ایران
در اواخر جنگ جهانی اول و در یکی از روزهای سال 1296 شمسی اهالی تهران برای اولین بار هواپیمایی را مشاهده نمودند که در ارتفاع پایین بر فراز تهران پرواز می کرد و چون در آن موقع فرودگاهی در تهران وجود نداشت، خلبان در محل وزارت امور خارجه و شهربانی فعلی به زمین نشست. این هواپیما ساخت روسیه بود که آن را به صورت صندوقی از قطعات از راه بندرانزلی با اتومبیل به تهران حمل و پس از سوار کردن قطعات توسط خلبان روسی به...
پیش زمینه ها و شرایط جامعه و حکومت به هنگام وقوع قیام 19 دی در سالهای دهه 1350 کسی تصور نمی‌کرد که حکومت سلطنتی محمد رضا شاه پهلوی با پایه‌های محکم و اقتدار همه جانبه و درآمدهای سرشار و موقعیت برتر در منطقه و همچنین آسودگی خاطر از گزند نیروهای مخالف به دلیل سرکوب شدن آنها و ایجاد اختناق و فضای رعب و وحشت، دستخوش تغییر و تحول و انقلاب گردد. هرگونه ادعایی مبنی بر سقوط و براندازی رژیم توسط نیروهای...
موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی دراینجا مجموعه اسناد تاریخی درباره ارتباط عباس امیرانتظام با سفارت آمریکا در تهران قبل و پس از پیروزی انقلاب اسلامی را در اختیار پژوهشگران قرار می دهد. این اسناد اطلاعات دقیق تری را در باره ارتباط های پنهان و آشکار او با مقام های آمریکایی در داخل و خارج کشور در اختیار مخاطبان قرار می دهد سند اول: عباس امیرانتظام چند سال پس از آزادی‌اش، بهار 1377 در گفتگو...
: گروه تاریخ انقلاب خبرگزاری تسنیم- دوره سلطنت احمدشاه قاجار آخرین پادشاه سلسله قاجاریه دوره‌ای کوتاه و گذرا بود، اما در این دوره کوتاه اتفاقات مهمی در کشور رخ داد. از یک سو کشور در جریان جنگ جهانی اول، مورد حمله متفقین قرار گرفت و در پی آن توسط انگلیس قحطی بزرگ در کشور به وجود آمد. از سوی دیگر از زمان سلطنت احمدشاه قاجار، شخصیتی نظامی با خوی وحشیانه توسط انگلیسی‌ها شناسایی و برجسته شد...
پیشگفتار اهمیت حضور نخبگان و تأمین امنیت و فعالیت آزادانه آنان در یک جامعه رشدیافته و یا رو به رشد، موجب بالندگی بیشتر کشور و حتی جامعه جهانی گردیده و به تولید علم و اندیشه و توسعه همه جانبه و پایدار انجامیده و علیرغم برخی کنشها و واکنشهای طبیعی میتواند ثبات سیاسی حکومتها را نیز موجب گردد. ضمن اینکه مهمترین مانع بر سر راه استبداد، خودکامگی، و فساد در تمامی عرصههای اجتماعی بوده و...
ماجرای «مارشیو»ی که باستانی‌پاریزی از آن یاد می‌کرد چه بود؟ مجید تفرشی گفت: به دلیل این که راه‌های مراسلاتی و اموری مثل تلگراف در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در ایران، در اختیار و تملک بریتانیا بوده، در بسیاری از موارد، مکالمات دولت ایران با کشورهایی غیر از بریتانیا، با افراد و دولت‌های دیگر سرقت می‌شد. در واقع از تمام این مکالمات، در نیمه راه، یک کپی تهیه می‌شده و به سمع و...
گزارش اسناد آمریکایی از یک قتل در سقاخانه تهران در تیرماه 1303ش قتلی در یکی از سقاخانه‌های معروف تهران اتفاق افتاد که پیگیری ردپای عوامل آن پس از حدود یک سده همچنان موضوع بحث و بررسی است. محمدقلی مجد یکی از محققانی است که به این پرونده ورود کرده و با بررسی اسناد آمریکایی، از ماجراهای پس پرده این قتل سخن گفته است. بعدازظهر جمعه ۲۷ تیر ۱۳۰۳ش است؛ جمعیت زیادی در اطراف سقاخانه شیخ هادی، که در خیابان...
