نگاه دیگران
زمان رضاشاه، مؤسسه ای به نام فرهنگستان( 1 ) جهت وضع واژه های جدید و رایج ساختن آنها میان مردم به وجود آمد. تردیدی نیست که به علت پیشرفت های سریع در عرصه های مختلف به ویژه نفوذ و گسترش واژگان بیگانه در زبان فارسی، وجود چنین مؤسسه ای نه تنها لازم که واجب نیز می نمود، اما متأسفانه شماری افراد کم مایه در میان برخی صاحبان فضل در نخستین فرهنگستان ایران جای گرفتند و قبل از هر چیز به دشمنی با زبان عربی...
به طور کلی، فرهنگستان های زبان، محصول رشد و تکامل اندیشه‌های ملی‌گرایانه و شکل گیری دولت نوین در اروپا، طی سده های هیجدهم و نوزدهم میلادی و پیدایش و حاکم شدن مقولة «زبان ملی» است. در واقع با شکل-گیری مقوله های ملت و کشور و دولت نوین در اروپای آن عهد، مفاهیمی نظیر زبان ملی، سرود ملی، پرچم ملی و مانند این‌ها در سپهر سیاست و فرهنگ ملت ها و کشورهای نوین اروپا پدید آمد که در نتیجة آن،...
بیشتر مطبوعات مذهبى ایران به دست تحصیل کردگان حوزه و عالمان دین منتشر شده است. از کهن ترین آنها مى توان عروةالوثقى را نام برد که در سال 1301 هـ.ق. در پاریس به چاپ مى رسید. نشریه هاى یاد شده برابر نیاز زمان و مکان و رشد و توسعه افکار عمومى جامعه و پیدایش نهضتهاى اجتماعى گزاره هاى گوناگونى را در باب مناقشه هاى دینى سیاسى و اجتماعى در بر مى گرفت و پاره اى از آنها به دلیل استوارى جُستارها و زیر بناى منطقى...
آغاز جنگ جهانی اول، پایانی بر سلطنت قاجار و بستری برای شکلگیری «پهلویسم» بود. عناصر و مؤلفه‌های اساسی گفتمان پهلویستی عبارت بودند از: 1. شوونیسم (ناسیونالیسم افراطی ایران)؛ 2. شبه مدرنیسم (غرابگرایی) و یا به تعبیر دیگر مدرنیسم کاذب؛ 3. سکولاریزم. با استقرار رضاخان بر مسند حکومت، پروژه کلاسیک تجدد ایرانی شکل گرفت و دولت مطلقة شبه مدرن تکوین یافت. دولت مطلقه‌ای که مهمترین...
فروردین 1300 بود و خبرها از برقراری جلسه‌ای میان رضاخان رئیس‌الوزرا و اعضای یک جمعیت به نام «ایران جوان» حکایت می‌کرد. ایران جوان گروهی از روشنفکرانِ تحصیل‌کرده در فرنگ بودند که در برهه‌ای تلاش شد در صحنه سیاسی ایران، نقش حزب «خلق» ترکیه را بازی کنند. انجمن ایران جوان، یکی از گروه‌هایی است که با هدفِ جبرانِ عقب‌ماندگی‌هایِ ایران در سالهای پایانی دوران قاجار، توسط...
ازهنگامى که میرزا صالح شیرازى در سال 1215 ش نخستین روزنامه ایرانى را با عنوان «اخبار وقایع دارالخلافه تهران» منتشر نمود، صفحات و اوراق مطبوعات ایرانى مملو از حوادث و مطالب تلخ و شیرین، مترقى و مرتجع، دینى و ضد دینى، ارزشى و ضد ارزشى، اخلاقى و ضد اخلاقى، انقلابى و ضد انقلابى بوده است. مطبوعات و روزنامه‌ها به عنوان ابزار حکومت با همزاد خود یعنى اداره سانسور پا به عرصه حیات نهاد و تا...
محمود جعفریان قائم‌مقام حزب رستاخیز، معاون سابق رادیو تلویزیون و مدیرعامل سابق خبرگزاری پارس روز 22 اسفند 1357 همراه با 11 نفر دیگر از سران رژیم گذشته اعدام شد. روزنامه اطلاعات در دوره‌ای که جعفریان در زندان به سر می‌برد موفق شده بود با او مصاحبه‌ای انجام دهد. جعفریان به دلیل نقشی که در اداره دو رسانه اصلی رژیم شاه یعنی خبرگزاری و رادیو تلویزیون داشت، در این مصاحبه ابعاد گسترده سانسور در رسانه‌های...
