جنگ ظفار
اشاره
جنگ ظُفار به نبرد چپ‌گرایان کمونیست تحت حمایت شوروی و چین با حکومت سلطنتی عمان در استان ظفار در شرق این کشور گفته می‌شود. این نبرد با تأسیس «جبهه آزادیبخش ظفار» در سال ۱۹۶۲ میلادی آغاز شد و با شکست کمونیستها در سال ۱۹۷۵ پایان یافت. هدف اصلی آنان سرنگونی سلطان عمان بود. شورشیان به هدف خود نرسیدند. ولی حکومت عمان وادار به انجام اصلاحات گسترده‌ای در کشور شد. محمد رضا شاه پهلوی برای جلوگیری از گسترش کمونیسم و نفوذ شوروی در ایران به خواست انگلیس و آمریکا در 1973 اقدام به اعزام نیروهای ارتش برای حمایت از سلطان قابوس کرد. در این عملیات به گفته برخی منابع، ارتش شاهنشاهی تا ۷۰۰ نفر کشته داد اما به دستور شاه این آمار به بیرون درز نکرد.
«گذرستان» حاضر به بررسی جنگ ظفار پرداخته است.
جنگ ظفار بعنوان یکی از مشخص‌ترین نمونه‌های اجرای دکترین نیکسون - کیسنجر در تاریخ دیپلماسی دنیای معاصر از جنبه‌های گوناگون قابل بررسی است. در این مقاله علل حضور نظامی ایران در این بحران و دخالت مستقیم نظامی در مسایل داخلی یک کشور که به نیابت از ارتش آمریکا و در راستای منافع غرب...
«ظفار» نام جنوبی‌ترین ایالت سلطان نشین عمان است. این ایالت که مرز مشترک عمان با یمن را تشکیل می‌دهد، دارای یک نوار ساحلی باریک به طول 1370 کیلومتر و به عرض 10 الی 16 کیلومتر است. ظفار از شمال به عربستان، از جنوب به اقیانوس هند، از غرب به یمن و از شرق به صحرای «جده‌الحراسیس» عمان محدود می‌شود. این صحرای پهناور، ظفار را از لحاظ جغرافیائی از دیگر نقاط کشور جدا می‌سازد. «صلاله» -...
روابط سیاسی، نظامی و تجاری ایران و عمان با قدمت چندین سده، در اواخر حکومت قاجاریه به انحطاط کامل رسید. این رکود و فترت تا سال 1349ش، ادامه یافت. ضعف دولت‌های مرکزی ایران و ناتوانی در حاکمیت بر منطقه خلیج‌فارس و دریای عمان؛ 1 نفوذ و تسلط همه‌جانبه استعمار بریتانیا بر سرزمین عمان؛ و انزوای کامل آن از مسائل بین‌المللی، از مهم‌ترین دلایل تداوم این وضعیت در روابط دو کشور بود که سیاست درهای بسته...
درآمد: در آذر ۱۳۵۱ اولین یگان نظامی ایرانی وارد عمان شد. با درخواست سلطان قابوس در ۲۹ آذر ۱۳۵۲ پیاده شدن واحدهای واکنش سریع ارتش ایران درمنطقه صلاله دومین شهر بزرگ این کشور واقع در جنوب شرق عمان شدت یافت. از تعداد نیروهای اعزامی ارقام موثقی در دست نیست و در گزارش‌های مختلف از ششصد تا چهارهزار نفر برآورد شده‌است. این عملیات سه سال طول کشید و آمار کشته شدگان هیچ وقت رسماً اعلام نشد اما برخی...
همزمان با دخالت نظامی رژیم پهلوی در ظفار (57-1351)، دولت پهلوی در بحرانی‌ترین دوران حیات خود به سر می‌برد. التهاب انقلاب و گسترش اعتراضات مردمی، تشکل‌ها و گروههای سیاسی منسجم و یا غیر سازمان یافته متعددی را در داخل و خارج ایران در تضاد با سلطنت به وجود آورده بود. بدون توجه به نوع ایدئولوژی و جهت‌گیری سیاسی، تمامی این‌گروه‌ها در راستای مبارزه با رژیم پهلوی، همکاری ایران با سلطان عمان در...
