نگاه دیگران
پیشگفتار اقتصاد ایران در دهه چهل و پنجاه کاملاً تحت تاثیر تصمیمات دیکته شده از سوی برنامه ریزان استعمارگران غربی و اوامر اجرایی شخص شاه بود. اقتصاد ایران در دو دهه پایانی رژیم پهلوی با چالش‌های فراوان اقتصادی مواجه بود که منجر به وابستگی و شکست برنامه‌های اقتصادی پنج ساله گردید[1] تا جایی که روز به روز بر فقر و بیچارگی مردم افزوده می‌شد و ورشکستگی اقتصاد کشور را به دنبال داشت. فقر و گرسنگی...
1. سیر تاریخى. دستکم هشت سال پیش از آنکه شیخ عبدالکریم حائرى در 1300ش حوزه علمیه قم را تأسیس کند، انتقال مرجعیت شیعه از عراق به ایران و تأسیس حوزه علمى منسجمى در قم یا مشهد را کسانى چون شیخاسداللّه ممقانى در ایران مطرح کرده بودند. در اواخر عصر قاجار و پیش از ورود حائرى به قم و اقدامات وى براى ارتقاى سطح حوزه علمیه قم، علماى ساکن قم که برخى از آنها از حیث علمى واجد مرتبه والایى بودند، کوششهایى در این جهت...
سابقه برگزاری انتخابات در ایران به 97 سال پیش برمی‌گردد. اولین بار تشکیل مجلس در ایران به زمان بعد از مشروطیت می‌رسد. فرمان مشروطیت در تاریخ 14 جمادی‌الثانی سال 1324 هجری قمری از طرف مظفرالدین شاه قاجار صادر شد. به طور کلی اولین دوره مجلس شورای ملی در تاریخ 17 مهر 1285 هجری شمسی افتتاح شد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی طی 24 دوره قانونگذاری شاهد مصوبات، وقایع و حوادث بسیاری بودیم. پس از پیروزی...
روزنامه فرانسوی «لوموتن» در آستانه انقلاب اسلامی اذعان داشت که سطح خرید تجهیزات نظامی ایران از آمریکا به سالی ده‌میلیارد دلار نیز می‌رسد۱ و بدیهی است که این حجم از خرید تجهیزات، زمینه افزایش عامل دیگری را هم فراهم می‌کرد... محمداسماعیل شیخانی حضور مستشاران خارجی در دوره پهلوی دوم به واسطه افزایش سطح تعاملات مالی و به‌ویژه نظامی، روندی افزایشی پیدا...
در زمان به قدرت رسیدن رضاخان، کشاورزی و دامپروری نقش مهمی در اقتصاد ایران داشت. بااین‌حال نظام حاکم بر اقتصاد کشاورزی ایران به‌گونه‌ای بود که در عمل بیشتر عواید ناشی از تولید محصولات کشاورزی نصیب کشاورزان نمی‌شد. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که در دوران رضاخان با وجود ادعاهایی که برخی از افراد درباره بهبود وضع کشاورزان می‌کردند، در عمل نه تنها مناسبات حاکم بر بخش کشاورزی ایران...
احمد کسروی در روز هشتم مهرماه ۱۲۶۹ شمسی در یکی از محلات تبریز به نامه حکماوار یا حکم آباد به دنیا آمد. ( ۱ ) پدر او به تجارت رو آورده بود و از رهگذر خرید و فروش فرش امرار معاش می کرد. ( ۲ ) خودش در این مورد می گوید : پدر من نخست زمانی درس خوانده ولی ملایی نکرده و به بازرگانی میپرداختی و فرش فروشی کردی و ملائی نکردی و روضه نخواندی(۳) خواندن و نوشتن و قرآن و مقدمات عربی را به شیوه مرسوم و معمول آنزمان...
سید احمد کسروی، مورخ، زبان شناس و از رجال فکری و فرهنگی معاصر است. وی فرزند حـاجی میرقاسم تبریزی است که در 8 مهر 1269 ش در تبریز به دنیا آمد. ناصح ناطق تبریزی در کتاب خود درباره خانواده وی این چنین آورده است: «کسروی از دودمان‌های نامدار تبریز نبود... و خاندان کسروی-مانند بسیاری از دودمان های محروم تبریز- آرزو داشت که فرزند خاندان، درس ملایی بخواند و فقیهی شناخته و یا خطیبی نامدار شود... در آن...
