مقالات
در حالیکه اصل دوازدهم قانون اساسی مشروطه تصریح داشت که به هیچ عنوان و به هیچ دستاویزی، کسی بدون اطلاع و تصویب مجلس شورای ملی، حق ندارد متعرض اعضای آن بشود، وبه رغم آیین‌نامه‌های داخلی مجلس شورای ملی، موضوع سلب مصونیت از نمایندگان مجلس در دورۀ رضا شاه، به یک سنت سیاسی تبدیل شده و بار‌ها به اجرا درآمده بود.***امنیت از جمله لوازم هر شغلی است و هر چه مشاغل و مسوولیت‌ها مهم‌تر باشند، نیاز به امنیت...
محسن رفیق‌دوست و به قول اطرافیانش، حاج محسن از آن دسته از قدیمی‌های انقلاب است که نام و کار‌هایش همیشه با حواشی و حرف و حدیث‌هایی همراه بوده است؛ از کارهای انقلابی و نظامی‌اش تا تهیه اسلحه در پیش و پس از انقلاب و کارهای اقتصادی مختلفی که به او منسوب می‌شود.رفیق‌دوست به واسطه حضور در هیات‌های موتلفه، مبارزات قبل از انقلاب و رانندگی برای خودروی حامل امام(ره) از مهرآباد تا بهشت‌زهرا(س) در ۱۲...
برای اینکه معلوم شود موضوع اختلاف و درگیری هویدا و آموزگار در چه پایه‌ای قرار داشت لازم است به دو مسئله کنم. یکی ماجرای نامه معروفی که به امضای «رشیدی مطلق» در روزنامه اطلاعات منتشر شد و تظاهرات خونین قم را به پا کرد و در حقیقت اولین شعله انقلاب را روشن ساخت و دوم گفتگویی که شخصاً با آموزگار و درباره کارشکنی‌های هویدا در کار دولت او داشته‌ام.در مورد «رشیدی مطلق» اینکه در نزد اهل اطلاع روشن...
به تازگی پس از انتشار اسناد سال 1980 آرشیو ملی بریتانیا بحث‌هایی پیرامون آن، به ویژه روایتش از جزییات آغاز حمله عراق به ایران در محیط مجازی صورت گرفته و اشتیاق زیادی را برای ملاحظه اصل این اسناد در پی داشته است. مطلب زیر مختصر به ارایه شهادت طرف‌های عراقی و انگلیسی در این باره پرداخته است.به گزارش «تابناک»، مجید تفرشی، پژوهشگر تاریخ به تازگی دو گزارش با نام «شاپور بختیار در آیینه اسناد تازه آزاد شده...
یکی از مظاهر اسلام زدایی دوره پهلوی، تقویت روزافزون فرقه‌های ضاله و باطله و آیین‌های ساختگی بی‌پایه بوده است . تقویت کلیمی‌ها از جهت اقتصادی در دوره محمدرضا به جایی رسیده بود که می‌‌توان گفت اقتصاد کشور را در قبضه قدرت کلیمی‌ها قرار داده بود. حمایت‌های فراوان رژیم شاه از این طایفه در ابعاد گوناگون، و روابط سیاسی رژیم با دولت غاصب صهیونیستی ، علیرغم نفرت شدید ملت ایران از این رژیم گوشه‌ای از...
نوسازی در ایران به دنبال تحولاتی شکل گفت که از اوایل قرن 19 میلادی جامعه ایران را تحت‌تأثیر قرار داد. این عوامل، که به طور عمده ریشه خارجی داشتند، تحولاتی ذهنی و به دنبال آن تحولات عینی را موجب شدند که نیاز به اصلاح و تغییر در وضع موجود را طلب می‌کرد. همچنین توجه به مفهوم تحول «نوسازی» در این تحقیق از اهمیت خاصی برخوردار است.در این پژوهش به عنوان یک مورد مطالعاتی خاص به بررسی ابعاد و روند تحولات...
یکی از زوایای مغفول در قیام اسلامی 15 خرداد، پرونده‌ای ساختگی راجع به فردی است با نام «عبدالقیس جوجو» که به دریافت پول از جمال‌عبدالناصر و انتقال آن به ایران جهت توزیع میان عوامل گروههای مذهبی متهم شده است.این جعلیات از همان روز قیام 15 خرداد با هدف توجیه عملیات سرکوب خونین تظاهرات مردم توسط دستگاه تبلیغاتی رژیم شاه به راه افتاد. پاکروان رئیس وقت ساواک در بعد ازظهر روز 15 خرداد 1342 در مصاحبه‌ای...
