جنگ جهانی دوم
روزنامه اطلاعات؛ ۵ شهریورماه ۱۳۲۰
: توان نظامی ارتش رضاشاه که بسیار هم از آن سخن می‌رفت و همواره بودجه قابل توجهی را به خود اختصاص داده بود، در آستانه اولین تهاجم بیگانگان در سوم شهریور ۱۳۲۰ رخ عیان کرد و رضاشاه به سرعت دریافت که ارتش او توان مقابله در این جنگ را ندارد، و تنها برای کسب وجهه ظاهری دستور مقاومت را صادر کرد. سرلشگر عزیزالله ضرغامی رئیس ستاد ارتش در گزارش چهارم شهریور خود نوشت:«...در این موقع که دشمن شمالی و...
طبق آمار وزارت امور خارجه آمریکا، تقریبا یک چهارم محموله تسلیحاتی و پشتیبانی آمریکایی برای شوروی که در سال‌های 1320 تا 1324 فرستاده شد از کریدور ایران عبور کرد که بخشی از آن محموله‌های مونتاژشده در خاک ایران بود.
بامداد سوم شهریور ۱۳۲۰ نظامیان بریتانیا و شوروی طی عملیات مشترکی از جنوب، غرب و شمال ایران به کشور حمله کردند و در یک پیشروی برق‌آسا، کل کشور را به اشغال درآوردند. طبق اسناد برجامانده از عملیات، نظامیان مهاجم متشکل از چهار یگان بودند، دو یگان انگلیسی و دو یگان روسی: لشکر دهم بریتانیا مأمور حمله از مرز غربی و مسیر کرمانشاه و همدان؛ لشکر هشتم هندوستان از مسیر خوزستان و تأسیسات کمپانی نفت انگلیس و...
وینستون چرچیل، نخست‌وزیر انگلستان در ایام جنگ جهانی دوم، در کتاب خاطرات خود که پس از پایان جنگ انتشار یافت، علل تجاوز نیروهای متفقین به خاک ایران در سوم شهریور ۱۳۲۰ را چنین ذکر می‌کند: «...لزوم ارسال انواع و اقسام ساز و برگ و مهمات برای شوروی از یک طرف و اشکالات روزافزون راه اقیانوس منجمد شمالی و نقشه‌های استراتژیک متفقین در آینده از طرف دیگر، بیش از پیش ما را بر آن می‌داشت که برای استفاده...
در حالی که رضاشاه از ابتدای جنگ جهانی دوم هر نوع همکاری را با قوای متفقین انجام داده بود و آنچنان که از متن زیر مشخص است، نه تنها ابراز دشمنی علیه انگلستان نداشت، بلکه به گرمی از رزم‌ناو آن نیز استقبال کرده بود؛ اما در مقطعی که به دلیل رسیدن هیتلر به شوروی، منافع متفقین در خطر بود، نه تنها این خدمات نادیده گرفته شد، بلکه قوای انگلیس در اقدامی ناجوانمردانه نیروهای استقبال کننده را به قتل...
یعقوب نیمرودی یکی از سَرمأموران اعزامی سرویس‌های اطلاعاتی، جاسوسی و نظامی دولت اسرائیل به ایران در دوران رژیم پهلوی بود. سَرجاسوسی که اندکی بیش از بیست‌سال، تحت پوشش‌های گوناگون، حضوری فعال و تأثیرگذار در عرصه‌های مختلف، به‌ویژه اطلاعاتی، جاسوسی، نظامی و اقتصادی در ایران داشت. بستر و زمینه‌های فراهم‌شده برای یعقوب نیمرودی و دیگر مأموران صهیونیست، آن هم با مجوز و چراغ سبز محمّدرضا و توسط...
نامه سرریدر بولارد سفیر انگلیس خطاب به احمد قوام نخست‌وزیر ایران درباره تحویل فرودگاه مهرآباد به نیروی هوایی انگلستان؛ ۲۴ شهریور ۱۳۲۱ آقای نخست‌وزیر عزیزم! بی‌نهایت ممنون خواهم شد آن جناب در باب امر ذیل مساعدت فرمایند. اداره قوای هوایی سلطنتی RAF مایلند به هر زودی ممکن است میدان طیاره مهرآباد را تحویل گیرند. [به] قراری که اطلاع یافته‌ام اداره مزبور به اسرع اوقات احتیاج به محل سکونت جهت...
