نگاه دیگران
آشنایی و رویارویی‌های جامعه ایرانی عصر قاجار با دنیای غرب و اندیشه تجدد و بیداری و ظهور افکار و جنبش‌های درونی جامعه که از انگیزش‌های دینی و ملی برخوردار بود، به ایجاد برخی تحولات در نظام و ساختار و مناسبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی انجامید. یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ جدید ایران، توجه به حقوق سیاسی و اجتماعی زنان در جامعه بود. از نیمه دوم قرن 19 میلادی در نتیجه شکل...
شاه وجود یک مجلس موثر را مانعی بر اقتدار سلطنت خود می‌دانست و مرتب بهانه می‌کرد فراتر از وظایفی که قانون اساسی برای او تعیین کرده بود، گام بردارد و در دیگر سو، نمایندگان مجلس سعی فراوانی برای تداوم حیات نهال نوپای مشروطیت داشتند. هشتم دی 1285 برابر با چهارم ذی‌‌القعده 1324 با امضای 51 اصل قانون اساسی مصوب مجلس شورای ملی از سوی مظفرالدین شاه، ایران صاحب حکومت مشروطه شد. شتاب در تدوین...
آقای دکتروضعیت تاریخ نگاری ادوار مختلف‌مجلس را چگونه ارزیابی می‌کنید ؟ تاکنون در مورد تاریخ‌نگاری مشروطه در منابع مختلف بحث شده است. قشرهایی که در مشروطه موثر بودند، خواسته‌های مشروطه‌خواهان، اهداف و امیال دول بیگانه، تاثیراتی که مشروطه از تحولات سیاسی روسیه و عثمانی گرفت، همه از جمله مباحثی است که در کلاس‌های درس دانشگاهی و هم در کتاب‌ها و مقالات به نحو مبسوط به آن شده...
فتاح غلامی: دکتر محسن جعفری مذهب حقیقی، عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است. با او در مورد تاثیر صنعت چاپ بر وضعیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران گفت‌وگو کردیم. همان‌طور که می‌دانیم از زمان شکل‌گیری نهضت مشروطه، جامعه ایرانی شاهد رشد و گسترش بیانیه‌ها، شب‌نامه، روزنامه‌ها، کتاب و... بود و عمدتا این محصول فرهنگی بیانگر افکار و عقاید جدید بود. به نظر شما صنعت چاپ چه...
پس از آغاز دوره موسوم به «استبداد صغیر»، کمتر کسی احتمال بازگشت مجدد مشروطه و مشروطه خواهان را به مسند حکومت می‌داد، بی اعتنایی مردم تهران و بسیاری از شهرها نسبت به مشروطیت، گواه این امر است. آنچه سرنوشت مشروطه را تغییر داد، قیام جمعی از مردم تبریز و حرکت آنان به سمت تهران بود که از تعدیات شدید حاکمیت قاجار نشات گرفت. آنان با هم پیمانی برخی اقوام و ایلات به تهران رسیدند و قاجاریه را...
بعد از انقلاب مشروطیت، کشور گرفتار آشوب و هرج و مرج شد و بیش از یک دهه ناامنی و اغتشاش سراسر کشور را دربر گرفت. جنگ قدرت و اختلافات عقیدتی میان پیشروان نهضت مانعی جدی برای رسیدن به تسامح و تعامل گروه‌های مختلف بود. پیشروان نهضت نتوانستند - یا نخواستند- در عقاید و باورهای خود تعدیلی ایجاد کنند و همگام با یکدیگر جنبش را به پیش ببرند. هر یک از این گرو‌ه‌ها می‌خواستند هر چه زودتر عقاید و...
در روز ۲۴ فروردین ۱۲۸۸ شمسی برابر با دوم ذیقعده ۱۳۲۷ هجری قمری در پی پایان دوران استبداد صغیر و افتتاح دومین دوره مجلس شورای ملی، دوره دوم مشروطیت آغاز شد. محمدعلی شاه از روز تاجگذاری سر مخالفت با مشروطه را گذاشت و در اولین گام در روز تاجگذاری‌اش نمایندگان مجلس را دعوت نکرد. پس از آن به ستیز با مشروطه پرداخت و پس از چندی کش و قوس سرانجام شمشیر را از رو بسته و دستور به توپ بستن مجلس داد و با...
