مقالات
سید محمدرضا سعیدی از روحانیون مبارز و انقلابی ایران در قرن چهاردهم هجری فرزند سید احمد در 1308 در نوغان خراسان به دنیا آمد. دروس ابتدایی را نزد پدرش خواند و مقدمات و سطح را در مشهد مقدس از استادان نام‌آور آنجا از جمله ادیب نیشابوری، شیخ هاشم و شیخ مجتبی قزوینی فراگرفت. پس از پایان دوره سطح عازم قم گردید و در درس آیتالله بروجردی و امام خمینی حاضر شد. مراتب فضل و دانش و ابهت و شخصیت...
: 20 خرداد، چهل و یکمین سالگرد شهادت آیتالله سید محمدرضا سعیدی در شکنجه‌گاه پهلوی است. او زمانی که کسی افق روشنی از نتیجه‌بخش بودن مبارزات در ذهن نداشت، تا پای جان، ایستاد. شاه در اوج قدرت و در آستانه برگزاری جشن‌های2 هزار و پانصد ساله بود. کسی باور نمی‌کرد که شوق کسانی چون آیتالله سعیدی و امثال او دستگاه سلطنت را سرنگون کند. اما کمتر از یک دهه بعد، چنین شد. در اینجا با بهره...
روز 19 خرداد 1315 رژیم رضاخان برای کنترل وعاظ و زیرنظر گرفتن خطابه‌های آنان «مؤسسه وعظ و خطابه» تأسیس کرد و روحانیون واعظ را موظف به تحصیل در این مؤسسه نمود. تبلیغ در ایران اسلامی، از دیر باز امری خودجوش و مردمی بود که در این میان وعاظ و خطبا با بیان مفاهیم مذهبی و مواضع دینی در قبال مسائل مستحدثه جامعه، به خصوص تاریخ معاصر قرن اخیر، نقش مهمی در تهییج افکار و احساسات مردم داشتند. خطابه و وعظ یک...
قیام 17 خرداد 1354 در حالی آغاز شد که رژیم شاه گمان می کرد ، سیاست های خشن و خونین و وحشیانه اش چنان ترسی بر دلها حاکم کرده است که هیچ کس جرات ابراز وجود ندارد. رژیم شاه هر سال در سالگرد قیام 15 خرداد ، همه عوامل امنیتی و انتظامی را در قم به حال آماده باش نگه می داشت تا از بروز هر حادثه ای جلوگیری کند. در سال 1354 از چند روز قبل از سالگرد قیام 15 خرداد ، همه عوامل امنیتی و انتظامی رژیم شاه به طور نهان و آشکار ،...
روز ششم خرداد 1320 رشیدعالی گیلانی نخست وزیر عراق همراه با شریف نایب السلطنه، امین زکی رئیس ستاد ارتش و حاج امین الحسینی شبانه از عراق گریخته و از مرز خسروی وارد ایران شدند. با پایان یافتن جنگ جهانی اول و تجزیه امپراتوری عثمانی، عراق تحت سرپرستی و قیمومیت استعمار بریتانیا قرار گرفت. انگلیس نیز امیر فیصل پسر حسین حاکم مکه را به پادشاهی عراق برگزید. اما به تدریج احزاب سیاسی در عراق فعال شدند و...
روز نهم اردیبهشت 1304 «آرتور پوپ» مورخ و باستانشناس آمریکایی به سمت مستشار افتخاری صنایع عتیقه ایران منصوب شد. دلیل این انتصاب «خدمات مشارالیه در زمینه احیاء آثار نفیسه ایران» اعلام شد. آرتور اُپهام پوپ (Arthur Upham Pope) (1881-1869) خاورشناس آمریکایی و مشاور مؤسسة هنر شیکاگو در زمینة هنر اسلامی است. او نخست در سال 1304ش، همزمان با تحولات عمیق سیاسی (سقوط سلسله قاجار و روی کار آمدن رضاشاه)، وارد...
