حج ...
اشاره
حَج عبادتی واجب و از فروع دین اسلام است. حج مجموعه‌‌ای از اعمال است که در ماه ذی‌الحجه، در شهر مکه و اطراف آن انجام می‌شود. مراسم حج بزرگترین اجتماع مسلمانان است. در ایام حج از تمام فرقه‌های اسلامی در در مکه گرد هم می‌آیند. حج مظهر وحدت و همبستگی مسلمانان جهان است. ولی سالهاست که ملتهای مسلمان جهان، دولت سعودی را میزبان باصلاحیتی برای انجام مناسک حج نمی‌دانند. همه ساله تعدادی از حجاج بیت‌الله الحرام بر اثر بی توجهی سعودیها و یا دخالتهای آنان در حوادث مختلف حج جان می‌سپارند که مهمترین آنها کشتار صدها زائر ایرانی در مناسک سال 1366 بود.
«پرونده» حاضر مجموعه مقالاتی در باره حج و رویدادهای مربوط به آن است.
حتی در آن دوران سخت هم دلم از امید زیارت کعبه و بوسه زدن بر جای پای پیامبر(ص) در مکه و مدینه، خالی نمانده بود ... و این امید، اگرچه با حج ده روزه‌ی سال 58 که به فضل شهید محلاتی قسمتم شد، برآورده گشت، اما آتش آن شوق سوزنده‌تر و مشتعل‌تر شد ... رهبر معظم انقلاب اسلامی پس از مطالعه برخی کتاب‌ها یادداشتی در ابتدای آن می‌نویسند. این یادداشت‌ها برخی در نقد و بیان اشکالات موجود در کتاب‌هاست....
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت کنگره عظیم حج، فرا رسیدن موسم حج را عید بزرگ امت اسلامی و فرصتی معجزه‌گر برای علاج آسیب‌پذیری‌های دنیای اسلام خواندند و با به تلاش تمام عیار جبهه استکبار جهانی و شبکه جنایتکار صهیونیسم برای سرکوب و عقیم کردن بیداری اسلامی و به حاشیه راندن مسائل اساسی همچون نجات فلسطین و ملتهای مسلمان تأکید کردند: «اتحاد و برادری مسلمانان در...
حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان نویسنده و مورخ در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، از انتشار مجموعه تازه‌ای از «سفرنامه‌های حج قاجاری» خبر داد و گفت: سه سال پیش یک مجموعه هشت جلدی با عنوان «سفرنامه‌های حج قاجاری» منتشر کردم که شامل 50 سفرنامه حج قاجاری بود. پس از آن سفرنامه‌های تازه‌ای از دوره قاجار و حتی پیش از آن یافتم که اهمیت بسیاری داشت، بنابراین 14 سفرنامه جدید را در...
"جمعه خونین مکه" اگرچه به ظاهر برای سرکوب مراسم برائت از مشرکین بود، اما در حقیقت بر اساس دستور آمریکا و در جهت مقابله با «صدور انقلاب اسلامی» رقم خورد. اگرچه موجب بسط انقلاب اسلامی گردید و خود زمینه ای گشت تا مظلومیت انقلاب اسلامی و سخن حقش بیش از پیش در برابر چشم مسلمین جهان قرار گیرد که نقطه عطفی در صدور انقلاب بود. مگر نه آنکه در چهلم شهدای جمعه خونین بود که انتفاضه فلسطین آغاز گردید؟ از این رو...
یکی از برجسته ترین آثار امام خمینی(ره) احیاء حج ابراهیمی است؛ تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، به دلیل نگرش و وابستگی های حکام بلاد اسلامی، مراسم سالانه حج به دور از روح واقعی آن برگزار می شد. بیشتر مسلمانان در حالی مناسک حج را به جا می آوردند که از فلسفه تشریع این بزرگترین گردهمایی دینی سالانه در جهان غافل بودند. با آنکه بنا به نص آیه قرآن، حج کانون قیام مردم و بارزترین جلوه نمایش و اعلان...
