مقالات
نفت ایران نقش تعیین‌کننده‌ای در سمت و سوی حوادث کشور در یکصد سال اخیر داشته است و باید در چارچوب رقابت‌های بین‌المللی کمپانی‌های نفتی مورد ارزیابی قرار گیرد. پیش از همه باید یادآوری کرد از سال 1880م، تراست استاندارداویل که متعلق به راکفلرها بود، موقعیت بسیار مناسبی در آمریکا و بازارهای جهانی به دست آورد. این تراست بیش از همه از طرف صنعت نفت باکو که در اختیار خاندان‌های...
.... با وجود آنکه در هنگام امضاى قرارداد مقدماتى، دو طرف ذى‌حجه سال 1328ق/ فوریه 1911م را براى برگزارى اجلاس و مذاکرات نهایى تعیین کرده بودند، ولى تشکیل اجلاس به تعویق افتاد و وقفه در مذاکرات طولانى شد. علت این وقفه، تشدید اختلافات بین دو خانواده ایلخانى و حاجى‌ایلخانى بود؛ زیرا دو ماه پس از عقد قرارداد مقدماتى بین نمایندگان خوانین بختیارى از هر دو خانواده، با دستور خوانین بزرگ از جمله سردار اسعد،...
علی قلى خان سرداراسعد، پسر سوم و چهارمین فرزند حسین قلى خان ایلخانى از تیره هفت لنگ بختیارى و نوة دخترى نجف‌خان ــ نوه الیاس‌خان ــ است. در سال 1274ق در چهارمحال متولد شد. سایر برادران او اسفندیارخان و نجفقلى‌خان (برادران بزرگ‌تر) و خسروخان سردارظفر، یوسف‌خان امیرمجاهد و امیرقلى‌خان (برادران کوچک‌تر) بودند. او خواهر دلاورى به نام بى‌بى مریم نیز داشت که بعدها...
روزنامة آفتاب آسیب‌شناسی بحران مشروطیت ایران را سرلوحه کار خود قرار داد تا بتواند وضع موجود را تبیین نماید. آفتاب اقدامات مشروطه‌طلبان را به ویژه در دوره مجلس دوّم مورد انتقاد قرار داد. از تندروی‌های آنان سخن گفت و آن اعمال را ریشة گرفتاری‌های فعلی عنوان ساخت. به دید این روزنامه «سوء اداره سابق که مستلزم آن بی‌ترتیبی امور، افراط و تفریط و عادات به تعدیات فاحش است»، ریشة...
در همان ایامى که مذاکرات و رایزنى‌ها پیرامون اسهام خوانین بختیارى در شرکت‌هاى فعال در اراضى بختیارى مطرح بود، بختیارى‌ها در تاریخ یازدهم ربیع‌الاول 1327/ سوم آوریل 1909 طى قراردادى، اختلافات فى‌مابین خاندان ایلخانى و حاجى‌ایلخانى را که از دیرباز وجود داشت و به دلیل جانبدارى خاندان حاجى‌ایلخانى از محمدعلى‌شاه در دوران مشروطه و استبداد صغیر شدت یافته بود، تا حدى حل...
مردادماه 61 که هنوزکشور درگیر ترورهای منافقین بود، یکی از آنها در حال سرقت یک موتورسیکلت دستگیر می‌شود. اطلاعاتی که او ارائه می‌دهد منجر به کشف ماجرای مهمی می‌شود که در تاریخ ایران بیسابقه است: «عملیات مهندسی» یا شکنجه وحشیانه و شهادت نیروهای وفادار به انقلاب اسلامی . منافقین سه پاسدار کمیته مرکزی انقلاب اسلامی به نامهای «طالب طاهری»، «محسن میرجلیلی» و «شاهرخ...
تهاجم فرهنگی ، فرایند نظام مند و هدفدار تزریق ویروس های فکری ، اخلاقی و رفتاری از سوی جریان سلطه گر است که به منظور آلوده سازی ، ایجاد مسمومیت و منفعل سازی جامعه مورد نظر و در نهایت ایجاد، تداوم و گسترش سلطه فرهنگی در گروه یا جامعه هدف صورت می گیرد.تهاجم فرهنگی حرکتی است مرموزانه، حساب شده، با برنامه ریزی دقیق که با استفاده از شیوه ها و ابزار و امکانات متعدد و متنوع برای سست کردن...
