مقالات
روز یازدهم آذر 1333 روزنامه اطلاعات در صفحة اول خود خبری تحت عنوان «جریان امضاء مقاوله نامه ایران و شوروی» را منعکس کرد. در شرح این خبر تنها نوشته شده بود که ساعت یک بعد از ظهر امروز آقای «لاورینتف» سفیر کبیر شوروی در وزارت امور خارجه حضور یافت و مقاوله نامه ایران و شوروی مبنی بر رفع اختلافات مرزی و مالی بین دو کشور به امضای آقایان حمید سیاح رئیس هیأت نمایندگی ایران و «لاورینتف»...
تعویق دوباره انتشار اسناد دخالت آمریکا در کودتای ۲۸ مرداد نویسنده: هادی مهاجری روزپنج شنبه 27 آذر 1393 وزارت امورخارجه آمریکا دستورداد تا از انتشار اسناد محرمانه مرتبط با کودتای ۲۸ مرداد که قراربود منتشرشود، جلوگیری گردد. وزارت خارجه آمریکا مدعی شد به علت نگرانی از تاثیرانتشار این اسناد برروند مذاکرات هسته‌ای موقتا مانع انتشاراین اسناد مهم شده است! جالب آنکه هیچ محدوده زمانی را برای...
«هزار فامیل» یک مفهوم قراردادی است که به دودمان‌های حکومتگر ایران در دوران قاجار و پهلوی اطلاق می‌شود. باید توجه داشت که در ایران «اشرافیت» به معنای اروپایی آن وجود نداشت. ثبات طولانی دودمان‌های سلطنتی و نظام ویژه فئودالی در اروپا سبب شد که در برخی کشورهای اروپایی دودمان‌های اشرافی چند صد ساله و ریشه‌دار پدیدار شود. در ایران چنین ثباتی وجود نداشت و جابه‌جایی سلسله‌های...
درزمستان سال 1392 مرکز بررسی اسناد تاریخی ایران کتاب جدیدی از سری کتابهای "چپ در ایران " را تحت عنوان "تشکیلات تهرانِ حزب توده به روا یت اسناد ساواک " منتشر ساخت. این کتاب درواقع هدیه ای به پژوهشگران تاریخ معاصر ایران بشمار می رود. زیرا با ارائه اسنادی که نخستین بارانتشاریافته است، ماجرای چگونگی نفوذ ساواک در حزب توده ایران را شرح و روایت میکند. و نشان می دهد چگونه حزب توده در آن زمان به...
هیکل نویسنده و متفکر نامدار عرب، از نزدیکترین یاران جمال عبد‌الناصر، رئیس جمهوری فقید مصر بود. هیکل به عنوان سردبیر روزنامه کثیر‌الانتشار «الاهرام» بیان‌کننده سیاست و خط‌مشی رژیم ناصر، به شمار می‌رفت. تحلیلهای سیاسی هیکل در الاهرام، بیشترین خواننده را در دنیای عرب داشت. وی از هواخواهان نهضت ملی ایران بود و پس از کودتای 28 مرداد 1332 کتابی تحت عنوان «ایران بر قله آتشفشان»...
رستاخیز نام حزبی است که توسط محمد‌رضا پهلوی تأسیس شد. در 11 اسفند 1353 شاه در حضور نخست‌وزیر، نمایندگان مجلسین شورای ملی و سنا، رهبران احزاب و مقامات کشوری، تأسیس «حزب رستاخیز ملت ایران» را اعلام کرد و دستور داد تا همه مسئولین، رؤسای احزاب و مردم به عضویت حزب درآیند. همچنین امیر‌عباس هویدا، نخست‌وزیر را به دبیر کلی حزب برگزید. او در مورد کسانی که مخالف عضویت در حزب بودند گفت: « کسی...
در آغاز قرن بیست و یکم این پرسش مدام وجود داشت که جهان در هزاره سوم میلادی چگونه خواهد بود؟ چنین پرسشی با تأمل در دو هزاره و نیز هزاره‌های پیش از آن صورت می‌گرفت. برای کسانی که جنبه‌های عملی و علمی این پرسش بیشتر مطرح است، بجای هزار سال آینده، پرسش از صد سال آینده مدنظر قرار گرفته، بدین معنی که در قرن بیست و یکم جهان در چه شرایطی واقع خواهد شد. طرح چنین پرسشی نشانه اندیشه‌ورزی انسان معاصر و...