با آغاز به کار دادگاه رسیدگی به اتهامات عباس امیرانتظام، افراد متعددی خواستار حضور در دادگاه و شهادت له یا علیه او شدند. شهید محمد منتظری از جمله این افراد است که در تاریخ 7 اردیبهشت‌ماه 1360 طی نامه‌ای به ریاست دادگاه آمادگی خود برای حضور در دادگاه و شهادت علیه امیرانتظام را اعلام کرد. متن این نامه که تصویرش برای نخستین‌بار توسط موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی منتشر می‌شود به شرح زیر...
نگاهی گذرا به تحولات عمده در دوران پهلوی از روی کارآمدن رضاخان میرپنج تا عزل وی از سلطنت و جانشینی فرزندش و نیز کودتای 28 مرداد 1332 برای هر ناظر بی طرفی شکی بر وجود سلطه و نفوذ قدرتهای ذی نفوذ و سلطه گر در این کشور باقی نمی گذارد . دوره حکومت رضاشاه در حقیقت دوره سلطه کامل انگلیس بر ایران بود و مجموعه ساختار تصمیم گیری در رژیم ایران از آغاز تا سرانجام بر اساس خواست دولت انگلیس و...
بر اساس اسناد منتشر نشده وزارت جنگ۱ بدون تردید مرحله مهم صعود رضاخان به منصب ریاست الوزرائی و البته به دنبال آن ایجاد بلوای جمهوری، تقلبات گسترده در انتخابات مجلس پنجم بود، به طوری که وقتی به اصطلاح این انتخابات انجام شد، معلوم گردید به جز تهران، قشون با انتخاباتی فرمایشی کسانی را روانه مجلس کرده است که موردنظر وزارت جنگ و شخص رضاخان بودهاند.3 این انتخابات راه را برای به دست گرفتن سهل و آسان...
۱. میراث رضاخان هنگامی که رضاخان در٢٥ شهریور ١٣٢٠ توسط متفقین از سلطنت عزل شد، مجلس دوره دوازدهم شورای ملی واپسین ماه های حیات خود را سپری می کرد. مجلس این دوره از ١٣ آبان ١٣١٨ کار خود را آغاز کرده، تا ٩ آبان ١٣٢٠ (حدود ٤٥ روز پس از برکناری رضاخان از قدرت) فعالیت کرد. انتخابات دوره سیزدهم مجلس که در ٢٣ آبان ١٣٢٠ افتتاح شد، در همان دوران دیکتاتوری رضاشاه...
عکس مربوط به گروهی از کارکنان بانک شاهی است . این بانک مقراصلی اش در لندن و تابع قوانین انگلستان بود. بانک شاهی از سال 1269 خورشیدی کار خود را در ایران آغاز و نخستین اسکناس بانکی را منتشر کرد. تا این زمان تنها نوع پول مورد استفاده در ایران سکه بود که از فلزات مختلف ازجمله نقره و طلا توسط دولت ضرب می شد . بارون جولیوس دو رویتر بانکدار انگلیسی با اعطای وام به ناصرالدین شاه قاجار امتیازات بزرگی از وی...
مصاحبه کننده : افسانه صادقی : ﺳﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻧﺒﺎﺯ «ﻋﻠﯽ ﻗﻤﺮﯼ» ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ 19 ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﻓﺴﺮﺍﻥ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺩﮊ ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﻬﺎﺟﻢ صدام ﻋﻠﯿﻪ ﮐﺸﻮﺭﻣﺎﻥ، ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ دژ خرمشهر ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ دیگر هم‌رزمان، ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺣﺮﯾﻢ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻮﺩ؛ ﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻇﺮﻑ 48 ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﯾﮏ ﮔﺮﺩﺍﻥ...