«...فکر می‌کنم چهار یا پنج روز پس از اولین ملاقات بود که ترات[=رئیس اطلاعات انگلیس در ایران و نفر دوم سفارت] گفت:«امشب همانجا بیا!» سر قرار رفتم. ترات گفت:«محمدرضا پیشنهادات ما را انجام داده و این خوب است...به هرحال یک اشکال پیش آمده. روس‌ها صراحتاً مخالف سلطنت هستند و خواستار استقرار رژیم جمهوری در ایران می‌باشند! آمریکایی‌ها هم بی‌تفاوتند و می‌گویند برای ما فرقی نمی‌کند که در ایران...
تلگراف از شمال و جنوب ایران در خصوص حمله نیروهای متفقین به کشور در سوم شهریور ۱۳۲۰ تلگراف از: تبریز به: ط [طهران] تاریخ: ۶/۳ وزارت؛ محترماً دو فقره تلگرافی که الساعه به ستاد ارتش مخابره شده به عرض می‌رسد [ناخوانا] کفالت ستاد ارتش محترماً معروض می‌دارد هنگ ۳ امنیه گزارش می‌دهد که از تلفنخانه مرند گزارش می‌دهند یک لشگر مهاجم وارد مرند گردیدند؛ ساعت سه و ربع سوم شهریور [یکهزار و سیصد و]...
آخرین تلاش‌های رضاخان و اشغال ایران همان‌طور که گفتم، با پیشرفت آلمان نازی در جنگ جهانی دوم، مناسبات صمیمانه‌ای بین رضاخان و هیتلر به وجود آمد. ارتش آلمان تا کوه‌های قفقاز پیشروی کرده بود و به مرزهای ایران نزدیک می‌شد. متفقین به وحشت افتادند و با اطلاعاتی که از درون دربار رضاخان داشتند، مطمئن شدند که اگر ارتش آلمان بتواند خود را به مرزهای ایران برساند، رضاخان صددرصد در اختیار آلمان‌ها قرار...
درباره زمان و چگونگی پیدایی ماجرای «هولوکاست»، اسناد و یادداشت‌های به‌جامانده موجود و معتبر حکایت از آن دارند که در اواسط سال ۱۹۴۲ میلادی، بیماری تیفوس در بعضی اردوگاه‌های متعلق به آلمان، از جمله اردوگاه آشویتس(Auschwits) در لهستان و حتی داخل شهر شیوع یافته بود. خاطرات روزانه دکتر «یوهان پل کرمر» پزشک وقت اردوگاه در همان سال، به صراحت گویای این واقعیت است. به طوری که نوشته‌اند: بیماری...
: فعالیت «فراکسیون توده» در مجلس چهاردهم، حزب توده را در سطح جامعه معرفی کرد و مواضع سیاسی او را زیر ذره‌بین افکار عمومی قرار داد. برخلاف نظریه لنین، «تریبون پارلمان» نه تنها به رشد حزب توده در سطح جامعه کمک نکرد بلکه به نخستین گام مهم در افشای ماهیت وابسته حزب توده بدل گردید. مواضع حزب توده در دو مسأله مهم سیاسی روز، در این افشاگری، انزوا و منفوریت حزب توده به عنوان یک حزب وابسته به...
: به فاصله چند ماه پس از اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم، در بهار سال ۱۳۲۱ آوارگان لهستانی نیز از روسیه به شمال ایران گسیل شدند. در جریان سرازیرشدن این آوارگان که تا تابستان ۱۳۲۲ ادامه داشت، دست کم ۱۵۰ هزار نظامی و غیرنظامی لهستانی وارد ایران شدند. در همین مدت و در حالی‌که ایرانیان گرفتار قحطی ناشی از اشغال کشور شده بودند، بیماری «تیفوس» نیز در ایران شیوع بسیار...
