جشنهای 2500 ساله
اشاره
«جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران» نام جشن‌هایی‌است که از مجموع بیش از هفت هزار سال تاریخ ایران، به بزرگداشت دوهزاروپانصد سال آن (که به باور حکومت پهلوی دوم، شاهنشاهی بوده) پرداخته است. این جشنها در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی از تاریخ سه شنبه ۲۰ مهر تا شنبه ۲۴ مهر ۱۳۵۰ در تخت جمشید برگزار شد. در این جشنها سران حکومتی و پادشاهان ۶۹ کشور جهان شرکت کردند. برگزاری این جشنها در شرایط فقر اکثریت جامعه ایران صورت گرفت. هیچ مقام دولتی اجازه افشاء آمار واقعی هزینه‌ها و ریخت و پاش‌های این جشنها را نداشت. ولی «ژان لوروریه» روزنامه‌نگار فرانسوی هزینه جشنها را پانصد میلیون دلار و «ویلیام شوکراس» روزنامه‌نگار انگلیسی، هزینه آن را سیصد میلیون دلار برآورد کردند.
«گذرستان» حاضر به کند و کاو پیرامون این جشنها پرداخته است.
20 مهر 1350 با قرائت خطابه محمدرضا پهلوی در برابر مقبره کوروش هخامنشی در پاسارگاد، جشنهای 2500ساله شاهنشاهی آغاز شد. جشنهای 2500ساله شاهنشاهی که با هدف بزرگداشت 25 قرن حکومت پادشاهی در ایران ترتیب یافت بیش از سیصد میلیون دلار هزینه دربر داشت. این درحالی بود که متجاوز از نیمی از جمعیت کشور در روستاها و حومه شهرهای بزرگ در فقر و فلاکت زندگی می‌کردند. هدف اصلی شاه از برپایی اینگونه جشن ها، بزرگ جلوه دادن...
وقتی که کارگران زحمتکش ایرانی برای آماده کردن زمین های اطراف تخت جمشید، عرق پیشانی خود را بر زمین می ریختند، گمان نمی کردند که پادشاهان باستانی ایران هنوز، هم آن قدر اعتبار و اقتدار داشته باشند که میلیاردها تومان پول، امکانات و وقت مردم ایران را برای آبادکردن گورهای پوسیده خود فرو بلعند. آری، گویا هنوز هم ارواح پادشاهان خودکامه ایران از ثروت و عشرت، سیراب نشده بود که می بایست نزدیک به چهارسال،...
درباره جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی که در سال 1350ش/1971م در پنجاهمین سال سلطنت و حکمرانی خاندان پهلوی، در شیراز ]تخت جمشید[ برگزار شد گزارشات فراوانی در دست است. از جمله درباره مبالغ هنگفتی که برای این جشنها هزینه شده بود. در طی این جشنها رژیم شاه نهایت تلاش خود را به کار برده بود تا در آغاز دهه 1350ش/1970م، که به زعم خود از جایگاه بسیار تثبیت شدهای برخوردار شده بود، نظرات و اذهان عمومی جهانیان را به خود جلب کند....
جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی در تاریخ 20 مهر ماه 1350 در شیراز برگزار شد. این جشنها با هزینه گزاف و شرکت پادشاهان، رؤسای جمهور کشورهای مختلف، شخصیتها و مقامات داخلی با مراسم و تشریفات خاصی برپا شد و در نوع خود یکی از مجللترین جشنها بود. ناگفته نماند که مراسم و تشریفات آن توسط کشورهای خارجی برنامه ریزی شده بود به طوری که مهمانداران و خدمه هم از کشورهای بیگانه انتخاب شده بودند، که این مسئله خود با اصل...