احمد کسروی از چهره‌های جنجالی تاریخ معاصر ایران و موضوع مناقشات بسیاری است. کسروی از دو جنبه اهمیت یافته است: نخست از منظر تاریخ‌نگاری، به ویژه تاریخ مشروطیت، و دیگر از منظر دشمنی‌هایی که با تشیع و ائمه‌ی معصومین علیهم السلام داشته و ادعاهایی که در مورد برانگیختگی خود مطرح می‌کرده است. از منظر نخست ـ جایگاه وی درتاریخ‌نگاری مشروطه ـ که هنوز هم هوادارانی دارد، در کتاب «کسروی و...
با عرض سلام و خدمت اساتید گرام توضیحات شما در مورد کسروی و اعتقادات ایشان بسیار واضح و روشن و گیرا بود. ولی در مورد کسروی و اعتقادات ایشان بسیار واضح و روشن و گیرا بود. ولی در مورد ترور کسروی صحبتی نشد. آیا برای کشتن ایشان همانند سلمان رشدی فتوایی صادر شده بود؟ از طرف کدام مرجع تقلید؟ و گذشته از اینها، آیا ترور کسروی نتیجه مثبتی برای اسلام داشته است؟ آیا درست است کسی را که عقایدی اشتباه دارد و سعی در...
از قحطی های نزدیک به روزگار ما 1288ق است که درباره آن گفته اند: «زمانی که آدمخوری باب گشت» و همچنین سال 1315، که درباره آن نیز گفته اند «آنچنان قحطی به مردم چیره گشت/شد ز خاطر قحطی هشتاد و هشت» و همچنین سال 1335، که بلوای نان نام گرفته است. درباره چنین قحطی و شدت سختی و تجربه مرگبار آن به درستی نمی توان قضاوت کرد؛ بنابر این تا فراهم آمدن پژوهشی کامل و فراگیر برپایه اسناد نمی توان از ژرفای این کانون...
۴۲ سال از سقوط رژیم پهلوی می‌گذرد، اما هنوز هم فصل‌های ورق نخورده‌ای از حکومت شاه وجود دارد. شاه پز روشنفکری و ادعای حفاظت از منابع طبیعی داشت، اما سرسپردگی‌اش همه این ادعا‌ها را نقش بر آب می‌کرد. رضایت آمریکا، انگلیس و ایادی کشورهای غربی آن‌قدر برای محمدرضا شاه مهم بود که چشم‌وگوش‌بسته، به منابع طبیعی و جمادات و نباتات و موجودات زنده ایران چوب حراج بزند. در این گزارش تصمیم...
بر اساس بایگانی وزارت خارجه ایالات متحده، رضاخان در زمان کناره‌گیری، ۵۰ میلیون دلار در بانک تهران، ۱۸ میلیون دلار در بانک‌های نیویورک و حداقل ۱۰۰ میلیون دلار در بانک‌های لندن ذخیره کرده بود. «میزان دارایی پهلوی هنگام خروج از ایران- که در رسانه‌ها از آن حرف به میان می‌آید- باورنکردنی است. ثروتی که در دوران پهلوی اول، در مقطع سقوط رضاخان و در فرارهای چندباره محمدرضا (که شاید...
هنر ایرانی در زمان قاجار به واسطه ارتباط این دوره با غرب پیشرفت چشم گیری داشته و هنرمندان زیادی در این دوران به اروپا و کشورهای غربی سفر می کنند. به خاطر همین به نوعی قاجاریه را سرآغاز مدرنیته در ایران می دانند. روند این پیشرفت در زمان ناصرالدین شاه سریع تر می شود و هنر ایرانی گام های بلندی در زمان این شاه قاجار بر می دارد اساسا به چه نوع معماریی، معماری دوره قاجار گفته می شود.؟ معماری دوره قاجار،...
سرزمین ایران همواره در طول تاریخ به دلیل برخورداری از موقعیت ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی خاص و منحصر به فرد خود، مورد توجه قدرتهای جهانی قرار گرفته است و مرکز ثقل تسویه حسابهای سیاسی، امنیتی و نظامی این قدرتها محسوب می‌شود. از این‌رو در برهه‌های زمانی مختلف و در قالب تحولات و حوادث مختلف، بخشهای مختلفی از خاک این سرزمین به اشکال مختلف نظیر جنگ مستقیم، توطئه و کارشکنی دولتهای ثالت،...