عمان اوایل دهه 1350 گرفتار نزاعی جدی با شورشیان قبیله استان ظفار، که جدایی‌طلبانی با تمایلاتی کمونیستی بودند، شد. محمدرضا پهلوی در سال 1351 درخواست کمک از جانب سلطان قابوس را پذیرفت و نیروهای نظامی را جهت رهایی سلطان عمان از چنگالِ شورشیان به عمان اعزام داشت، اما چرا هیچ‌گاه شمار قربانیان نظامیِ ایران در این جنگ اعلام نشد؟ عمان اوایل دهه 1350 گرفتار نزاعی جدی با شورشیان قبیله استان ظفار بود....
آنچه که در مورد جنگ ظفار چندان بدان پرداخته نشده نحوه عملیات نظامی، تاکتیکها، مشکلات، میزان نیروی اعزامی و جنگ‌افزارهای به کار رفته و تلفات انسانی ارتش ایران بود، زیرا که عوارض سیاسی و اجتماعی آن می‌توانست تلفات و پیامدهای منفی برای حکومت پهلوی ایجاد کند، این نوشتار در صدد است ابعاد و زوایای کمتر پرداخت‌شده جنگ ظفار را به تصویر بکشد. 1. جغرافیای نظامی ظفار جغرافیای طبیعی منطقه ظفار،...
از مسائل مهم سیاست خارجی ایران در دوره محمدرضا پهلوی، حضور نیروهای ایران در منطقه ظفار بود. استان ظفار در جنوب غربی سلطان‌نشین عمان قرار دارد. این منطقه همواره به لحاظ سیاسی نامستقل و مردم آن دارای تمایلات مرکز گریزی بودند. موقعیت جغرافیایی ظفار سبب گردید که این منطقه آمادگی پذیرش جنبش‌های ضدحکومتی را داشته باشد. بعد از جنگ جهانی دوم و در زمان حکومت سلطان سعید بن تیمور فعالیت‌های...
مداخله نظامی ایران در بحران ظفار، زاییده یک سلسله علل، شرایط و دلبستگی‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی و در ارتباط تنگاتنگ با نوع راهبرد و تحول کارکردهای کشورهای ابرقدرت در سطوح بین‌المللی بود. این مجموعه عوامل را باید در یک شبکه زنجیره‌ای و تأثیرگذار بر یکدیگر، ارزیابی و بررسی کرد: 1. درخواست کمک حکومت عمان از ایران سلطان قابوس پس از کودتای سال 1970 با هدف مبارزه با جبهه خلق ظفار، خواستار...
اگر بپذیریم بر اساس دکترین نیکسون ایران یگانه حافظ عمده در پاسداری از بخش‌های شمالی و جنوبی تنگه هرمز محسوب میشد و با چراغ سبز دولت عمان و حمایت کشورهای ذی‌نفع، نیروهای مسلح خود را در خلیج فارس تا بخش‌هایی از اقیانوس هند، جولان می‌داد؛ رویداد نادری که در تاریخ معاصر منطقه برای نخستین بار به وقوع پیوست. از دیدگاه سیاسی، پیروزی جبهه مشترک در سرکوبی جنبش ظفار، توسعه ممتد جبهه کمونیسم و...
چهل دو سال پیش بود که در روزنامه کیهان مشغول کار شدم. چند سالی گذشت تا اینکه به‌عنوان خبرنگار حوادث، همراه با خبرنگاران نشریات مختلف به ظفار اعزام شدیم تا از جنگ شورشیان با دولت عمان گزارش‌هایی تهیه کنیم. جنگ نیمه چریکی عجیب و وحشتناکی در سرزمین ظفار در گرفته بود که طی آن هر روز صدها جوان ایرانی هم به خاک و خون می‌غلتیدند. قضیه از این قرار بود که شورشیان ظفار، با کمک تسلیحاتی دولت مارکسیستی ـ...