فرح دیبا که با راهیابى به دربار پهلوى، لقب پرطمطراق شهبانوى ایران را یدک می کشید، به واسطه تحصیل در کشور فرانسه و شرکت در محافل خاص، به داشتن گرایش هاى روشنفکرى مشهور شد و به علت همین شهرت بود که بسیارى از حرکتهاى به اصطلاح فرهنگى در رژیم پهلوى، با هدایت و هماهنگى او صورت مىگرفت. یکى از این حرکتها که نقطه شروع آن، سال 1345 شمسى بود و در سال 1356 ـ که رژیم پهلوى، اواخر عمر خود را سپرى مىکرد ـ به...
ظهور باستانگرایی آریایی در قرن نوزدهم و گسترش آن در دوره پهلوی ارتباط تنگاتنگی با هدفهای استعماری بریتانیا در ایران داشته است. سیاستگزاران انگلستان به منظور توجیه سلطه و حضور همه‌جانبه خود در ایران موج باستانگرایی آریایی و تمرکز مطالعات تاریخی بر روی 2500 سال تاریخ شاهنشاهی را گسترش داده به طوری که تمدن 4000 ساله پیش از هخامنشیان و تاریخ 14 قرن حضور اسلام در ایران به بوته فراموشی سپرده شد. دست...
در شهریور 1356 و در ماه مبارک رمضان، شهر شیراز شاهد نمایش‌ها و صحنه‌های وقیحی بود که حکومت شاه از آن به عنوان «جشن هنر» یاد کرده و هزینه‌های سنگینی را صرف اجرای آن نمود. هدف از برگزاری این جشن که همه ساله برای اجرای مجدد آن سعی و کوشش به عمل آمد، استحاله فرهنگی اسلامی مردم و باز کردن راه نفوذ فرهنگ غرب به داخل کشور بود. کسانی که به عنوان هنرمند از آمریکا و کشورهای اروپایی برای شرکت در جشن...
در مهر ماه 1350 ایران شاهد یکی از عظیم ترین و پرهزینه ترین جشنهای تاریخ معاصر ایران و جهان بود . این جشن که بنا بود در سال 1340 برگزار شود بارها به علت وضعیت بغرنج اقتصادی و مضیقه مالی دولت که قادر به پرداخت هزینه های سنگین پیش بینی شده جشن نبود به تعویق افتاد . ولی از آن جا که شاه همواره در رؤیای برگزاری پرشکوه بزرگداشت 2500 سال شاهنشاهی در ایران بود مصرانه در تلاش بود که در تخت جمشید این جشن را برگزار کند ....
: «.... از اوائل دهه 1960 (1339) این فکر بر سر شاه افتاده بود که برای تثبیت پیوندش با سلاطین قبل از اسلام، به برزاری مراسم پر زرق و برقی نیاز دارد و بعد هم که در تدارک جشنهای دو هزار و پانصد ساله در تخت جمشید بر آمد، احساس می‌کرد که با اجرای این مراسم خواهد توانست تداوم شاهنشاهی در طول تاریخ ایران را به نظر سران دنیا برساند و به تمام پادشاهان ، رؤسای جمهور، وحکام جهان ـ که توالی نوع حکومت امروزشان...
نظام‌های شاهنشاهی برپایه‌های ظلم و جور، فساد و تباهی، خیانت و جنایت و ضلالت و گمراهی بنا شده و همواره در تعارض با جبهه حق و تعالیم پیامبر اسلام قرار داشته‌اند. اصولا پادشاهان ایران وجود اسلام و قوانین جامع و آزادی بخش آن را با موجودیت خویش در تضاد می‌دیدند، زیرا این قوانین هم نظام‌های جور شاهنشاهی را نشانه می‌رود و سیطره مرگبار پادشاهان و خصال نکوهیده‌ای چون احساس علو و برتری در...
مسائل فرهنگی دوران معاصر ایران را نمی‌توان بدون در نظر گرفتن مسائل و شرایط بین‌المللی تحلیل و بررسی کرد؛ به‌ویژه مسائل و سیاست‌های فرهنگی رژیم‌هایی که مستقیماً با مداخلۀ استعمارگران روی کار آمده بودند و تابعی از آن محسوب می‌شوند. بی‌شک حکومت رضاشاه و سیاست‌ها و رفتارهای آن، به‌ویژه در عرصۀ فرهنگ، یکی از مصادیق روشن برآمده از شرایط یادشده است. او، که با حمایت انگلیسی‌ها...