روز ۲۰ مرداد ۱۳۳1 مجلس سنا لایحه اختیارات ۶ ماهه دکتر محمد مصدق نخست‌وزیر را تصویب کرد.(1) این لایحه در حالی تصویب شد که یک ماه قبل از آن همین درخواست از سوی مصدق مطرح شده بود. در ۲۲ تیر مصدق از مجلس درخواست اختیارات شش ماهه و در 25 تیر از شاه درخواست عهده‌داری مسئولیت وزارت جنگ را کرد. ولی شاه با آن مخالفت نمود.(2) میان آن «رد» و این «تصویب»، ایران مقطعی نا آرام را پشت سر نهاد و...
بعد از برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی، محمد رضا پهلوی در فواصل مختلف و به مناسبت‌های گوناگون دائماً سخن از «تمدن بزرگ» به میان می‌آورد و ایران را در «دروازه‌های تمدن بزرگ» احساس می‌کرد. اما آیا واقعاً ایران در دهه ۱۳۵۰ ایرانی متمدن بود؟ آیا مردم ایران در آن دهه که «دهه درخشش اقتصادی ایران» نام گرفته بود، تامین و مرفه بودند؟ مقاله حاضر وضع روستائیان در دهه 1350 را...
ایران به لحاظ جغرافیایی در تقاطع چهارراه بین‌المللی واقع شده است. در طول تاریخ چند هزار ساله، غربیان برای رسیدن به چین از ایران عبور می‌کردند و کاروانهای تجاری که از چین می‌آمدند پس از عبور از ایران به آسیای صغیر و اروپا و یا به شبه جزیره و شمال آفریقا می‌رفتند. این موقعیت مهم سیاسی و جغرافیایی باعث دو رویکرد می‌شد یا گذرگاه فاتحان و جنگ افروزان همچون مغولان و تیموریان می‌شد و یا...
یکی از مهمترین ابزار رشد و ترقی در سیستم هزار فامیل رژیم شاهنشاهی، برخورداری از حسب و نسب و یا سبب خانوادگی بود. انتخاب همسر از یکی از خانواده‌های صاحب‌منصب، کافی بود تا فردی را از حضیض به عزیز برآورد و علی‌رغم همه بی‌لیاقتی‌ها و بی‌کفایتی‌ها، او را در مناصب معنون و مطرح بنشاند. یکی از نمونه‌های این برکشیدن را باید در زندگی پرویز خسروانی جستجو کرد. حسین فردوست در نقل خاطرات...
سپهبد مرتضی خسروانی فرزند آقا هاشم محلاتی در 1284 شمسی در محلات متولد شد. پس از انجام تحصیلات مقدماتی وارد دانشکدۀ افسری شد و دورۀ دانشکده را به پایان برد. چندی بعد با درجه افسری مشغول به کار شد تا اینکه از طرف ارتش برای طی دوره هواپیمایی به فرانسه اعزام شد و دوره را به پایان رسانید.1 در ایران به تحصیل رشته هوایی پرداخت و دانشکدۀ دیده‌بانی و آموزشگاه خلبانی را به پایان رسانید و چند سالی در دانشکدۀ...
روز 16 مرداد 1358 به حکم دادستانی کل انقلاب اسلامی ایران روزنامه «آیندگان» به جرم همکاری با ساواک، موساد و سیا توقیف و هفت نفر از اعضای تحریریه آن بازداشت شدند.(1) روابط عمومی دادستانی کل انقلاب اسلامی ایران، پس از بازداشت عوامل موسسه آیندگان، در دو اطلاعیه که در 17 مرداد 58 منتشر شد، دیدگاه و علل توقیف روزنامه آیندگان را به مردم و رسانه‌ها اعلام کرد: «بسمه تعالی- چون مدارک به دست آمده...