بحرین که به لحاظ تاریخی بخشی از خاک ایران محسوب می‌شد در اواسط سده نوزدهم میلادی تحت سلطه انگلیس درآمد تا اینکه در ۲۱ اردیبهشت ۱۳۴۹ خورشیدی، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۲۷۸ را صادر کرد که در آن خواسته مردم بحرین نسبت به جدایی از ایران مورد تایید قرار گرفته بود. بحرین به معنی ۲ بحر در اصل نام منطقه ای در شمال شرقی شبه جزیره عرب نشین خاورمیانه است که مصطلح ترین دیدگاه ها در خصوص این نام،...
هنگامی که مجلس نوپای مشروطه برای اصلاح اداره کشور تصمیم گرفت از کارشناسان کشورهای مختلف استفاده کند، دو دولت روس و انگلیس از این اقدام سخت عصبانی شدند. مورگان شوستر معروف ترین چهره در بین آنها بود که با اختیارات وسیعی که مجلس به او داد، شروع به انجام اصلاحات دامنه دار در امور مالی و اداره گمرکات کرد. ورسیه با دو التیماتوم ایران را تهدید کرد و خواستار اخراج مورگان شوستر شد. به رغم ایستادگی مردم، مجلس و روحانیان و با حمایت انگلیس از روسیه، سرانجام مورگان شوستر از ایران اخراج شد و اصلاحات وی ناتمام ماند. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که چرا دولتمردان ایرن، برای حل معضلات اقتصادی و امنیتی خود آمریکایی ها را برگزیدند و آیا با این اقدام، به اهداف مورد نظر خود رسیدند. دیگر اینکه عکس العمل انگلیس و روس، دو قدرت دیگر آن زمان در برابر این انتخاب چه بود؟
مورگان شوستر تابستان 1911 (12 جمادى الاول 1329) وارد تهران شد و به زودى کار خود را به عنوان خزانه دار و اختیار دار کلّ مالیة ایران، آغاز کرد. او، با موقعیت بسیار مهم دولتى که در ایران داشت، بنا به سنت معمول، بایستى از سفراى روس و انگلیس دیدارى دوستانه به عمل مى‌آورد، که چنین نکرد و همین امر (بویژه با تحریکات رقیب بلژیکى او: مرنارد، رئیس کلّ گمرک ایران) «نشانة دشمنى» با «قدرتهاى خارجى» قلمداد...
یکی از مسائلی که پس از فتح تهران (۱۳۲۷٫ق) مطرح شد، بحران مالی و تلاش دولت ایران برای دریافت وام از دولتهای روس و انگلیس بود. پیش‌ازاین، دولت ایران چندین‌بار از دولتهای روسیه و انگلستان تقاضای وام کرده بود. درخواستهای مذکور یا با مخالفت آنها و یا با شرایط سخت و غیرقابل قبولی روبرو شد که ایران قدرت برآوردن آنها را نداشت. حتی تلاش دولت ایران برای دریافت وامی از شرکت سموئیل و شرکا (Samuel & Co.) و سپس...
سیاست داخلی و خارجی ایران در قرن نوزدهم و دهه اول قرن بیستم میلادی، برآیند رقابت روسیه و انگلستان در داخل کشور بود. این رقابت با پیامدهای منفی فراوانی روبرو بود، به‌طوری که برخی دولتمردان ایران را به نزدیک شدن به یک قدرت سوم ترغیب کرد. اگرچه این گرایش در بسیاری از موارد با هدف کاستن از تبعات منفی آن رقابتها صورت می‌گرفت، اما مجریان این سیاست به‌ویژه در سالهای پس از مشروطیت، تلاش کردند تا از...
شوستر در ۱۸۷۷ میلادی در واشنگتن به دنیا آمد و در مدرسه عالی مرکزی همین شهر به تحصیل رشته حقوق پرداخت. او در ۱۹ سالگی به عنوان منشی و تندنویس اداره لشگری ایالات متحده آمریکا از خود چهره‌ای برجای نهاد که پس از مدتی کوتاه به عضویت هیاتی درآمد که بر تخلیه کوبا از قشون اسپانیا نظارت می‌کرد. این سوابق و تجربه سبب شد که در ۲۹ سالگی به سال ۱۹۰۶ میلادی مدیریت اداره گمرک فیلیپین را به بسپارند تا به سه وظیفه...