سریگفتار رادیو بغداد پیرامون عدم شرکت سران کشورها در مراسم جشن دوهزار و پانصدمینسال بنیانگذاری شاهنشاهیرادیوی مزبور در تاریخ‌های 15 و 16/7/50 مطالبی به شرح زیر پخش نمود:1- الیزابت دوم ملکه انگلستان که از جانب شاه ایران برای برگزاری جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی به ایران دعوت شده بود اعلام نمود که در این جشن شرکت نخواهد کرد شایان ذکر است که رد کردن دعوت شاه از طرف ملکه انگلستان نتیجه فعالیتهای کنفدراسیون...
با پایان جنگ جهانی دوم و برقراری نظام قیمومیت، انگلستان بر بخشهایی از امپراتوری عثمانی و از جمله سرزمین فلسطین، چیرگی یافت. در طی دوره‌ی قیمومیت انگلستان، شرایط و زمینه برای تقویت حضور صهیونیست‌ها و سلطه‌ی آنها بر فلسطین بیش از پیش فراهم شد و با تصویب طرح تقسیم در سازمان ملل متحد در سال 1948، صهیونیست‌ها تأسیس کشوری جعلی به نام اسرائیل را اعلام کردند. به این ترتیب، مسلمانان در مقابل عملی انجام شده...
انتقادات مردم از برگزاری جشنهای 2500 ساله شاه را آزرده و خشمگین کرد و باعث شد که بگوید «مردم از ما چه شکایتی دارند؟ که ما چند ضیافت برای 50 نفر از سران کشورها داده ایم؟ مگر می شد که به آن ها نان و ترب داد؟ خدارا شکر که دربار شاهنشاهی ایران قدرت پرداخت بهای خدمات "رستوران ماکسیم" را دارد. به هر حال مطمئن باشید که ماکسیم سود کلانی از اینجا نبرده است. در هر صورت این بزرگ ترین گردهمایی سران کشورها در تاریخ...
انتقادات مردم از برگزاری جشنهای 2500 ساله شاه را آزرده و خشمگین کرد و باعث شد که بگوید «مردم از ما چه شکایتی دارند؟ که ما چند ضیافت برای 50 نفر از سران کشورها داده ایم؟ مگر می شد که به آن ها نان و ترب داد؟ خدارا شکر که دربار شاهنشاهی ایران قدرت پرداخت بهای خدمات "رستوران ماکسیم" را دارد. به هر حال مطمئن باشید که ماکسیم سود کلانی از اینجا نبرده است. در هر صورت این بزرگ ترین گردهمایی سران کشورها در تاریخ...
شاه در مقابل مطالب انتقادی مطبوعات خارجی معمولا جواب می داد: مخارج برگزاری جشن های 2500سال آنچنان که تصور می شود زاید و غیر ضروری نبوده است. چون غیر از اجرای بعضی طرح های عمرانی مثل: ساختن مدرسه، برق رسانی به روستاها، جاده سازی و توسعه مخابرات چادرهای نصب شده در تخت جمشید نیز برای برگزاری مراسم مختلف در آینده مورد استفاده خواهد بود و از همه مهمتر اینکه برگزاری این جشن هاحیثیت ایران را نیز افزایش داده...
فرح پهلوی مانند اشرف و علم دارای شبکه وسیع از اطرافیان خود بود که در سازمانها و مؤسسات مختلف به کار گمارده شده اند و از طریق آنها اعمال قدرت می نمود. وی عده زیادی از دوستان و یاران دبیرستانی و دانشگاهی خود را به دور خود جمع نمود. فرح از این طریق می کوشید تا از طریق ورود این افراد به امور دولتی برای خود شوکت و هیمنه ای فراهم کند و یارانی بیابد. اندکی بعد این عده خود به صورت باندی ویژه درآمدند که بر...
