مقالات
: در سالهای دهه 1340 نظریات مارکسیستی با سخن گفتن از آزادی و برابری و در هم کوبیدن‌تفکّر سرمایه‌داری که از نمونه‌های آن حکومت پادشاهی ایران بود، ذهن دانشجویان را به خودجذب کرده بود و با شعارها و فرمولهای مشخصی که با زبان علمی از طرف مارکسیستها ارائه‌می‌شد، به صورت تفکر مسلط در...
1- یکی از شکاف های اجتماعی در جوامع چند قومی، «شکاف های قومی» است. اقوام و گروه بندهای قومی اگرچه در سایه یک نظم سیاسی و اجتماعی مشترک زندگی می کنند اما از نظر قومیتی، مرزها و نشانه های مشخص و ویژه ای دارند. اغلب جوامع بشری یا دولت- ملت های کنونی، دربردارنده چندین گروه بندی قومی اند. غالبا اعضای یک قوم دارای آداب و رسوم، زبان، نژاد و مکان جغرافیایی مشترکی هستند. قومیت ها می توانند نوعی نگرش یا...
مهمترین اتفاق تاریخ شش دهه ای حرکت های دانشجویی در ایران، انقلاب اسلامی بود که به رهبری امام(ره) و روحانیت توفیق یافته بود. اگرچه موثرترین افراد در موافقت و مخالفت با مولود سوم تیر هم از میان روحانیان بوده اما بی تردید مهمترین بروز و ظهور اجتماعی دانشجویان در این شش دهه، یک پیروزی بزرگ در کشاکش سیاسی منجر به سوم تیر بوده است. انتخابات نهم، ظرف پیوند دو نسل جنبش دانشجویی اسلامخواه از دو دهه60 و 70...
بدون تردید کودتای 28 مرداد 1332 سرآغاز فصل تازه ای در تاریخ سیاسی معاصر ایران است که به سقوط دولت ملی دکتر مصدق و حاکمیت خفقان شدید در جامعه انجامید. با وقوع کودتا، دستگیری رجال سیاسی، انحلال احزاب و تعطیلی بسیاری از نشریات در دستور کار قرار گرفت. اما به رغم تضییقات و فشار دستگاه دیکتاتوری، از فردای وقوع کودتا، مردم حتی یک روز نیز روند مخالفت با هیئت حاکمه را متوقف نکردند. در نوشتار حاضر موقعیت جنبش...
مقدّمه یافتن نخستین بارقه‌ها و نقطه عطف انقلاب اسلامی چندان آسان نیست; همچنان که کنکاش در راه یافتن مؤثرترین عوامل شکل گیری و به ثمر رسیدن انقلاب، بس دشوار است; زیرا انقلاب، پیروزی خود را مرهون مشارکت همه اقشار و گروه‌های جامعه از خرداد سال 1342 و حتی پیش از آن، تا بهمن 1357 می داند. در عین حال، نمی توان از تأثیر انقلاب بر گروه‌های مختلف، سخن به میان نیاورد; چرا که فضای حاکم بر جامعه، در دوران...
مروری بر عوامل و پیامدهای تعامل دانشگاهیان و روحانیان نوگرا در سالهای 1340 ـــ 1343 هرچند طی چند دهه فعالیت ضددینی و غربگرای پهلوی اول و دوم، ابتدا حرکتهای دینی در میان دانشجویان کمرنگ جلوه میکرد، لکن دغدغه مشترک روحانی و دانشجو برای سقوط رژیم استبدادی و وابسته شاه از یکسو و تبیین تعالیم اسلامی بر اساس مقتضیات و نیازهای نوپیدای زمانه از سوی متفکرانی چون استاد شهید مطهری، به تدریج رویکرد...
بررسی اجمالی جنبش دانشجویی درآمد بدون تردید کودتای 28 مرداد 1332 سرآغاز فصل تازه ای در تاریخ سیاسی معاصر ایران است که به سقوط دولت ملی دکتر مصدق و حاکمیت خفقان شدید در جامعه انجامید. با وقوع کودتا، دستگیری رجال سیاسی، انحلال احزاب و تعطیلی بسیاری از نشریات در دستور کار قرار گرفت. اما به رغم تضییقات و فشار دستگاه دیکتاتوری، از فردای وقوع کودتا، مردم حتی یک روز نیز روند مخالفت با هیئت حاکمه را...