روزنامه «اقدام» چاپ استانبول؛ ۲۷ اوت ۱۹۴۱(۵ شهریور ۱۳۲۰): «سبب حقیقی حرکات لشگری که بر ضد ایران شروع گردیده است عبارت از یک مسأله سوق‌الجیشی می‌باشد، و خود انگلیس‌ها و شوروی‌ها هم اعتراف می‌کنند برای دفاع قفقاز و هندوستان از فشار آلمان بایستی یک جبهه انگلیس و شوروی تشکیل داده شود. علاوه از این برای عبور دادن آذوقه و لوازم جنگ امریکا و انگلیس به روسیه، یک راه امین و نزدیک لازم بود...امروز...
روزنامه «دیلی» کراچی(پاکستان)، مورخه ۴ اوت ۱۹۴۱(۱۳ مرداد ۱۳۲۰): «به طوری که خبرگزار دیپلماسی تایمز[=خبرنگار سیاسی روزنامه تایمز] اظهار می‌دارد، سر [ریدر] بولارد وزیرمختار انگلستان در تهران توجه دولت ایران را راجع به وجود عده زیادی از آلمان‌ها در ایران جلب نموده، و خاطرنشان می‌کند اگر آلمانی‌های مقیم ایران بر ضد منافع انگلیس و متفقین او عملیاتی بنمایند بر بی‌طرفی دولت ایران لطمه خواهد...
بهار ۱۳۲۱ درحالی که کمتر از یک سال از اشغال ایران توسط متفقین (انگلستان، شوروی و آمریکا) می‌گذشت و قحطی کشور را فرا گرفته بود، ناگهان شوروی اعلام کرد قصد دارد آوارگان لهستانی جنگ را به ایران بفرستد. در جریان این فرآیند که بیش از یک سال به طول انجامید، بیش از ۱۵۰ هزار آواره‌ی نظامی و غیرنظامی لهستانی به ایران منتقل شدند. دکتر محمدقلی مجد در فصل دهم کتاب «پل پیروزی، سرزمین قحطی؛ ایران در جنگ جهانی...
: سوم شهریور ۱۳۲۰، انگلیس از جنوب و شوروی از سمت شمال، به ایران حمله کرده و ظرف چند ساعت حکومت رضاشاه سقوط کرده و کشور توسط متفقین اشغال شد. شوروی و انگلیس که تا چند سال پس از حمله، ایران را تحت اشغال خود داشتند، علیرغم توافق قبلی‌شان مبنی بر عدم استفاده از ذخایر غله مردم ایران، دائماً در حال بهره‌برداری از ذخیره غذایی ایران بودند. در مواقعی هم که با مخالفت روبرو می‌شدند، سعی می‌کردند با...
روزنامه اطلاعات؛ ۱۵ آذر ۱۳۲۲: از اداره انتشارات سفارت انگلیس سه‌شنبه ۸ آذر(۳۰ نوامبر) «در این روز شصت‌ونهمین سال تولد مستر چرچیل بود...اولین وعده مستر چرچیل ساعت ۱۲ و نیم با شاه ایران بود و در سالن پذیرایی سفارت کبرای شوروی ملاقات به عمل آمد. مستر چرچیل یک ربع از ۱۳ گذشته از سفارت انگلیس خارج شد. سرریدر بولارد و افسر قسمت همراه او بودند...وقتی از ملاقات پادشاه خارج شد، هر دو روی پله‌های...
: در اوایل دسامبر 1940(آذرماه 1319)، در آستانه شروع بحران قریب الوقوع، لوییس دریفوس، وزیرمختار جدید آمریکا، وارد تهران شد. به اذعان و اعتراف وزارت خارجه آمریکا، دریفوس به کمک و همیاری شایسته هارولد بی. ماینور، دبیر سفارت آمریکا در تهران، و جیمز اس. موس، کنسول آمریکا در تهران، با دادن گزارش حوادث مربوط به این دوره، کار برجسته و سترگی کرده است. دریفوس در مجموعه‌ای از تلگرام‌هایش، تحولات بحرانِ...