(گفت‌وگو با قاسم تبریزی) بی‌‌اغراق فضای موزۀ عبرت انسان را می‌گیرد، فرقی هم ندارد نخستین بار باشد که در این شکنجه‌‌گاه زمان طاغوت قدم می‌‌زنی یا نه. مگر میشود دردهایی که مبارزان انقلابی در این ساختمان کشیده و شکنجه‌‌هایی که شده‌‌اند حتی پس از سه دهه دست از سر این ساختمان با راهروهای دوارش بردارد. قرارمان را با آقای قاسم تبریزی در اینجا گذاشتیم تا کمی دربارۀ اوضاع فرهنگی منتهی به حکومت...
اسدالله علم چهره تاثیرگذار و از مهمترین رجال دوران پهلوی دوم است. بررسی نقش وی در معادلات فرهنگی و سیاسی جامعه ما را به شناخت بیشتر چگونگی سیاستگذاری ها و اقدامات دوره محمدرضا پهلوی کمک می کند.1 - نقش اسد الله علم در سیاستگذاری فرهنگی: انتصاب علم به وزارت دربار مجالی بس مغتنم برای اقدامات فرهنگی، در واقع جهت دهی فرهنگی کشور در اختیار وی قرار داد. در واقع به دنبال حدود سه دهه سلطنت پر فراز و نشیب، اینک...
توضیحی بر سخنان امام خمینی پیرامون مصایب جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی در مهر ۱۳۵۰ هـ . ش ) هنگامی که امام خمینی در ۲۸ مهر ۱۳۴۸ هـ . ش به رژیم شاه هشدار داد که « علمای اعلام ایران و اعتاب مقدسه و سایر مسلمین در امور مخالف با شرع ساکت نخواهند ماند. » , سردمداران رژیم پهلوی این موضوع را چندان جدی نگرفتند , زیرا نمی دانستند که پشت سر این جمله کوتاه چه اراده بزرگ و محکمی ایستاده است .گرچه چهل روز بعد , سردمداران...
به روایت اسناد: شاهنشاهی ایران از اولی که زائیده شده است تا حالا روی تاریخ را سیاه کرده است.جنایات شاه‌های ایران روی تاریخ را سیاه کرده است، برج، از سر درست کردند، سرمردم را می‌بریدند، قتل عام می‌دادند بعد برج درست می‌کردند با آن برای این شاهان، ماباید ملت اسلام باید جشن بگیرد!...»«ملت ایران موظف است که با این جشنها...
به دنبال تصمیم شاه جهت برگزاری جشنهای 2500 ساله ، هیئتی در دربار تشکیل شد تا مقدمات لازم را برای این منظور فراهم آورد. ابتدا شجاع الدین شفا، که خود از پیشنهاددهندگان اولیه برگزاری جشنهای 2500 ساله بود، به عنوان دبیر کل این هیئت تعیین شد. پس از حدود دو سال که هم برنامه ها و هم مراکز فرعی این تشکیلات جدید گسترش قابل توجهی یافته بود، سناتور جواد بوشهری به ریاست آن برگزیده شد و این سمت را تا سال 1347 حفظ کرد....
در سال 1350 محمدرضاپهلوی تصمیم گرفت جشنی تحت عنوان جشن2500سال شاهنشاهی در ایران برگزار کند.نویسنده کتاب آخرین سفر شاه درباره هزینه‌های جشنهای 2500ساله شاهنشاهی چنین می‌نویسد:«دراکتبر 1971، (20مهر 1350) محمدرضا پهلوی ضیافتی ترتیب داد که از تمام میهمانی‌ها برتر بود. او از تمام رهبران جهان دعوت کرد. البته همه نیامدند... همه چیز جشن را از پاریس آورده بودند. در دشت خاکی خشک و مرتفع تخت جمشید اردوگاهی مرکب از...