قبل از ظهور ایالات متحده به عنوان یک ابرقدرت در صحنه جهانی و قدرت مسلط در خاورمیانه و خلیج فارس در بعد از جنگ جهانی دوم، انگلستان در ایران حضور و نفوذی قوی داشت. انگلستان قادر بود بخش مهمی از ساختارها و فرآیندهای سیاسی و اجتماعی ایرانِ آن زمان را مطابق منافع و خواسته‌های خود شکل دهد. این کشور به روش‌های متعدد از جمله تشکیل لژهای فراماسونری، شبکه‌های نفوذ را در جامعه سیاسی ایران شکل...
از اواسط جنگ دوم جهانی که دولت‌های متفقین تصمیم به تشکیل یک دادگاه بین‌المللی برای محاکمه آغازگران جنگ گرفتند، موضوع این دادگاه و یکسونگری بانیان آن، دستمایه‌ای برای نگارش هزاران مقاله و طنز و رمان و گزارش در مطبوعات جهان گردید.مقاله حاضر نمونه‌ای از این آثار است. از مهمترین مباحث مطروحه در این آثار نگاه یک سویه و مشترک متفقین بود که بر مشخص بودن آراء محکومین قبل از محاکمه گواهی می‌داد. در...
کتابی که فریدون هویدا برادر امیرعباس هویدا نخست‌وزیر ۱۳ ساله شاه تحت عنوان «سقوط شاه» به رشته تحریر درآورده کوشش دیگری است برای آگاهی مردم از خدمتگزاران رژیم سابق، و تکراری است از قصة شاه و دربار و اوضاع حاکم بر کشور در آن روزها، که فساد و خیانت و وطن‌فروشی رونقی داشت... و عجیب است که این قصه هر چه گفته شود، باز نامکرر است. نویسنده کتاب که به لطف صدارت برادرش به جاه و مقامی رسید در چند ساله آخر رژیم...
دقیقاً مشخص نیست که تریاک چه زمانی و توسط چه کسی به ایران وارد شد، ولی همه محققین بر این اعتقادند که کشت تریاک در دوران قاجاریه گسترش بی‌سابقه‌ای یافت و مریدان زیادی پیدا کرد. از زمانی که ایرانیان با اروپا حشر و نشر پیدا کردند بی‌آنکه به علم و هنر و دانش و صنعت غرب بیندیشند به ظواهر دلفریب فرنگ دل باختند و در لباس و غذا و اثاثیه منزل و کالاهای موردنیاز زندگی به فرنگ روی آوردند و به دنبال بنجل‌های...
روز پنجم اردیبهشت 1359 نظامیان آمریکایی در عملیاتی موسوم به «دلتا» و با هدف آزاد کردن کارکنان سفارت آمریکا که از 13 آبان 1358 در لانه جاسوسی آن کشور در تهران به گروگان گرفته شده بودند، در فرودگاه متروکه‌ای در صحرای طبس پیاده شدند. این عملیات در ابتدای امر به دلیل از کار افتادن سیستم هیدورلیک یکی از هلیکوپترها و برخورد یک هلیکوپتر دیگر با هواپیمای سی 130 آمریکایی مستقر در طبس به شکست انجامید. متن زیر...
مدتی است که تحت عنوان «احیای زبان فارسی» در ممالک همسایه این موضوع از طرف جمعی مصلحت‌شناس مورد توجه و بحث قرار گرفته و دولت نیز درصدد تشویق و تقویت آن برآمده است.به نظر نگارنده اختیار این عنوان، هم خلاف مصلحت روز است، هم اگر واقعاً منظور از آن توسعة حوزة انتشار زبان فارسی است در خارج از حدود ایران کنونی، با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی امروز وصول به آن اگر محال نباشد چندان آسان هم نیست، چه عنوان...