محمدعلی شاه از روز تاجگذاری سر مخالفت با مشروطه را گذاشت و در اولین گام در روز تاجگذاری‌اش نمایندگان مجلس را دعوت نکرد. پس از آن به ستیز با مشروطه پرداخت و پس از چندی کش و قوس سرانجام شمشیر را از رو بسته و دستور به توپ بستن مجلس داد و با همراهی سرهنگ لیاخوف روس این کار را به انجام رساند. به دنبال این اقدام چند تن از مشروطه‌خواهان سر‌شناس چون میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل و ملک‌المتکلمین و...
دستیابی رضاخان به قدرت و تأسیس سلسله پهلوی با توجه به ماهیت حکومت و اندیشه حاکم بر آن که به سیاستهای دولتهای غربی وابسته بود، سبب شد که برنامه‌ریزیهای تجددگرایی در رأس سیاستهای حکومت قرار بگیرد. بخش عمده این تجددگرایی به زندگی اجتماعی زنان، اختصاص می‌یافت. اصلی‌ترین برنامه سوق دادن زن ایرانی به سمت فرهنگ غربی، خط مشی برداشتن حجاب بود که با اجرای آن زندگی زن ایرانی، تغییرات عمده‌ای را...
در جامعه ایرانی دوران قاجار، نقش اجتماعی زنان با علل و عوامل متعدد تاریخی و سیاسی، مرتبط بوده است. بررسی اجمالی حیات اقتصادی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی زنان در دو مقطع پیش از اسلام و پس از اسلام اختصاص یافته است که ممیزه‌های در جامعه ایرانی دوران قاجار، نقش اجتماعی زنان با علل و عوامل متعدد تاریخی و سیاسی مرتبط بوده است. در کنار روند کلی حوادث در زمان‌های مختلف، برخی از رویدادها نقش...
در سال 1283 شمسی با تلاش علماء و روشنفکران زمینه برای یک انقلاب علیه خاندان قاجار فراهم گردید که انقلاب مشروطه نام گرفت. اوضاع عمومی ایران در آستانه ی انقلاب مشروطه را میتوان به شرح ذیل دانست: 1ـ حکومت خودکامه مطلق و رژیم بزرگ ایلی و مالکی 2ـ از میان رفتن استقلال سیاسی و مالی مملکت 3ـ نابودی هر کوششی در جهت اصلاح امور اعم از سیاسی و مالی 4ـ فقر و تنگدستی عمومی 5ـ بروز انواع بیماری های خطرناک و...
از مهم ترین موانع رشد اقتصادی ایران میتوان به نبود امنیت در کشور در دوران حکومت قاجار کرد. این نا امنی که جان و مال مردم تا کاروان‌ها، شهرها و آبادی‌ها را تهدید می‌کرد ریشه در نبود دولت مرکزی قدرتمند داشت. به نحوی که در هر کوی و برزن، زورگیران به چپاول اموال مردم می‌پرداختند و در عمل از دست دولت مرکزی برای ایجاد امنیت کاری ساخته نبود. از دیگر عوامل باید به خصوصیات شیوه...
در جامعه ایرانی دوران قاجار، نقش اجتماعی زنان با علل و عوامل متعدد تاریخی و سیاسی، مرتبط بوده است. بررسی اجمالی حیات اقتصادی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی زنان در دو مقطع پیش از اسلام و پس از اسلام اختصاص یافته است که ممیزه‌های در جامعه ایرانی دوران قاجار، نقش اجتماعی زنان با علل و عوامل متعدد تاریخی و سیاسی مرتبط بوده است. در کنار روند کلی حوادث در زمان‌های مختلف، برخی از رویدادها نقش...