خط روشن مبارزه با تمامى مظاهر شرک و بتپرستى در بزرگترین میعاد سالیانه اسلامى از افتخارآمیزترین ابعاد اسلام عزیز و از آشکارترین نمادهاى تعالى فردى-معنوى و اجتماعى - سیاسى و حتى جهانى - حاکمیتى است که نام ابراهیم بتشکن بر تارک آن مىدرخشد و خط استمرار آن د ر سیره نبوى با اعلام آیات برائت توسط على(ع) بهوضوح نمایان مانده است. در ادامه این سیر، خروج اباعبدالله الحسین در روز ترویه از مکه و...
حجت الاسلام والمسلمین سید احمد هاشمی نژاد برادر شهید عبدالکریم هاشمی نژاد و از روحانیون حاضر در کاروان حجاج در سال 1366 بودند که به همراه آیت‌الله راشد یزدی مسئولیت کاروان خانواده شهدا و جانبازان را بر عهده داشتند.ایشان که خود به دلیل مبارزات و فعالیت‌های سیاسی، سابقه دوازده سال محکومیت در زندان‌های طاغوت را دارد، در حج خونین سال 1366، شاهد حملات هولناک سعودی ها به حجاج بوده‌اند، در همین واقعه...
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) تا کنون آثار متعددی از جمله «تبیان حج یا حج در کلام و پیام امام خمینی»، «به سوی میقات»، «تجلی توحید»، «توشه حج»، «مناسک حج مطابق با فتاوای حضرت امام خمینی(س)» و «مناسک زائر مطابق با فتاوای حضرت امام خمینی(س)» را پیرامون جلوه های معنوی مراسم حج، احکام و وظایف حجاج و روحانیون کاروان ها منتشر کرده است.کتاب تجلی توحید پژوهشی پیرامون حج در نگاه امام خمینی(س) است و در296...
آنچه در پی می آید گزارش سفر حج علی نقی منزوی پسر شیخ آقابزرگ طهرانی است. سفرنامه ای است خواندنی که باید توجه داشت از زبان چه کسی خوانده می شود. منزوی از خانواده ای روحانی بود اما مع الاسف به دلیل نفوذ تفکرات توده ای پس از شهریور 20 به سمت و سوی افکار جدید رفت. نه تنها خود بلکه برادرش که در شمار افسران بود و جانش را هم بر سر آرمانهای توده گذاشت. منزوی به دلیل تمایل به فرهنگ ایرانی و هم به خاطر حمایت از...
کتاب «حج و بیداری اسلامی در اندیشه امام خمینی(ره)» اثر حجت‌الاسلام محسن محمدی به همت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت منتشر شده‌است./به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب حج و بیداری اسلامی در اندیشه امام خمینی(ره) در دو بخش «امام خمینی و بیداری اسلامی» و «ظرفیت‌های حج در بیداری اسلامی از منظر امام خمینی» سامان یافته‌است. در بخش نخست این اثر عناوینی مانند «امام خمینی و احیای...
یکی از وجوه زندگی و فعالیت زنان ایرانی که مورد غفلت واقع شده، سفرها و سفرنامه‌های آنها است. شماری از زنان ایرانی که طی چهار قرن گذشته به پایبوسی و زیارت مکه و عتبات عالیات رفتهاند از خود خاطرات و سفرنامههایی به یادگار گذاشتهاند. این زوار جزئیات جالبی دربارۀ سفر معنویشان به سرزمینهای مقدس مسلمانان و مصائب سفرشان مخصوصاً راه زمینی صعب و پرخطر ایران به مکه که از میان صحرای سوزان...
سفر حج از راه روسیه و عثمانی، که اغلب صاحب‌منصبان، اعیان و اشراف و دیوان‌سالاری بلندپایۀ قاجار آن را برای ادای این فریضه برمی‌گزیدند، جنبۀ بسیار مهم در خود داشت: اول اینکه سبب می‌شد نوعی حلقۀ معنوی میان مردم و مقامات محلّی در طی مسیر به وجود آید و به ویژه در قسمت‌هایی که طی جنگ‌های ایران و روس از ایران جدا شده و تحت حکومت روسیۀ غیرمسلمان قرار گرفته بودند، نوعی حس نوستالژیک دینی و ملّی در این...
