ایران
فرقه دموکرات آذربایجان، تشکلی سیاسی در آذربایجان که زمینهساز برپایی دولت یکساله پیشهوری در تبریز بود. زمینههای شکلگیری فرقه دموکرات آذربایجان پس از ورود نیروهای متفقین به ایران در شهریور 1320 و اشغال مناطق شمالی ایران، بویژه آذربایجان، توسط ارتش سرخ تشکیل شد. مهمترین عوامل زمینهساز پیدایش این فرقه از این قرار است: الف) ورشکستگی اقتصادی، شیوع قحطی، ناامنی و نابسامانی...
: برگ عیشی بهگور خویش فرست کس نیارد ز پس تو پیش فرست آثار ما به صفحه گیتی نشان ماست از بعد ما نگاه به آثار ما کنند مدارک و نوشتهها و اسنادی که متعلق به قحطی رایج در مملکت ایران اواخر حکومت قاجار بوده، بسیار اندک میباشند. مهمترین منبعی که در اینباره میتواند اطلاعات شایانی در اختیار پژوهشگران قرار دهد، اسناد، دستنوشتهها و یکسری تابلوهای...
شیخ خزعل یا آنگونه که در برخی از اسناد و مدارک خارجی از او یاد میکنند، شیخ محمره، در تاریخ معاصر ایران عموماً به عنوان یک حاکم منطقهای مقتدر که در پهنه خوزستان به تشکیل حکومت اقدام کرده و با استفاده از قشون عشایر منطقه و با اتکاء به حمایت مردم در مقابل رضاخان ایستاده است معروف است. اگر چه فهم عمومی از ماجرای سرکوب شیخ محمره این است که اختلافات او و رضاخان کار را به مقابله دولت مرکزی با او...
ماجرای خرید تانکهای چیفتن از انگلستان ایران در پی جنگ ظفار، وارد مذاکره با انگلستان برای خرید تانکهای چیفتن شد و موفق گردید قراردادی برای خرید هشتصد تانک منعقد نماید. این تانکهای 50 تنی با توپ دورزن 120 میلیمتری از پرقدرتترین تانکهای جهان بودند، اما موتورهای این تانکها با وضعیت محیطی ایران ناسازگار بود؛ ازهمینرو انگلستان برای حفظ این قرارداد به اقداماتی دست زد... آغاز...
دو سند مربوط به همکاری آمریکا و ایران در زمینه تولید انرژی هسته ای در اختیار پژوهشگران قرار میگیرد - سند اول نامه اکبر اعتماد رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ایران در باره تصویب و امضای سند همکاریهای اتمی بین ایران و آمریکا در زمینه تولید انرژی صلح آمیز اتمی است. این سند از آن جهت اهمیت دارد که نشان می دهد 1- در مرداد ماه سال 1357 آمریکایی ها هنوز با همه امکانات خود از رژیم شاه حمایت می کنند و حاضر هستند با...
پیشینه فعالیتهای تبلیغی در ایران گروههای تبشیری مسیحی در ایران تا پیش از شکلگیری دولت مقتدر و منسجم صـفویه به صورت پراکنده فعالیت میکردند.اوضاع نامساعد داخلی ایران در سالهای پیش از قرن دهـم هجری،نبود دولتهای مـقتدر مـرکزی و نابسامانیهای ناشی از تهاجم قوم مغول و تیمور به ایران، حضور جدی گروههای مبلّغ را محدود و حتی غیر ممکن ساخته بود.گزارشهای موجود تنها به...
اربعین شهدای یزد واقعهی دهم فروردینِ شهر یزد نقطهی عطفی در تاریخ مبارزات مردم ایران در دوران انقلاب اسلامی بود. نقطه عطفی که نه تنها مردم مسلمان و متدین شهرها و روستاهای استان یزد را به شدت تحت تأثیر قرار داد، بلکه در سراسر کشور شور و شعوری دیگر برانگیخت تا حرکت رو به اضمحلال رژیم شاهنشاهی را سرعتی مضاعف بخشد.[1] این حرکت با حضور گستردهی مردم در کنار مزار شهدایِ دهم فروردین آغاز شد و...
رحلت شهادتگونهی آیتالله حاج آقا مصطفی خمینی(ره)، آغازی بر پایانِ دوران حکومت چند هزار سالهی شاهنشاهی در ایران بود. رژیم شاهنشاهی پهلوی و دستگاههای امنیتیِ آن به خوبی از موقعیت و جایگاه امام خمینی(ره) در حوزههای علمیه و در میانِ علما، روحانیون و همچنین مردم مسلمان و متدین آگاهی داشتند. به همین دلیل بود که از برپایی مراسم ترحیم و بزرگداشت فرزند برومند ایشان دچار وحشت شده و دستور...
اگر بخواهیم تعریف کوتاهی از انقلاب اسلامی سال 57 داشته باشیم باید بگوئیم که این انقلاب رژیم وابسته 57 ساله پهلوی را واژگون ساخت. وابستگی بزرگترین بدبختی ملت در دوران معاصر است. اشخاصی که به هر دلیلی-آشکارا و یا پنهانی-طوق وابستگی را به گردن می آویزند و به جای خدمت به امت و اجرای عدالت در جهت خواسته بیگانگان تلاش می کنند، سرنوشتی جز رسوایی و ننگ و هلاکت با بدترین وضع و باقی گذاشتن بدنامی و لعن و نفرین...
رسول رئیس جعفری که درباره «چرایی سقوط سلسلهی پهلوی» در مؤسسه دین و اقتصاد سخن می گفت، پروژهی تاریخ شفاهی هاروارد را مبنای تحلیل خود دانست و گفت: دربارهی اتفاقاتی که منجر به سقوط سلسلهی پهلوی شد، هم نگرشها متفاوت است و هم کتابهای زیادی مثل «اقتصاد سیاسی» دکتر کاتوزیان یا «ایران بین دو انقلاب» آبراهامیان منتشر شدهاند. یکی از آخرین کتابهایی که چاپ شد کتاب...