نشست تخصصی «نقش مطبوعات در کودتای 28 مرداد 1332» روز شنبه 30 مرداد 1395 در سالن ایران شناسی کتابخانه ملی برگزار شد. در این نشست که با حضور جمعی از محققان و صاحبنظران ترتیب یافت، سه کارشناس عرصه تحولات تاریخ معاصر ایران؛ آقایان مسعود کوهستانی نژاد، کوروش نوروز مرادی و غلامرضا عزیزی راجع به نقش مطبوعات در حوادث مرداد سال 1332 به ایراد سخن پرداختند. آقای کوهستانی نژاد در این نشست با به اینکه...
از سال 1216 هـ . ش که نخستین روزنامة فارسی زبان در ایران به نام کاغذ اخبار از سوی میرزا صالح شیرازی منتشر شد تا انقلاب مشروطه (1285 هـ . ش) دوره تأسیس و تکوین مطبوعات ایران است. در این دوره شمار نشریات و روزنامه‌ها کم‌کم افزایش یافت و به موازات گسترش فعالیت مطبوعاتی، دولت درصدد کنترل مطبوعات برآمد و بدین ترتیب نهاد سانسور شکل گرفت. از انقلاب مشروطه تا تثبیت قدرت رضاشاه فعالیت‌های مطبوعاتی ایران...
در زمان رضاشاه مؤسسه‌ای به نام فرهنگستان جهت وضع واژه‌های جدید و رایج ساختن آنها میان مردم بوجود آمد. ـ‌چهارم اردیبهشت 1314 ـ تردیدی نیست که به علت پیشرفتهای سریع انسان در زمینه‌های علوم و تکنولوژی، وجود چنین مؤسسه‌ای برای هر کشوری ضروری است. متأسفانه فضل‌فروشان کم مایه در این مؤسسه جای گرفتند و قبل از هرچیز به دشمنی با زبان عربی پرداختند و سعی کردند که واژه‌های نامأنوس را جایگزین...
حکومت در سال 1317ه . ش دست به اقدامات گسترده‌تری در عرصه‌های مختلف فرهنگ، سیاست، اجتماع و اقتصاد می‌زند. تأسیس هنرستان هنرپیشگی، سازمان پرورش افکار، تأسیس سازمان پیشاهنگی، شیر و خورشید سرخ ایران و کانون بانوان ایران از جمله اقدامات فرهنگی این دوره است. در بین این مجموعه، تأسیس سازمان پرورش افکار مهم‌تر به نظر می‌رسد. این سازمان از نهادهای تأثیرگذار اجتماعی این دوره و دنباله نهاد...
برای بررسی ابعاد سیاست فرهنگی این دوره و گفتمان حاکم سیاسی، قبلاً لازم است که ویژگیهای ساخت قدرت در رژیم شاه مورد بررسی قرار گیرد . تبلور این خصائص را می‌توان در عرصه‌های فرهنگ و اجتماع این دوره مشاهده کرد. بحث درباره رابطه دولت با فرد و، به تعبیر مارکس، دولت با طبقات اجتماعی موضوع جامعه‌شناسی سیاسی است، گرچه در جامعه شناسی سیاسی برخی نه به دنبال این رابطه بلکه در پی فهم مسائل دیگر اجتماع...
روز 12 اسفند 1299 نه روز پس از کودتای رضاخان ، دولت سیدضیاءالدین طباطبایی به روزنامه «ایران» اجازه انتشار داد. روزنامه ایران تنها روزنامه ای بود که پس از کودتای رضاخان اجازه فعالیت یافت . فرمان تعطیل شدن همه مطبوعات در فردای کودتای رضاخان به موجب ماده چهارم اعلامیه وی موسوم به «حکم می کنم» منتشر شد . در این ماده از فرمان 9 ماده ای که امضای «رئیس دیویزیون قزاق ، اعلیحضرت اقدس شهریاری و...