مرکز اسناد انقلاب اسلامی کتاب «پذیرایی با گلوله» روایتی داستانی از حج خونین سال ۱۳۶۶ نوشته اقدس ارطایفه را منتشر کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، روز ششم ذی الحجه یادآور مراسم «برائت از مشرکین» زائران ایرانی خانه خدا و کشتار حجاج مظلوم ایرانی در مکه به دست حکام آل سعود است. گرچه این جنایت در ظاهر برای سرکوب مراسم برائت از مشرکین اتفاق افتاد، اما در حقیقت بر اساس دستور آمریکا و در جهت مقابله با...
کتاب روزنامه سفر حج، عتبات عالیات و دربار ناصری را در سال 1386 (قم، مورخ) چاپ کردم و بعد از آن نیز در مجموعه هشت جلدی «پنجاه سفرنامه حج قاجاری» منتشر شد.این سفرنامه از زنی کرمانی است که در سال 1309ق به حج مشرف شده و پس از بازگشت، به عراق رفته و آنگاه به تهران آمده و مدتها در دربار قاجاری بوده تا آن که در سال 1312ق به کرمان باز گشته است.سفرنامه مزبور که هم به لحاظ تاریخی و هم به دلیل آن که از یک زن است...
مصحححاج محمد علی سیاح محلاتی (1252 ـ 1344 / 1836 ـ 1925) را می توان با ابن بطوطه (م 779) مقایسه کرد، هم به دلیل سفرهای فراوانی که داشت و هم یادداشت هایی که از این سفرها برجای گذاشته است. تاکنون ـ تا آنجا که بنده می دانم ـ دو سفرنامه از وی منتشر شده است. نخست «خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت» به کوشش حمید سیاح و با تصحیح سیف الله گلکار (تهران، امیرکبیر، 1356) که سفر به داخل ایران است و با داستان مشروطه و سقوط...
مجموعه آثار حاجی عبدالله خان قراگزلو از شخصیت های قاجاری که به نوعی درگیر انقلابات مشروطه هم شد مجموعه ای از چند سفرنامه جالب توجه می باشد. کتابچه خوزستان، گزارش سرخس ، کتابچه مرو، کلات نادری و مهم تر و مفصل تر از همه سفرنامه مکه است که به سال 1319 هجری قمری از طریق انزلی به سمت استانبول و از آنجا با کشتی به سمت جده به انجام رسیده است. صفحات 205 تا 342 کتاب سفرنامه مکه است. سفرنامه های مکه در دوره قاجاری...
در دنیایی که ارزش‌ها رفته رفته در زیر غباری از فراموشی فرو می‌روند و ظواهر فریبنده دنیای رو به زوال جهانی در صدر جدول قرار می‌گیرند، ترویج فرهنگ شهادت و زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره شهدا بهترین راهی است که می‌تواند از انحراف جامعه اضمحلال معنویت‌ها جلوگیری کند.با توجه به این مهم خبرگزاری فارس بنا به رسالت ذاتی خود در راستای معرفی این سرو قامتان سعی دارد گوشه‌ای از زندگی این عزیزان را با...
روز ششم ذی الحجه یادآور مراسم “برائت از مشرکین” زائران ایرانی خانه خدا و کشتار حجاج مظلوم ایرانی در مکه به دست حکام آل سعود است.اگرچه این جنایت در ظاهر برای سرکوب مراسم برائت از مشرکین اتفاق افتاد، اما در حقیقت بر اساس دستور آمریکا و در جهت مقابله با «صدور انقلاب اسلامی» رقم خورد. با این حال، این رویداد موجب بسط انقلاب اسلامی گردید و خود زمینه‌ای گشت تا مظلومیت انقلاب اسلامی و سخن حقش بیش از پیش در...
