب «قحطی بزرگ» پاسخ داد. در این جوابیه چنین می خوانیم : سردبیر محترم هفته‌نامه تاریخ شفاهی با سلام و احترام در شماره 172 آن هفته‌نامه، 5 شهریور 1393، گفتگویی با آقای دکتر مجید تفرشی، محقق محترم مقیم انگلستان، انتشار یافته که ایشان طی آن...
نوشته‌های پشت نسخه‌ای، یکی از منابع با ارزش برای بررسی تاریخ فرهنگی و اجتماعی ما به شمار می‌آید؛ هرچند هنوز تحقیق جامع و گسترده‌ای درباره ی آن‌ها صورت نگرفته و آنگونه که بایسته است مورد تحقیق و بررسی قرار نگرفته اند. در اینجا با یادداشت نویافته‌ای دربارهی قحطی سال 1242هجری روبه‌رو هستیم؛ که در پشت جلد کتاب جامع الفضایل نوشته شده است. این یادداشت، حاوی اطلاعات تازه و...
شورش نان به خیزش و اعتراض مردم تهران نسبت به قحطی مرگباری است که ۱۷ آذر سال ۱۳۲۱ نقطه اوج آن بود. گروهی از مردم به مجلس شورای ملی ریختند و تنی چند از نمایندگان را به باد کتک گرفتند. گروهی دیگر به خانه نخست وزیر وقت قوام السلطنه حمله بردند و آنجا را غارت و تخریب کردند. قوام السلطنه روزنامه های پایتخت را بست و قرار شد سپهبد احمد امیراحمدی شورش مردم یا به قول خودش «غائله» را خاموش کند. به...
پس از کشاکش فراوان بین رضاخان که بی محابا در پی کسب قدرت می تاخت و در این راه از هر حربه ای برای نیل به مقصود سود می جست و وطن پرستان و آزادیخواهانی که با زمامداری رضاخان بر باد رفتن تمام دستاورد های نهضت مشروطیت را پیش چشمان خود می دیدند، سرانجام بنا بر این گذارده شد که احمد شاه از سفر اروپا بازگردد و زمام امور را کشور را به عنوان پادشاه قانونی مشروطه به دست گیرد. هر چند احمد شاه قاجار میل و رغبت...
«چهار بعدازظهر ما سه مدیر روزنامه [احمد ملکی ـ مدیر روزنامه ستاره، حسین فاطمی ـ مدیر روزنامه باخترـ عمید نوری ـ مدیر روزنامه داد] به اتاق دکتر علی امینی که تازه معاون نخست‌وزیر شده بود وارد شدیم در حالی که قبلاً در راهرو کاخ ابیض قبلاً به اکبرخان، پیش‌خدمت مخصوص مرحوم قوام اطلاع داده بودیم تقاضای ملاقات فوری داریم. ...[هنگام ملاقات، قوام‌السلطنه] از ما پرسید: در شهر چه خبر است؟...
یکی از وقایع مهمی که در دوران حکومت قوام اتفاق افتاد ماجرای بلوای نان در تاریخ 17 آذر 1321 بود که در حقیقت جنگ بین محمد رضا شاه و قوام بود . در این حادثه که به نوعی زور آزمایی شاه در برابر قوام بود نتیجه ای جز غارت اموال مردم کوچه و بازار توسط اراذل و اوباش به بار نیاورد و نهایت کار با ایجاد حکومت نظامی و جو خفقان بدون هیچ گونه دستاوردی به پایان رسید . پس از استعفای سهیلی و انتصاب قوام به نخست وزیری ،...
: استیفن ل. مک فارلند، وقایع آن سال‌ها را در قالب بلوای نان که در آذر ۱۳۲۱ در تهران رخ داد، تحلیل کرده است. این نوشته که توسط دکتر نادر میرسعیدی ترجمه شده است، ابعاد سیاسی و اقتصادی اوایل دهه ۱۳۲۰ را بررسی کرده که با هم می‌خوانیم. ******** سربازان هیتلر در ۱۹۳۹ یورش خود برای تسخیر بخشی از اروپا را آغاز کردند و یک سال بعد جنگی فراگیر در دنیا به راه افتاد. پس‌لرزه‌های جنگ به سرعت...
از قحطی های نزدیک به روزگار ما 1288ق است که درباره آن گفته اند: «زمانی که آدمخوری باب گشت» و همچنین سال 1315، که درباره آن نیز گفته اند «آنچنان قحطی به مردم چیره گشت/شد ز خاطر قحطی هشتاد و هشت» و همچنین سال 1335، که بلوای نان نام گرفته است. درباره چنین قحطی و شدت سختی و تجربه مرگبار آن به درستی نمی توان قضاوت کرد؛ بنابر این تا فراهم آمدن پژوهشی کامل و فراگیر برپایه اسناد نمی توان از ژرفای این کانون...