داستان تولد و بزرگ شدن خرس بزرگ روسیه در همسایگی ایران متأسفانه یکی از رنج‌آلودترین و تلخ‌ترین داستان‌هایی است که ایرانی می‌تواند آن را گوش کند؛ زیرا طی مدت حدوداً چهارصدساله‌ای که روسیه به‌وجود آمد و رشد کرد، ایران نیز حرکت معکوس با آن، یعنی روزبه‌روز کوچک‌تر و ضعیف‌تر شدن، را آغاز و ادامه داد تا اینکه روسیه به ابرقدرت، و ایران به منطقۀ تحت نفوذ تبدیل شد و روابط آنها به رابطۀ...
پارلمان و سیستم قانون‌گذاری در هر حکومت و رژیمی در جهان از یک یا چند نهاد تشکیل شده است که همراه با یکدیگر متکفل انجام وظایف قانون‌گذاری و نظارت عالیه بر اجرای قوانین در کشور هستند. در برخی از رژیم‌ها یک مجلس و در برخی دیگر دو یا چند مجلس یا شورا به این امر مهم می‌پردازند. نخستین قانون اساسی ایران و متمم آن که به ترتیب در ذیقعده 1324 قمری و شعبانی 1325 قمری به تصویب رسیده و به مورد اجرا در...
کیش شخصیت شاه یکی از عوامل سقوط شاه شد؛ زیرا ظواهر پر زرق و برق قدرت شاه، آمریکا را فریب داد و هرگز پیش‌بینی سقوط او را نکرد. در یکی از گزارش‌های سفارت آمریکا چنین آمده بود: «عکس شاه همه جا هست، پیش از شروع فیلم در همه سینماها تصویر او در حالت‌های شاهانه گوناگون همراه قطعاتی از سرود ملی نمایش داده می‌شود. سالروز تولد شاه، ملکه و ولیعهد با آتش بازی و رژه و تظاهرات جشن گرفته می‌شود......
مخالفان جمهوری رضاخانی به رهبری مدرس سرانجام طرح جمهوری را به باد فنا دادند و آن را بهعنوان یک نقشه توطئه‌آمیز خارجی برای پیاده‌کردن اصول قرارداد ۱۹۱۹ به رسوایی کشاندند. البته موضوع جمهوریت که یک نگرش مدرن در نوسازی سیاسی محسوب می‌شد، هم از لحاظ فلسفه سیاسی و هم از نظر مبانی فقهی و شرعی، بیشتر از نظام مشروطه سلطنتی قابل دفاع بود؛ اما چه شد که سرانجام تحت تلاش علما، مردم و نخبگان ایران،...
تـاریخچـه تشکیـل مجمـوعه کتابخانه بـه آغاز دهـه 1240 بـازمی گردد. 12 سال پس از تاسیس مدرسه دارالفنون در تهران در سال 1243 کتابخانه کوچکی در آن مدرسه تشکیل شد که بعدها هسته اولیه مجموعه کتابخانه ملّی ایـران به حساب آمد. در سال 1316 انجمن معارف، کتابخانه ملی معارف را با مجموعه‌ای که با کوشش فراوان گردآوری کرده بود، در جنب مدرسه دارالفنون، تأسیس کرد. واژه ملّی بـه کـار رفتـه، به این معنی بـود کـه این...
سال 1357بود و اوج تظاهرات ضد رژیم. شاه برای آرام کردن مردم و حفظ تاج و تخت خود راه های مختلفی را آزموده بود اما هیچ نتیجه ای نگرفته بود. آتش انقلاب مردم هر روز شعله ورتر می شد. دولت آموزگار که با هدف توسعه اقتصادی سر کار آمده بود اگر چه دست به اقداماتی زد، اما نتوانست از سرعت حرکت مردم بکاهد. قیام مردم ایران به حدی از بلوغ رسیده بود که برقراری رفاه نسبی _البته درچند شهر بزرگ نمی توانست جلوی...