قبایل ظفار در طول تاریخ، هرگز حاکمیت و استیلای اداری و سیاسی سلاطین مسقط و مشروعیت و رهبریت مذهبی امامان عمان را نپذیرفتند. در نتیجه، منطقه و مردم ظفار، ضمن داشتن تمایلات مرکز گریزی، آمادگی لازم برای رشد و نمو جنبش‌های استقلال‌طلبانه و ضد حکومتی را نیز داشتند. این استعداد تاریخی با رهبریت جبهه آزادیبخش در اواسط دهه 1960، ظفار را به کانون نهضتی طولانی و خونین مبدل ساخت. حکومت سعید بن تیمور با...
تشکلی چپگرا که برای کسب استقلال ایالت ظفار * در عمان ، بر ضد سلطان عمان به مبارزة مسلحانه روی آورد. سابقة تشکیل آن به پیکارهای مسلحانه در اواخر دهة 1330 ش /1950 در منطقة الجبل الاخضر، در شمال عمان ، باز می گردد. در 1337 ش / 1958، سعیدبن تیمور، سلطان عمان و مسقط (حک :1311ـ1349 ش /1932ـ1970)، برای سرکوب قبایل شورشی هوادار امام غالب بن علی ، رهبر مخالفان سلطنت ، از انگلستان ، که از دیرباز بر این سرزمین سیطرة سیاسی و اقتصادی...
از سده نوزدهم به بعد کشور عمان به دلیل موقعیت ژئواستراتژیک همواره در سیاستهای منطقه ای به ویژه برای بریتانیا مهم و با اهمیت بوده است. در دهه شصت میلادی جنبش در منطقه ظفار شکل گرفت که برای ثبات منطقه خطرناک میشد در فضای جنگ سرد این مساله اهمیت پیدا کرد و رفته رفته به موضوع رقابت قدرتهای بزرگ تبدیل شد. در منطقه ایران و عربستان در آن وارد شدند و در سالهای 75 – 1972 م ایران در این زمینه مداخله نظامی کرد و جنبش شکست خورد و از میان رفت در اینجا مساله مهم مقاله این است این جنبش چگونه اهمیت یافت و به موضوع رقابتی بین المللی بدل شد و فرضیه مقاله این است، قدرتهای فرامنطقه ای و منطقه ای در جنبش ظفار از نظر ایدئولوژی و استراتژی نقش عمده ای ایفا کرده اند.
در سال 1964 شورشیان چپگرای منطقه ظفار عمان که از حمایت برخی از کشورهای کمونیست مانند جمهوری دموکراتیک یمن برخوردار بودند، برای استقلال این منطقه با دولت پادشاهی عمان درگیر شدند. یاد مانده‌های کهنه سرباز ایرانی از جنگ ظفار به منظور مقابله با گسترش کمونیسم و در پی دعوت سلطان قابوس ، انگلیس ، ایران و اردن با اعزام نیروهایی موفق به سرکوب شورشیان شدند. تاکنون در مورد جنگ ظفار مطالب متعددی در...
عمان با رهبری سلطان قابوس به دلیل نقشی که در بحران‌های دهه‌های اخیر در خاورمیانه داشت به «سوئیس خاورمیانه» معروف شده است. در این بین، همیشه نقش قابوس بن سعید آل بوسعیدی به‌عنوان میانجی در موضوعاتی که با ایران در ارتباط بود پررنگ توصیف میشد. اما چرا سلطان عمان از زمانیکه حکومت را در دست گرفت با وجود همه فراز و نشیب‌ها رابطه خوبی با ایران داشت؟ سلطان قابوس، در نوامبر ۱۹۴۰ در شهر...
ایران در سالهای دهه ۱۹۶۰م /۱۳۴۰ش فقط حلقه‌ای در زنجیر دفاعی آمریکا در برابر بلوک کمونیست به شمار می‌رفت. اما در سالهای دهه ۷۰ میلادی /۵۰ شمسی به صورت متحد ممتاز ایالات متحده آمریکا درآمد. قدرت‌نمایی شاه کمک زیادی به اجرای دکترین ریچارد نیکسون - که در ۲۰ ژانویه ۱۹۶۹ (۳۰ دی ۱۳۴۷) در مسند ریاست جمهوری آمریکا قرار گرفته بود، می‌کرد. زیرا بلندپروازی‌های منطقه‌ای شاه کاملاً با نظریات...