محمدرضا پهلوی با برگزاری مراسم تاجگذاری و سپس جشن هنر شیراز و جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی و نهایتاً تغییر تاریخ رسمی کشور از هجری اسلامی به شاهنشاهی، عمق عناد خویش با اعتقادات مردم ایران را نشان داد.در این جشن، 20 پادشاه و امیر عرب، 5 ملکه، 21 شاهزاده، 16 رئیس جمهور، 3 نخست‌وزیر، 4 معاون رئیس جمهور و 2 وزیر خارجه از 69 کشور شرکت کردند. مراسم جشن در نهایت گشاده‌دستی و اسراف انجام گرفت و هزینه آن بیش از 200...
پدیده سانسور و فرهنگ‌ستیزی در ایران عمری به درازای استبداد سیاسی حاکم بر کشور دارد. با این احوال تا جایی که به تاریخ معاصر ایران مربوط میشود پدیده سانسور با آغاز انتشار روزنامه‌ها و مطبوعات و سپس کار ترجمه و تألیف کتاب معنی و مفهوم یافت. هم‌زمان با گسترش انتشار روزنامه‌ها و رشد مؤلفه‌های فکری، فلسفی و سیاسی، سانسور دامنه وسیع‌تری یافت و در سالهای سلطنت محمدرضا پهلوی به اوج رسید. از دوران...
شاه بعد از تثبیت اقتدار، تصمیم گرفت تا پایه‌های حکومتش را ازلحاظ نظری هم تثبیت کند. برای اولین بار در 29 آذر 1337 وزارت دربار با صدوربیانیه‌ای اعلام کرد: به فرمان شاهنشاه ایران یادبود دو هزار و پانصدمین سال بنیادشاهنشاهی ایران بدست کوروش بزرگ، تجلیل خواهد شد. در همان ایام کمیته‌ای...
چرا فساد اقتصادی در ایران دست کم در دو قرن حکومت قاجار و پهلوی ریشه دواند و پایدار ماند؟ این یک پرسش مهم است که باید با مطالعه دقیق نظام سیاسی و اداری دولت‌های قاجار و پهلوی پاسخی دقیق برای آن پیدا کرد. فساد مالی دولت‌ها و حکومت‌ها در زمره اندوه‌بارترین فرازهای مطالعات مربوط به تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی است و متاسفانه حجم زیادی از رویدادهای مربوط به تاریخ معاصر...
در پاییز سال 1350، محمد رضا شاه سالگرد 2500 ساله شاهنشاهی ایران را با شکوه کم نظیری در محل پرسپولیس (تخت جمشید) جشن گرفت. در این جشن، بیست پادشاه و امیر عرب ، چهار معاون رئیس جمهوری و دو وزیر خارجه و 69 وزیر کشور شرکت کردند. علاوه بر مقامات مذکور، ده ها تن از شخصیت های علمی ، هنری ، صنعتی ، فرهنگی و نمایندگان رسانه های خبری جهان و نیز نخبگان ایرانی در جشنی که یک هفته طول کشید، حضور یافته بودند. مراسم جشن در...
جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی ایران نام مجموعه جشن‌هایی است که به ادعای رژیم پهلوی، به مناسبت دوهزار و پانصدمین سال تاریخ مدون شاهنشاهی ایران برگزار شد. این جشن ها به مدت 5 روز در مهر 1350 در جوار منطقه باستانی موسوم به تخت جمشید(استان فارس) برگزار شد. مقدمات و تمهیدات برگزاری جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی از سال 1337 ش آغاز شد. در جریان این جشن ها، ریخت و پاش و هزینه‌های غیر ضرور به قدری سرسام آور و بی توجیه...
یکی از جشن هایی که در عصر پهلوی دوم در شیراز برگزار شد و به منزله توهین به فرهنگ و اعتقادات جامعه ایران بود، «جشن هنر شیراز» نام داشت. فرح پهلوی درباره این که فکر برپایی جشن هنر شیراز از کجا آمده است، می گوید: «حقیقت این است که جرقه برگزاری این جشن ها اول در مغز مادرم زده شده بود. مادرم یک روز به اتفاق خاله باجی و عده ای از دوستانش به سفر شیراز می رود و در ضمن مسافرت یک شب به رستورانی در مقابل...