تعطیلی مجلس توسط محمدعلی‌شاه که در پی افراط و تفریط‌های برخی مشروطه‌خواهان و درباریان صورت گرفت با مخالفت جدی علمای نجف و ایران مواجه شد. در این بین قیام اصفهان به رهبری حاج‌آقا نورالله که با کمک نظامی قوای بختیاری به فتح شهر اصفهان منجر شد، به شاه فهماند که به سادگی نمی‌تواند مشروطه‌خواهی ایرانیان را سرکوب کند، لذا بر آن شد که با افتتاح مجلس، مشروطیت...
مفهوم «انقلاب مشروطه» چیست و از چه زمانی در ادبیات سیاسی ایران رواج یافته است؟ کلاً اصطلاح انقلاب، چه به لحاظ منطوِق و چه به لحاظ مفهوم و خاصّه به لحاظ مصادیق انضمامی واقعی که در تاریخ داشته، قابل تامل و بررسی است. در زبان فارسی و عربی آن از ریشه «قَلَبَ&ra...
نهضت مشروطیت، حرکتی بزرگ و مبتنی بر آرمان‌های دینی و ملی ایرانیان بود که توسط علما رهبری و با حمایت مردم به انجام رسید. آشنایی با دیدگاههای رهبران مشروطه ما را به مبانی مشروطه ایرانی آگاه می‌سازد. در اینجا متن نامه حاج‌آقا نورالله نجفی‌اصفهانی را به حجهْ‌الاسلام میرزا ابراهیم شیرازی مجتهد بزرگ شیراز با هم می‌خوانیم. این نامه ضمن روشن نمودن مواضع حاج‌آقا نورالله نسبت به مشروطیت و اوضاع...
صدور فرمان مشروطیت را بسیاری از مورخین سرآغاز دوره‌اﻱ نوین از تاریخ ایران می‌دانند. دوره‌ای که ایرانیان نقطۀ پایانی بر قدرت مطلقۀ شاه نهادند و رأﻱ ملت را به جایش نشاندند. امواج آن تلاطمی در جنبه‌هاﻱ گوناگون زندگی مردم ایران به وجود آورد و دستاوردهاﻱ مثبت و منفی در پی داشت که تبعاتش کماکان دامنگیر جامعۀ ایرانی است. اهمیت تأثیر این واقعه بر تاریخ معاصر ایران بررسی همه جانبۀ آن از...
نخستین مدرسه نظامی ایران به معنی امروزی و علمی دارالفنون بود که در قسمت آموزش نظام مانند دیگر قسمتهای فنی و پزشکی از معلمین اروپایی استفاده می‌شد. و از چهار نفر جهت تعلیم پیاده نظام، توپخانه، علم هندسه، و دو نفر دیگر برای تعلیم طب و جراحی و علم معدن تشکیل می‌شد. دومین مدرسه نظامی قابل ملاحظه به تقلید و سبک دارالفنون در سال 1275 ق در تبریز دایر شد و عمده دروس آن بر پایه دروس دارالفنون بود . این...
در کتاب «سفرنامه از خراسان تا بختیاری نوشته سیاح فرانسوی هانری رنه دالمانی»، به مسئله زنان بختیاری، پرداخته است و می‌گوید: یکی از خصایص نیک زنان بختیاری توجه به امور بهداشتی و طبابت است و عده‌ای از آنها در این فن مهارت زیادی دارند و آنها را معمولا حکیم می‌نامند. شغل طبابت در میان زنان قبایل معمولا موروثی است. هرگاه پدر یا مادری دوای تازه‌ای پیدا کند طریق استعمال آن را به دختر...
شهید حسن آیت یک ماه بعد از نطق قبلیش در مجلس شورای اسلامی و در حالی که برای نطق جدیدی علیه موسوی حاضر گشته بود و قصد حرکت به سوی مجلس را داشت، صبح روز ۱۴ مرداد ۱۳۶۰ در برابر منزل خود هدف رگبار قرار گرفت و به شهادت رسید و سرانجام میرحسین موسوی۲۵ مرداد ۱۳۶۰، منصب وزارت خارجه را از شهید رجایی که به طور همزمان سرپرست وزارت امور خارجه نیز بود، تحویل گرفت. شهید سید حسن آیت را زمانی که در قید حیات...