روز 18 آذر 1370 طی گزارش دبیرکل سازمان ملل به شورای امنیت این سازمان، دولت عراق رسماً به عنوان متجاوز و آغازگر جنگ 8 ساله علیه جمهوری اسلامی ایران شناخته شد. گزارش مزبور بر اساس بند 6 قطعنامه 598 که دبیرکل سازمان ملل را موظف کرده بود تا آغازگر جنگ ایران و عراق را به شورای امنیت معرفی کند، تهیه شده بود. به همین دلیل، دکوئه‌یار، دبیرکل وقت سازمان ملل در 23 مرداد 1370 از دو کشور ایران و عراق خواسته بود تا در...
مرتضی قلی‌خان اقبال‌السلطنة ماکوئی (سردار ماکو)، از طایفة بیات ماکوئی بود. این خاندان، در اواخر دورة صفویه به این ناحیه کوچانده شدند و بتدریج توانستند نقش مهمی در تحولات این منطقه از ایران ایفا کنند و حکومت موروثی این ناحیه را به دست آورند. اقبال‌السلطنه بعد از مرگ پدرش تیمور‌پاشاخان (حکومت 1291 ـ 1316ق.)، به حکومت این ناحیه رسید و وارث اقتدار و ثروت خاندان خویش در این منطقه گردید. او در...
سرتیپ حسین آزموده دادستان نظامی تهران در دوران کابینه سپهبد فضل الله زاهدی ، از نخستین نظامیانی بودکه حبس و شکنجه زندانیان عصر پهلوی را آغاز کرد . او گروه گروه از محبوسین را بی هیچ محاکمه ای به چوبه دار می سپرد . در نیمه های شب به دیدن زندانیان سیاسی می رفت و گروهی را برای مرگ جدا می کرد ، برخی را دستور می داد در سحرگاه تیرباران کنند و گروهی را در هواپیما می نشاند . بعد هم خلبان به سوی کویر قم به پرواز در...
آمریکاییان با همه اختلافات درونی و تحلیل های غلط بر سریک موضوع اجماع داشتند و آن این که با سقوط شاه و پیروزی امام خمینی منافع آمریکا در معرض خطر قرار خواهد گرفت. از این جهت تمام راه های ممکن را برای حفظ منافع خود در ایران بررسی و اقدامات لازم را اجرا می کردند. با اوج گیری انقلاب و سقوط دولت نظامی ازهاری، کارتر دستور داد تا «شورای امنیت ملی» «در ظهر روز سوم ژانویه (13دی )» تشکیل گردد تا به...
یهودی‌ها در قرن نوزده میلادی با در دست گرفتن قدرت پولی و اقتصادی، جایگاه بسیار ممتاز و ویژه‌ای در اروپا به دست آورده بودند. نفوذ در کانون‌های سیاسی قدرت، به دست گرفتن اهرم‌های تأثیر‌گذار فکری و فرهنگی، حضور در ارکان حقوقی و مجامع قانونگذاری، موقعیت بسیار مناسبی را برای این قوم فراهم آورده بود. در چنین دوره‌ای بود که شماری از رهبران و سران یهود، ترویج و تبلیغ اندیشة قدیمی استقرار یهود...
«والاس موری» چهاردهمین نماینده سیاسی آمریکا در ایران بود. او در 1324 شمسی به مقام سفیری در تهران منصوب شد و مدت مأموریتش مانند بسیاری دیگر از همکارانش در ایران از نظر زمانی محدود و کوتاه بود. همتای ایرانی او در واشنگتن حسین علاء بوده است. والاس موری در اوایل حکومت رضاخان کاردار کشورش در تهران بود. او پس از ملاقاتی که در 18 مهر 1303 با مرحوم سیدحسن مدرس رهبر جناح اقلیت مجلس شورای ملی...