زمینه‌سازی برای بازگشت سیدضیاءالدین طباطبایی آنچه که انتخابات دوره چهاردهم مجلس شورای ملی در یزد را پرهیاهو ساخت، بیرون آمدن نام سیدضیاءالدین طباطبایی از صندوق بود. هر چند که انتخاب سیدضیاء از یزد با اعمال نفوذ مستقیم دولت وقت و نیز عوامل انگلیسی صورت گرفت اما انتخاب وی چندان هم بی نبود. پدر سیدضیاء یعنی آقا سیدعلی یزدی، از آخوندهای درباری عصر قاجار و در ابتدا یکی از مخالفان سرسخت...
بدون تردید رهبران جامعه بهایی با تحولات معاصر ایران رابطه بسیار نزدیک و تأثیر‌گذاری داشته‌اند. از دوره ناصری بهاییان در کرمان با دراویش نعمت‌اللهی رابطه حسنه‌ای داشتند، لیکن دو مانع عمده برابر آنها قرار داشت. نخستین مانع شیخیه بودند که ریاست آنها در آن زمان برعهده حاجی محمدکریم‌خان بود و تا سال 1323 قمری حیات داشت. مانع دوم جمعی از ازلیان بودند. بهاییان آن قدر نسبت به ازلیان...
روز ۱۵ مرداد 1358 به موجب سندی طبقه بندی شده و فوق محرمانه که بعدها جزو اسناد لانه جاسوسی انتشار یافت، سفارت آمریکا گزارشی از تلاش‌های این سفارتخانه برای تحریک اقلیت‌های قومی در کردستان و آذربایجان و یا اعراب جنوب کشور جهت ایجاد اغتشاش در نواحی مختلف ایران را به وزارت خارجه کشورش ارسال کرد.(1) این سند در حالی تدوین می‌شد که تنها 4 ماه از عمر نظام جمهوری اسلامی ایران می‌گذشت. با این حال در...
در سال 1323ه ق مردم ایران که دیر زمانی بود از دستگاه حاکمه ناراضی بودند، بر علیه مسیو نوز بلژیکی - رئیس گمرکات ایران - که با پوشیدن لباس علما در جشن بالماسکه اسباب ناراحتی ایشان را فراهم ساخته بود، دست به اعتراض زدند1 و به آستانه عبدالعظیم پناهنده شدند.2 محمدعلی‌میرزا ولیعهد که در غیاب شاه کشور را اداره می‌کرد سعی داشت تا با دادن وعده بازگشت شاه از سفر فرنگ آنان را آرام سازد اما...
مقاله حاضر به بررسی سیاست و مواضع دولت ایالات متحده آمریکا در قبال انقلاب مشروطه ایران می‌پردازد. دولت آمریکا در قبال مشروطه، سیاست احتیاط و فراتر از آن بی‌اعتنایی و کوچک‌شماری را برگزید. مهمترین دلایل این رویکرد عبارتند از: 1. تداوم دکترین مونرو در سیاست خارجی ایالات متحده که به پرهیز از رو در رویی با کشورهای استعماری انگلستان و روسیه می‌انجامید، 2. هزینه بالای سیاسی و اقتصادی...
درست در روزهای پایانی عمر مجلس دوم، تهدید عظیم ناشی از اولتیماتوم روس‌ها، ایران و تمامیت ارضی آن را به مخاطره افکند. از آنجا که «درباریان و مجلس ملی که درست واقف به مواقف عصر» نبودند؛[1] به طور طبیعی زمینه نقض استقلال کشور را فراهم ساختند. این بزرگ‌ترین فاجعه تاریخی کشور بود که زمامداران قوم هیچ تحلیل و تبیین مشخصی از وضعیت زمان خود نداشتند؛ از ترکیب نیروهای بین‌المللی و آرایش...
پس از آنکه نفت در مسجدسلیمان فوران کرد، مهمترین اقدام کشیدن خطوط تلگراف و تلفن بود. خط تلگراف، مسجد سلیمان را به بندر خرمشهر مربوط می‌کرد، این عمل بدون اطلاع نمایندگان ایران در مجلس دوم و دولت انجام می‌گرفت. افتخار‌الواعظین از نواب وزیر امور خارجه پرسید چندی قبل خبر کشیدن سیم تلگراف از خرمشهر تا معادن نفت گزارش شده است. وزیر پست و تلگراف این خبر را تکذیب کرده و «فرمودند...