از بیش از هزار سال پیش نام علم با آنچه امروزه مرزهای شرقی ایران نامیده می‌شود، آمیخته شده است. منصور دومین خلیفه عباسی (775-754 میلادی) یکی از سردارانش موسوم به خازم بن خزیمه را مأمور سرکوبی شورش در ایالت خراسان کرد. خازم و طایفه‌اش پس از آنکه مأموریت خود را با موفقیت انجام دادند، در قهستان واقع در بخش جنوبی این ایالت اقامت گزیدند و خود او و اعقابش بر مناطق نیمه بیابانی قائنات، پیرامون شهر...
پس از اجرای انتخابات مجلس 21، زمینه برپایی حزب تازه‌ای فراهم آمد که در 24 آذر 1342 به نام «ایران نوین» رسمی و حسنعلی منصور، نماینده تهران در مجلس، دبیر کل آن شد. بیشتر نمایندگان مجلس، با هم‌آهنگی پیشین در این حزب نوپا عضو شدند و از آن پس به ظاهر می‌بایست حکومت حزبی بر سر کار باشد. در آن هنگام روشن بود که دولت علم، رفتنی است و به جای وی، منصور نخست‌وزیر خواهد شد. شاه به رغم روش رایج خود، علم را...
یادداشت سردبیر: سپهبد حاجیعلی رزمآرا، نخست‌وزیر ایران در روز چهارشنبه 16 اسفند 1329 سه روز پس از مذاکراتش در کمیسیون نفت مجلس کشته و در باغ طوطی در حضرت عبد العظیم دفن شد. معروف است که اولا، وی از سوی دولت انگلیس به شاه تحمیل شده بود و ثانیا، قصد کودتا و کشتن شاه را داشت. به دلیل اخیر،از دیرباز پژوهشگران تاریخ سیاسی معاصر شخص محمد رضا شاه را در ترور رزمآرا متهم دانستهاند. اما علل و...
جانشینی اسدالله علم به جای علی امینی از وقایع مهم دوران حکومت پهلوی به شمار می رود. اهمیت این موضوع زمانی بیش از پیش روشن می‌شود که در نظر آوریم امینی به توصیه آمریکا و برای انجام اصلاحات مورد نظر دولت ایالات متحده زمام امور کشور را در ایران به دست گرفته بود. اما زمانی که امینی در انجام آنچه وعده کرده بود ناکام ماند و نیز شاه تعهد نمود هر چه امینی در صدد انجامش بوده را خود به فرجام خواهد رسانید سیاست...
علم و ترویج افکار غیردینی اسدالله علم در زندگی خصوصی خود به مسائل مذهبی و دینی علاقه ای نشان نمی داد. او با این که واقف بود که دین اسلام و مذهب تشیع جزو ارکان اولیه قانون اساسی کشور است، با این حال از هر فرصتی جهت کم رنگ کردن نقش دین اسلام در زندگی سیاسی ـ اجتماعی کشور استفاده می کرد. وی مسائل سیاسی و پیشبرد شعائر و اهداف رژیم پهلوی را همواره بر رعایت ظاهری اصول اسلامی، ترجیح می ...
درباره جشن های 2500 ساله شاهنشاهی که در سال 1350ش/1971م در پنجاهمین سال سلطنت و حکمرانی خاندان پهلوی، در شیراز تخت جمشید برگزار شد گزارشات فراوانی در دست است. از جمله درباره مبالغ هنگفتی که برای این جشن ها هزینه شده بود. در طی این جشنها رژیم شاه نهایت تلاش خود را به کار برده بود تا در آغاز دهه 1350ش/1970م، که به زعم خود از جایگاه بسیار تثبیت شده ای برخوردار شده بود، نظرات و اذهان عمومی جهانیان را به...
اسدالله علم، با اعتمادی که طی سالیان گذشته از سوی شاه کسب کرده بود در ششم مهر 1340/1961م توسط شاه به سرپرستی بنیاد پهلوی تعیین شد. این بنیاد که در سال 1337ش/1958م با نظر شاه تأسیس شده بود، هدفش انجام امور عام المنفعه و بشر دوستانه و ... اعلام شده بود. از دیگر سازمانهای مالی که در سال 1340ش/1961م و به دستور شاه تأسیس شد، موقوفات خاندان پهلوی بود. خاندان پهلوی از زمان سلطنت رضاشاه، املاک بسیار وسیعی را در سراسر...