گزارش حاضر مربوط به سفرنامه مکه و فرنگ سید محمود ناصرالسلطنه طباطبائی دیبا است که پس از انجام حج در سال 1317 به دعوت مظفرالدین شاه عازم فرنگ شد و به این ترتیب سفرنامه ای ترکیبی از مکه و فرنگ نوشت. زندگینامه نویسنده سفرنامه ناصریمیرزا نصرالله ناصرالسلطنه متولد 1281 ق از کارگزاران دولت قاجاری و وزیر خالصه‌جات و زراعت مظفرالدین شاه است. وی در سال 1317 – 1318 در سن 37 سالگی عزیمت حج کرده و این سفرنامه را...
میرزا محمدحسین فراهانی فرزند میرزا محمدمهدی ملک‌الکتاب فراهانی (م1270) است که به سال 1264در روستای آهنگران فراهان به دنیا آمد. وی در تهران تربیت یافت و مختصری در کارهای دولتی و درباری وارد گردید. وصف اخلاقیات او از زبان میرزا صادق خان ادیب الممالک به تفصیل در کتاب دیگر مؤلف با نام حالت آمده، و از زهد و تهجّد و تدیّن او سخن گفته شده است.همانجا گفته شده است که بیشتر آثار وی در رویدادی از بین رفت و...
حجت الاسلام و المسلمین سید حمید روحانی نقل می کند: چون احتمال دارد برای ناشرین اعلامیه در موسم حج گرفتاری پیش بیاید و از طرف رژیم سلطنتی حجاز دستگیر شوند مطلبی را که علیه اساس سلطنت و پادشاهی در این اعلامیه آوردهایم به مصلحت نمی‌دانم، چون ممکن است برای آنهایی که در رابطه با پخش این اعلامیه در حجاز دستگیر میشوند خطر جانی به همراه داشته باشد و رژیم سعودی آنها را به اتهام قیام بر ضد نظام سلطنتی...
* تاریخچه ای از پژوهش های مربوط به نسخه شناسی و چاپِ منقحِ سفرنامه های حج در ایران ارائه دهید. ویژگی های اینکار و به خصوص سختی های آن چیست؟ خود شما چندسال است که به طور خاص دارید به این موضوع می پردازید و از چه وقت با سفرنامه های حج سر و کار دارید؟ بنده از سال 1371 که برای اولین بار به حج مشرف شدم تصمیم گرفتم هر سال مطلبی اعم از کتاب یا مقاله در باره مباحث حوزه حج بنویسم. البته نمی توانستم چیزی در...
آیت‌الله تسخیری یکی از دست اندرکاران مراسم حج بوده است. وجود اطلاعاتی تازه و جذاب که حاصل فعالیت و حضور رییس مجمع تقریب مذاهب در مجامع مختلف بین‌المللی است به جذابیت این گفتگو افزوده است. آیت‌الله تسخیری با عناوینی مانند مشاور عالی امور بین‌الملل بعثه مقام معظم رهبری، عضو هیئت مرکزی رابطه علماء مسلمین در مکه مکرمه، رییس مجمع جهانی تقریب مذاهب در تلاش برای ایجاد وحدت بین امت اسلامی است....
آقای جلال آل احمد را جز یک ربع ساعت بیشتر ندیده ام. در اوایل نهضت یک روز دیدم که آقایی در اتاق نشسته اند و کتاب ایشان (غرب زدگی) در جلو من بود. ایشان به من گفتند چه طور این چرت و پرتها پیش شما آمده است و فهمیدم که ایشان هستند؛ مع الاسف دیگر او را ندیدم. خداوند ایشان را رحمت کند - صحیفه نور، جلد 12 ، ص 90 نامه جلال به امام از مکهامام خمینی (ره) در شانزده فروردین 1343 پس از آزادی از زندان به قم بازآمدند و جلال...
فریادهای آگاهی بخش امام خمینی در گوش جان مسلمین جهان به نتیجه رسیده است یکی از طولانی‌ترین پیام‌های حضرت امام خمینی در ششم مرداد سال 1366 صادر گردید. موضوع این پیام، برائت از مشرکان زمان و تبیین وظایف مسلمین و مشکلات جهان اسلام است. مخاطب این پیام، مسلمین ایران و جهان و حجاج بیت‌الله الحرام می‌باشند. این پیام فقط از جنبه حجم عبارات و تعابیر خود طولانی نیست، که از جنبه محتوا و درون مایه‌ها نیز...