نگارش تاریخ، مورخ را با شیوه‌های تاریخ‌نگاری و علم تاریخ مواجه می‌کند. ویل دورانت، تاریخ‌نویس و محقق شهیر آمریکایی، تاریخ‌نگاری را علم نمی‌داند و معتقد است تاریخ‌نگاری یک صنعت، هنر و یک فلسفه است. صنعت به دلیل استخراج حقایق، هنر به سبب ایجاد نظمی با معنی در درون آشفتگی مطالب و فلسفه به خاطر روشنگری و جستجوی چشم‌انداز آینده1. با این حال دکتر زرین‌کوب معتقد است هرگاه مورخ با...
این عکس مربوط به سفر مظفرالدین شاه قاجار به لندن است. مظفرالدین شاه پس از رسیدن به سلطنت در ۴۵ سالگی،سه باربه کشورهای اروپایی سفر کرده بود. ظاهراً هدف این سفرها آشنایی با سران دولت‌های خارجی و نیز معالجه درد مفاصل و نقرس عنوان شده است. در سفر دوم که در فروردین ماه ۱۲۸۲ (برابر با ۱۳۲۰ قمری) آغاز و بمدت ۶ ماه طول کشیده از اتریش، آلمان، بلژیک، فرانسه، ایتالیا و انگلستان بازدید کرد. مظفر الدین شاه...
عناصرتشکیل دهنده تاریخ معاصر ایران را می‌توان برشمرد: فرد، اجتماع، دولت، سازمانها و احزاب، نهضتها و جـنبشها.امـا بـه واسطه حضور مؤثر استعمار در این کشور نمی‌توان برخوردی مجدد با آنها داشت و یا در واکاوی هـریک،به ساده‌ترین روابط علّی بسنده کرد.این بدان معنی نیست که روی چـهره هردولتمرد بلندپایه‌ای،نـقابی،و پس رخـداد هر موضوعی،دستی وجود داشته است،ولی...
: در سالهای اخیر، مـوضوع«تـاریخ مـعاصر»مورد توجه محافل علمی تاریخ پژوهی و پژوهشگران تاریخ واقع شده است.در سال 1374،مؤسسه مطالعات تـاریخ معاصر ایران اقدام به برگزاری یک سلسله نشستهای تخصصی در این‌باره کرد و در سال 1381،مـرکز بررسی اسناد تاریخی نـیز تـحت عنوان اسناد و تاریخ معاصر،همایشی برگزار کرد.این نوشته در پی آن است تا در حد امکان به تبیین مفهوم...
دگرگونیهای بزرگ اجتماعی،همچون انقلاب،پیامدهای گونه‌گونی دارند.از آن شمار است برانگیخته شدن مـیل مـورخان بـه نگارش رویدادهایی که به انجام یک حکومت و آغاز حکومتی دیگر منجر گشته.انقلاب اسلامی نـیز بنا به طبع دگرگون‌ساز خود چنین خواستی را در ضمیر تاریخ‌نگاران ایران و جهان پدید آورد و بـه فراخور دانش،علاقه و تـخصصشان،آنـان را وادار به این واکنش طبیعی کرد.و از...
شرح سند این سند بخشی از فضای حاکم بر مجلس شورای ملی ایران در سال 1343 را روایت می کند. این گزارش مربوط به تصویب لایحه قرضه دولت ایران از آلمان غربی و آراء ممتنع و مخالف نمایندگان این لایحه است. فضای گزارش نشان می‌دهد این لایحه باید تصویب می‌شد؛ البته با رأی بالا! در این زمان حزب مردم به عنوان حزب مخالف باید به این لایحه رأی منفی می‌داد؛ بنابراین هولاکو رامبد (1298-1386 ش) در پیغامی از فراکسیون 15 نفری...
دیدار دکتر محمد مصدق با هری ترومن در کاخ سفید در اکتبر 1951 . دکتر مصدق برای دفاع از مواضع ایران در شورای امنیت سازمان ملل در مهر ماه 1330 عازم نیویورک شد . پس از دفاع جانانه او از مواضع ایران در قبال شکایت انگلیس بخاطر ملی شدن صنعت نفت در ایران ، مصدق به واشینگتن رفت تا ضمن ملاقات با هری ترومن رئیس جمهوری آمریکا از حزب دمکرات، حمایت آمریکا را در برابر فشار سیاسی و اقتصادی انگلیس بدست آورد. اما مصدق این...