خاطرات علم در سال 1969 بیشتر مربوط به آینده خلیج فارس و روابط ایران و عراق است. در ژانویه 1968 دولت بریتانیا قصد خود را به خروج از خلیج فارس در پایان 1971 اعلام نمود. شاه ضروری دانست ترتیبی بدهد تا این خلا را که از فروپاشی امپراتوری انگلیس ناشی می‌شد پر کند. بحرین و قطر و شیخ نشین‌های سواحل متصالح در جنوب خلیج فارس طبق معاهدات قرن نوزدهم تحت الحمایه انگلیس بودند. انگلستان لازم می‌دید قبل از اعطای...
اسدالله علم پس از استعفا از مقام نخستوزیری، از سوی شاه به ریاست دانشگاه پهلوی در شیراز منصوب شد. دانشگاه شیراز به دلیل موقعیت ویژه‌ای که نزد رژیم پهلوی داشت، همیشه از بودجه‌های به نسبت کلان برخوردار بود. ریاست دانشگاه نیز همواره به عهده مقامات عالی‌رتبه دولتی بود. دانشگاه شیراز در دوره تصدی علم نیز از امکانات مادی فراوانی برخوردار شد و به دلیل نفوذی که علم در محافل مالی و اعتباری کشور...
هنگامی که دکتر مصدق به نخستوزیری رسید اسدالله علم بر املاک و دارایی‌های شاه موسوم به املاک و موقوفات پهلوی مدیریت می‌کرد. با روند رو به افزایش اختلاف دکتر مصدق و شاه، اسدالله علم هم به جرگه مخالفان نخست‌وزیر پیوست و در رهبری و هدایت بخشهایی از مخالفان مصدق نقشی درجه اول برعهده گرفت و تا واپسین ماههای عمر کابینه بر این مهم باقی بود. به دنبال گسترش اختلاف میان دربار و دولت طی ماههای تیر و...
در دیاری که شعور همه کم میگردد - صدراعظم اسدالله علم میگردد. این شعری بود که همزمان با انتصاب اسدالله علم به نخستوزیری، در افواه مردم آن روزگار شایع شد. دکتر علی امینی که میرفت تا منصب نخستوزیری را به جانشین خود، اسدالله علم بسپارد، به هنگام عزلش از ریاست کابینه چنین گفت: «اگر به جای من یک رجل استخواندار باتجربه آمده بود جای نگرانی بود. این شانس من است که باید علم را به جای من بنشانند، چون در...
علم مهره مورد توافق مشترک شاه ـ امریکا و انگلستان بود و چنان که از فحوای اسناد و خاطرات علم برمی‌آید وی تقریباً عالی‌ترین و شاید تنها رابط سفارتخانه‌های انگلستان و امریکا و شاه بود و تمام امور سیاسی، اقتصادی، نظامی این دو کشور با ایران با حضور وی عملی می‌شد. پرویز راجی، آخرین سفیر شاه در انگلستان، در این‌باره می‌نویسد: «شاهنشاه تأکید کردند که اصولاً خط‌مشی خارجی دولت از طریق وزیر...
....صحبت های امام در عصر دوم فروردین 1342 و اقدامات بعدی او وحشت حاکم بر حوزه علمیه را جارو کرد و بیرون ریخت، اما موجب نشد که این فکر در پوشش نگرانی از زبان برخی افراد شنیده نشود: حوزه علمی ای که آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی با زحمات زیاد بنیان نهاد و آن را از شرّ پهلوی اول حفظ کرد، در نخستین برخورد سیاسی با حکومت آسیب دیده، از بین خواهد رفت. کسانی که تمایلی به مبارزه نداشتند، این فکر را می...
در فروردین 1358 عباسعلی خلعتبری وزیر امور خارجه رژیم شاه در جریان محاکمه خود در دادگاه انقلاب اسلامی در زمینه روابط رژیم شاه با اسرائیل اظهار داشت : حکومت، که عملاً و در معنی، اسرائیل را حمایت می کرد، روابط وسیع اقتصادی با آن رژیم داشت، نفت مورد نیاز اسرائیل را تحویل می داد. کالای اسرائیل به سوی ایران سرازیر بود و تبادل اطلاعات انجام می گرفت؛ ساواک و موساد همکاری گستردهای را داشتند. روابط ایران با...