در بعد از ظهر روز سوم مه 1933، جورج ودزورث، دبیر سفارت آمریکا، با تی. ال. جکس، مدیر مقیم شرکت نفت انگلیس و ایران، گُلف بازی می‌کرد. مثل گذشته، بازی گُلف جکس را «سر شوق آورد و به پرحرفی انداخت» و در خلال حرف‌هایش چیزهایی درباره نقش رضا شاه در اعطای امتیاز جدید به انگلیسی‌ها گفت. هارت در یکی از گزار‌ش‌های قبلی‌اش به روند پیشرفت رضا شاه از سال 1921 به بعد می‌کند: «سال 1921 شاهد...
فواد پورآرین، استاد تاریخ دانشگاه تربیت معلم و نویسنده کتاب «انقلاب فراموش شده» در گفت‌وگو با ماهنامه «نسیم بیداری»، تحقیر قاجار را برگرفته از تفکر رضاخانی عنوان کرد و از اینکه در کشور در مورد خدمات قاجار سخن گفته نمی‌شود، ابراز تاسف کرد. وی با تشریح شرایط سیاسی ایران پیش از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ گفت: «دولت انگلیس و روسیه تزاری در یک مقطع زمانی آن چنان بر ایران تسلط یافته بودند که دولت‌ها...
یکی از توطئه‌هایی که پس از پیروزی انقلاب علیه نظام جمهوری اسلامی طراحی شده بود «کودتای نوژه» بود. کودتایی که در شب عملیات و در آستانة اجرایی شدن آن لو رفت و خنثی گردید. مقاله زیر شرحی بر عقیم ماندن این کودتاست:یکی از خلبانان که 6 ماه قبل از کودتا از سوی گروه پشتیبانی «نقاب» مورد شناسایی قرار گرفته بود، سه روز مانده به موعد کودتا، در پایگاه نوژه مطلع شد که برای ایفای نقش در کودتا در نظر گرفته شده...
نگاهی به ریشه‌های شکل‌گیری اولین حکومت نظامی اولین مقررات حکومت نظامی در سال 1357 که سال اوج گیری انقلاب بود، در شهر اصفهان و در ماه مبارک رمضان به اجرا گذارده شد. بهانه‌ای که سبب برقراری حکومت نظامی در اصفهان شد، حوادثی بود که پیرو شکسته شدن تحصن 11 روزه مردم اصفهان در منزل آیت‌الله سیدحسین خادمی به وقوع پیوست. منزل مشارالیه از روز نهم مرداد 1357 متعاقب بازداشت حجت‌الاسلام سیدجلال طاهری...
139 پرونده از اسناد سازمان‌های امنیت داخلی و خارجی بریتانیا (m.i.6 m.i.5) از جمله همکاری آنها با شبکه‌رسانه‌ای بی. بی. سی، از طبقه‌بندی آزاد و در روز سه‌شنبه 21 اسفند 1386 در اختیار عموم محققان قرار گرفت. پرونده ها بیشتر شامل فعالیت‌های جاسوسی و امنیت مأموران بریتانیایی در حدود سال‌های جنگ جهانی دوم و عمدتاً علیه افراد یا مؤسسات مظنون به همکاری‌با حکومت آلمان نازی یا نیروهای کمونیست...
* مکتب آنالز (Annales School) رویکردی است در مطالعات تاریخی، و نام آن مأخوذ است از سالنامه‌ای با عنوان Annales d'histories economique et sociale . این مکتب در سال 1929 م. توسط لوسین فوبر (Lucien febvre) (1956ـ 1878) و مارک بلوخ (Marc Bloch) (1944ـ 1886) در دانشگاه استراسبورگ تأسیس شد. ویژگی این مکتب شیوه تاریخنگاری آن است که تاریخنگاری به شکل سنتی و مبتنی بر توالی زمانی حوادث را متروک دانسته و بر این باور است که در تحقیقات تاریخی باید سایر عوامل به...
زندگانی خصوصی رضاشاه به قدری نظم داشت که حتی آب خوردن و سیگار کشیدن وی از روی ساعت و دقیقه بود. مثلاً هر وقت به ساعت خود نگاه می‌کرد، پیشخدمت می‌فهمید که در این دقیقه گیلاس آبخوری یا فنجان مخصوص چای را باید بیاورد. او چهار ساعت بعد از نصف شب بیدار شده و لباس پوشیده آماده می‌شد قبل از سلطنت به وسیله اسب یا درشکه و بعد از سلطنت (که قدری پیر و شکسته شده بود) سوار اتومبیل شده و هر روز به یکی از...