پس از اجرای انتخابات مجلس 21، زمینه برپایی حزب تازه‌ای فراهم آمد که در 24 آذر 1342 به نام «ایران نوین» رسمی و حسنعلی منصور، نماینده تهران در مجلس، دبیر کل آن شد. بیشتر نمایندگان مجلس، با هم‌آهنگی پیشین در این حزب نوپا عضو شدند و از آن پس به ظاهر می‌بایست حکومت حزبی بر سر کار باشد. در آن هنگام روشن بود که دولت علم، رفتنی است و به جای وی، منصور نخست‌وزیر خواهد شد. شاه به رغم روش رایج خود، علم را...
محمد علی فروغی در سال 1254شمسی در تهران متولد شد. پدرش محمدحسین ـ ذکاءالملک ـ از ادیبان، شعرا و دانشمندان عصر ناصرالدین شاه قاجار بود . گفته می شود جد اعلای این خانواده از یهودیان بغداد بود که برای تجارت به ایران آمد و در اصفهان سکنی گرفت و مسلمان شد. پدر فروغی، محمد حسین ذکاءالملک متخلص به فروغی، از معاریف فرهنگی زمان خود به شمار می رفت. فروغی در خلال تحصیلات خود زبان عربی و فرانسه و علوم ریاضی،...
«دیوید ویلیامسون» کاردار آمریکا در ایران عصر رضا شاه پهلوی در نامه‌ای به وزارت امور خارجه کشورش، به گوشه‌هائی از اختناق رضاخان علیه روحانیت کرده است. در این گزارش که به تاریخ 12 اردیبهشت سال 1308 مخابره شده، چنین می‌خوانیم: احتراماً به اطلاع می‌رساند که اوضاع سیاسی داخلی در ماه گذشته بسیار آرام بود... شاه دارد همچنان به جنگ خاموش ولی مؤثرش بر ضد قشر روحانی ادامه می‌دهد....
دانشگاه همواره آماج حملات بی شمار دشمنان نظام بوده است. این مساله از آن رو اهمیت دو چندانی می یابد که کلام نورانی امام راحل را باز یابیم که: «دانشگاه مبدا تحولات کشور است». آن چه در کارنامه درخشان دانشگاه های ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی نمایان است پیشرفت های حیرت زایی است که غرب و شرق را به گزیدن انگشت واداشته است، با این وجود اما دشمن از شیطنت و خباثت خود نکاسته و طرح توطئه های شومی را تدارک...
مشارکت پررنگ دانشگاهیان ایران در یک رویداد مهم سیاسی که منجر به تسخیر سفارت آمریکا در تهران شد را می‌توان نمادی مهم برای نقش‌آفرینی موثر جنبش دانشجویی در عرصه سیاست قلمداد کرد. از همین رو بر آن شدیم تا نگاهی گذرا به جنبش‌های دانشجویی مهم جهان معاصر و سوابق و عملکرد آنها داشته باشیم؛ جنبش‌های دانشجویی به ایده‌ها و فعالیت‌های گروهی دانشجویان گفته می‌شود که در اعتراض‌های اجتماعی...
یکی از تاثیرگذارترین اقشار جامعه در عصر جدید دانشجو و دانشگاه می‌باشد. این دو مقوله که از پدیده‌های نو اجتماعی هستند، دارای تاثیراتی در جوامع غربی و شرقی می‌باشد که در نگارش تاریخ هر منطقه‌ای ناچار باید فصلی از آن را به این مقولات اختصاص داد. دانشگاه و دانشجویان به مرور به بازیگران مهم در عرصه سیاسی و اجتماعی بدل شدند که هنوز هم این تاثیرگزاری را حفظ کرده‌اند. تاریخ ایران زمین هم از این...
رژیم شاه، به رغم طرح شعار فضای باز سیاسی که در سال 1339 مطرح کرد، نشان داد که عملاً هر گونه انتقاد و اعتراض را سرکوب خواهد کرد. حمله به دانشگاه در اول بهمن 1340 و دستگیری و زندانی کردن رهبران گروه‌های سیاسی و سپس سرکوب قیام 15 خرداد نشان داد که راه هرگونه فعالیت سیاسی در چارچوب قانون بسته است و از طرف دیگر عواملی همچون توانایی نیرهای مسلح در سرکوب قیام‌ها، کارایی ساواک در ریشه‌کن ساختن احزاب...