: رضاشاه از سواد و تحصیلات چندانی برخوردار نبود. بنابراین طبیعی است که رفتار او در زمینهی توسعه مقلدانه باشد. از همینرو، به اعتقاد بسیاری، او پا جای پای آتاتورک نهاد؛ مسئلهای که بررسی آن قرار است موضوع محوری مقالهی حاضر باشد. بهراستی چه شباهتها و تفاوتهایی میان نوسازی آتاتورک و رضاشاه وجود دارد؟ نوسازی رضاشاهی یکی از انواع مدلهای نوسازی است که در اقصی نقاط جهان در...
: لویس جی. دریفوس، جونیور Louis Goethe Dreyfus Jr متولد 1889 و درگذشته به سال 1974 در دوره ریاست جمهوری فراکلین روزولت از پانزدهم تیرماه 1318 ( هفتم جولای 1919 ) به عنوان وزیر مختار آمریکا در تهران معرفی شد . درآن زمان هنوز پست سفیر در نمایندگی آمریکا در کشورهای مختلف بوجود نیامده بود . دریفوس در 27 آذر ماه 1319 ( 18 دسامبر 1940 ) یعنی حدود هشت ماه قبل از اجبار رضا خان به کناره گیری از سلطنت، استوار نامه خود را...
: درباره رضاشاه دروغ بزرگی رواج یافته که گویا او هوادار آلمان بود. چنین نیست. اسناد آمریکایی ثابت میکنند که رضاخان میرپنج را انگلیسیها به قدرت رسانیدند و از حکومت او حفاظت کردند و قطعاً او هیچگاه در برابر انگلیسیها سرکشی نکرده و هوادار آلمان نشده است. محمدقلی مجد در 26 اسفند 1324ش در تهران به دنیا آمد. تحصیلات خود را در دانشگاههای سینت اندرو (1970)، منچستر (1975) و کرنل (1978) با درجه...
در اواخر جنگ جهانی اول و در یکی از روزهای سال 1296 شمسی اهالی تهران برای اولین بار هواپیمایی را مشاهده نمودند که در ارتفاع پایین بر فراز تهران پرواز می کرد و چون در آن موقع فرودگاهی در تهران وجود نداشت، خلبان در محل وزارت امور خارجه و شهربانی فعلی به زمین نشست. این هواپیما ساخت روسیه بود که آن را به صورت صندوقی از قطعات از راه بندرانزلی با اتومبیل به تهران حمل و پس از سوار کردن قطعات توسط خلبان روسی به...
طرح مسئله و فرضیات هنگامی که در ماههای پایانی سال 1335 شمسی مجلسین شورای ملی و سنا قانون تشکیل سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) را تصویب کردند، کمتر کسی آینده خوشایندی برای این پدیده جدیدالولاده پیشبینی میکرد. از همان آغاز نشانههایی وجود داشت حاکی از نقش آتی این سازمان در سرکوب باز هم بیشتر مخالفان سیاسی و گسترش هرچه فزونتر روش استبدادی و خودکامانه حکومتی که حداقل بعد از کودتای...
اشک شوق همافران هنگام رژه 19 بهمن در برابر امام روزنامه کیهان در بعداز ظهر روز 19 بهمن عکس همافران را در حالی که با امام خمینی ادای احترام میکردند، در صفحه اول چاپ کرد. این حادثه برای باقیماندگان رژیم سخت گران آمد. بختیار در غروب همان روز به قرهباغی زنگ زد و گفت: «آیا روزنامه کیهان را دیدهاید؟» قرهباغی گفت: نه؛ بختیار توضیح داد که عکس عدهای از پرسنل نیروی هوایی را در...
چنان که امیرعباس هویدا نخستوزیر وقت در دیداری با آنتونی پارسونز سفیر بریتانیا گفته بود، پس از یک دوره یک سال و چندماهه شوک ناشی از انفجار بهای نفت و ریخت و پاش و اشتباه در برنامهریزی اقتصادی، دولت به این نتیجه رسیده بود که بدون برنامهریزی دقیق حتی چهار برابر شدن یکباره درآمدهای نفتی کشور نیز میتواند مشکلآفرین باشد و از این نظر تصمیم گرفته شد تا به عمد از میزان رشد اقتصادی کاسته...
روز 15 بهمن 1327 محمدرضا پهلوی در مقابل دانشکده حقوق، هدف گلوله قرار گرفت. دلایل ترور شاه را به چند دسته میتوان تقسیم کرد: تغییر قانون اساسی و افزایش اختیارات قانونی شاه شاه در روز 27 تیر1327 سفری شش هفتهای به اروپا داشت که دو هفته از این مدت را در انگلستان سپری کرد. مهمترین انگیزۀ شاه از مسافرت لندن، جلب موافقت مقامات انگلیسی با افزایش «اختیارات قانونی» او بود که تلاش میکرد با تجدید...
چرایی فسخ قراردادهای تسلیحاتی آمریکا با ایران نخستین تأثیر بحرانِ ایران در معاملات اسلحه با آمریکا لغو سفارشِ دومیلیارد دلاری در مورد خرید هفتاد فروند هواپیمای جت اف 14 در مهر 1357 بود. بااینهمه ارسال محمولههای اسلحه به ایران همچنان ادامه داشت و مقامات آمریکایی تا آبان 1357 در قطع ارسال اسلحه به ایران تردید داشتند، اما با نزدیکتر شدن به روزهای انقلاب اسلامی این کشور بسیاری از قراردادهای...