مطبوعات آینه‌ای از وقایع روزگار خود هستند؛ به گونه‌ای که در این آینه می‌توان تصویر بسیاری از وقایع آن زمان را مشاهده کرد. بررسی مطبوعات به‌عنوان منابع دست اول تاریخی به‌ویژه در دوره معاصر از مباحثی است که گوشه‌های نهفته‌ای از حیات اجتماعی جامعه را مورد مداقه قرار می‌دهد. با واکای اخبار، گزارش‌ها، مصاحبه‌ها، مقالات و تصاویر موجود در این نشریه‌ها وضعیت سیاسی، اجتماعی،...
سیدهادی خسروشاهی نامی آشنا برای پژوهشگران تاریخ انقلاب است. او از آغاز نهضت اسلامی در دهه 1340 در میدان مبارزات سیاسی روحانیون حضوری فعال داشت. یکی از فعالیت‌های وی همکاری در نشریه بعثت بود. او از دست‌اندرکاران فعال این نشریه به‌شمار می‌رفت. بعثت که در سالهای 1342 تا 1344 توسط گروهی از طلاب و روحانیون حوزه علمیه قم به چاپ می‌رسید در واقع ارگان داخلی حوزه علمیه محسوب می‌شد. در فضای اختناقی که...
کارنامه فعالیت های تروریستی سازمان مجاهدین خلق از ابتدای پیروزی انقلاب تا کنون نه تنها این سازمان را به مهم ترین گروه تروریستی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران تبدیل کرده است بلکه آن را به عنوان یک سازمان تروریستی، سال ها در لیست گروه های تروریستی آمریکا، اروپا و استرالیا گنجانده است. فعالیت های تروریستی مجاهدین خلق متأثر از سه عامل شرایط سیاسی – اجتماعی حاکم بر ایران در دوره پهلوی، اندیشه...
در دهه بیست و سی خورشیدی، با به جریان افتادن قانون صدور مجوز نشر روزنامه در سطح کشور بسیاری از اشخاص علاقه‌مند به روزنامه نگاری درصدد ایجاد پایگاهی مطبوعاتی بودند. دو دهه بیست و سی خورشیدی را باید عصر شکوفایی مطبوعات ایران دانست. عصری که با به جریان افتادن قانون صدور مجوز نشر روزنامه در سطح کشور بسیاری از اشخاص علاقه مند به روزنامه نگاری درصدد ایجاد پایگاهی مطبوعاتی برای خود...
بلوای 17 آذر 1321 یکی از حوادث بسیار مهم اوایل سلطنت محمدرضا پهلوی است، شاه جوان که در سال اوال سلطنت خود ، نخست وزیری چون محمدعلی فروغی و سهیلی را تجربه کرده بود، در زمان نخست وزیری، احمد قوام، سومین نخست وزیر، دوران سلطنتش، دچار واهمه از دست دادن تخت سلطنت شد. او تمام مراحل دیوانی را در دوره قاجاریه طی کرده بود و بیش از 20 بار وزارت و 2 بار نخست وزیری را تجربه کرده بود. شاه که خود را در مقابل رقیبی...
برچیده‌شدن نظام خودکامه‌ی رضاشاهی در شهریور 1320 و اشغال ایران توسط متفقین اگر چه از نظر اقتصادی و اجتماعی پیامدهای ناگواری به همراه داشت، اما دست کم باعث شد فضای مناسبی برای فعالیت احزاب و گروه‌ها پدید آید. در نتیجه‌ی تصمیمات شاه جدید که شرط برقراری آزادی را در تشکیل احزاب می‌دانست، کاریکاتوری از دموکراسی در جامعه‌ی ایران پدیدار شد. بازیگران تازه‌ای در عرصه‌‌ی شطرنج سیاسی کشور...
قوام‌السلطنه در 29 می 1921 به ریاست وزرا برگزیده شد و یکسره از زندان به دفتر ریاست وزرا رفت: «شاه پس از اینکه با استنکاف لیبرال‌ها رو به رو شد، روز گذشته قوام‌السلطنه را به ریاست وزرا منصوب کرد. وی برادر کوچک‌تر وثوق‌الدوله است و از سال 1910 تا 1918 در کابینه‌های مختلف حضور داشته است. پس از آن حکومت خراسان بر عهده وی نهاده شد؛ تا اینکه رئیس‌الوزرای اخیر [سید ضیاء] در ماه مارس او را دستگیر و...