در ضلع شمالی مجموعه کاخهای گلستان تهران، ایوان دو بر باز نسبتاً کوچکی وجود دارد، که به آن ایوان یا خلوت کریم خانی می گویند. در وسط این ایوان حوض شش ضلعی بسیار زیبایی دیده می شده است که امروزه نه اثری از زیبایی دارد و نه خبری از آب قنات شاه که در آن جریان داشته است، البته بنا زیبایی خودش را با همه ناملایمات حفظ کرده ولی موضوع بحث ما این نیست، زیرا نابسامانی کاخ گلستان، خود مثنوی هفتاد من کاغذ است و...
«به معاون مدیرکل حزب (رستاخیز) اطلاع داده شود اصول و مبادی صحیح مذهب باید به‌وسیله دانشجویان حزب، تقویت و نسبت به خرافات مبارزه شود با مسخره کردن و هو کردن کلاغ سیاه و نظایر آن کاری کنند که نتوانند با چادر بیایند یا چادر را از سر بردارند.» - رئیس ساواک «نظر به مخالفت این حزب با اسلام و مصالح ملت مسلمان ایران، شرکت در آن بر عموم ملت حرام و کمک به ظلم و استیصال مسلمین است؛ و مخالفت...
میدان آزادی با وسعتی در حدود ۱۵ هزار مترمربع بزرگ ترین میدان در میان کشورهای خاورمیانه است. برج وسط این میدان که به نام برج شهیاد معروف بوده پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال1357 به دلیل اجتماعات عظیمی که مردم در استقبال از امام خمینی به هنگام بازگشت از پاریس به تهران در این میدان انجام داده بودند و سرانجام ۱۰ روزپس از آن به سرنگونی حکومت پیشین انجامید، به «میدان آزادی» تغییر نام داد. برج...
گذشتۀ ایران بهترین و شفاف‌ترین آینه برای درک هویت ایرانیان است. اگر تواریخ کهن را بررسی کنیم، نام ایرانیان را بهعنوان پیشتازان علم و تمدن و فرهنگ مشاهده خواهیم کرد. این پیشتازی، تا قبل از ناجوانمردانگی عصر استعمار همچنان در دوره‌های گوناگون به چشم می‌خورد، به‌طوری‌که تمدن اسلامی بر دوش تمدن ایرانی به اوج اعتلای خود رسید. مقالۀ ذیل مروری غرورانگیز بر این پیشینۀ درخشان و...
پیوند عمیق و عاشقانة انقلاب اسلامی ایران با نهضت عاشورای امام‌حسین(ع) را با هیچ نمونه‌ای در تاریخ مکتب‌ها، نهضت‌ها و انقلاب‌ها نمی‌توان مقایسه کرد. فلسفة سیاسی عاشورا، که جوهرة مکتب سرخ تشیع است، از همان آغاز ظهور انقلاب اسلامی در 15 خرداد 1342 بنیان فکری و نظری نهضت امام‌خمینی(ره) شد و مرحله به مرحله آن را از زلال عطش‌‌سوز خود سیراب کرد تا به پیروزی بهمن 1357 رساند و از آنجا...
بنیاد پهلوی از جمله بنیادهای مهمّ اقتصادی ، فرهنگی وابسته به دربار پهلوی بود. پس از آنکه رضاشاه پهلوی ناچار به استعفا شد و از ایران تبعید گردید، موج اعتراض و نارضایتی علیه روشهای غاصبانة وی و فریاد دادخواهی برای بازپس گرفتن اموال و املاکی که در زمان او تصاحب شده بود، پدیدار شد و به مجلس و مطبوعات کشید . محمدرضا پهلوی در نخستین اقدامات خود برای جلوگیری از اوج گرفتن اعتراضات ، و احتمالاً به توصیة...
نویسنده : مرتضی شیرودی در مقام تحلیل انقلاب اسلامى ایران، یک رویکرد، آن را ملهَم از نهضت حسینى و مکتب عاشورایى مىداند و در همین بستر با بررسى عوامل اصلى محدثه انقلاب، آنها را عوامل مبقیه انقلاب نیز دانسته، بر حفظ و استمرار آنها پاى مىفشارد. نویسنده در این مقاله با مفروض گرفتن تأثیر پذیرى انقلاب اسلامى ایران از نهضت امام حسین(ع) به دنبال نشان دادن نوع تأثیرگذارى عاشورا بر انقلاب اسلامى و...
