هزینه واقعی جشن‌های دوهزار و پانصد ساله چقدر بود؟

جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی ایران نام مجموعه جشن‌هایی است که به ادعای رژیم پهلوی، به مناسبت دوهزار و پانصدمین سال تاریخ مدون شاهنشاهی ایران برگزار شد. این جشن ها به مدت 5 روز در مهر 1350  در جوار منطقه باستانی موسوم به تخت جمشید(استان فارس) برگزار شد. مقدمات و تمهیدات برگزاری جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی از سال 1337 ش آغاز شد.
در جریان این جشن ها، ریخت و پاش و هزینه‌های غیر ضرور به قدری سرسام آور و بی توجیه بود که حتی برخی میهمانان ویژه، پس از بازگشت به کشور خود، زبان به استهزاء و انتقاد از آن گشودند. در سند زیر، رقمی اولیه برای این جشن‌ها برآورد شده است که در زمان خود نجومی به شمار می‌رفت و حتی اگر با احتساب قیمت هر بشکه نفت و جمعیت کشور و بودجه سالانه کشور در آن زمان محاسبه‌ای سرانگشتی انجام گیرد، معادل امروزی این رقم، تکان دهنده خواهد بود. اعتراض افکار عمومی به برگزاری چنین جشن هایی ، آن هم در زمانی که به علت عواقب اصلاحات ارضی ، موجی از فقر و فاقه کشور را فراگرفته بود ، یکی از قضایای بسیار تاثیرگذار بر روند منجر به انقلاب اسلامی به شمار می رود. گفتنی است که رقم ذکر شده در این سند، تنها برآورد اولیه برگزاری جشن‌ها بوده است و هزینه تمام شده نهایی بر اساس تخمین ها، بسیار یسیار بیشتر از این میزان است ( برخی گمانه زنی ها ، این رقم را تا مرز 100 میلیون دلار نیز می رساند که البته مبالغه آمیز به نظر می آید):

جناب آقای علم نخست وزیر
راجع به تامین اعتبار برای برنامه جشنهای دوهزاروپانصد ساله شاهنشاهی شرحی به‌جناب آقای مهندس اصفیا مدیر عامل سازمان برنامه نوشته شده بود. ایشان با توضیحاتی که طی نامه شماره 3234/1ط - 9/2/1342 داده‌اند متذکر شده‌اند تامین /200 میلیون ریال برای هزینه جشنهای شاهنشاهی ایران غیر مقدور است. پاسخ سازمان برنامه به عرض مبارک ملوکانه رسید امر فرمودند "دولت فکری برای اجرای برنامه جشنهای دوهزارو پانصد ساله بنمایند ". با ابلاغ فرمان مطاع همایونی خواهشمند است در اجرای امر مبارک زودتر اقدام فرمائید.
وزیر دربار شاهنشاهی
رونوشت بانضمام رونویس نامه شماره 3234/1ط - 9/2/42 سازمان برنامه از جهت استحضار جناب آقای جواد بوشهری نایب رئیس شورای جشنهای شاهنشاهی ایران میشود.
وزیر دربار شاهنشاهی
حسین علاء