نفت
نفتکش رزماری
وزارت جنگ لشگر جنوب مورخه ۸ برج جدی ۱۳۰۲ خلاصه موضوع: ارسال سواد راپورت صاحب‌منصب مأمور دشت قیر ارکان حرب محترم کل قشون سواد راپورت نمره ۵۰ مورخه هشتم برج قوس صاحب منصب مأمور دشت قیر را که از طرف قسمت فارس ارسال گردیده، برای اطلاع تلواً ایفاد می‌دارد که از عرض مبارک گذرانیده شود. رئیس ارکان حرب لشگر جنوب ****** سواد راپورت صاحب‌منصب مأمور دشت قیر نمره ۵۰ مورخه ۸ برج قوس...
: فعالیت «فراکسیون توده» در مجلس چهاردهم، حزب توده را در سطح جامعه معرفی کرد و مواضع سیاسی او را زیر ذره‌بین افکار عمومی قرار داد. برخلاف نظریه لنین، «تریبون پارلمان» نه تنها به رشد حزب توده در سطح جامعه کمک نکرد بلکه به نخستین گام مهم در افشای ماهیت وابسته حزب توده بدل گردید. مواضع حزب توده در دو مسأله مهم سیاسی روز، در این افشاگری، انزوا و منفوریت حزب توده به عنوان یک حزب وابسته به...
تاریخ سند: ۱۷ دیماه ۱۳۵۴ خیلی محرمانه شخص مطلع و برجسته‌ای می‌گفت دو روز قبل در جلسه‌ای با شرکت [جعفر] شریف‌امامی رئیس مجلس سنا بودیم و خیلی جلسه خصوصی بود. رئیس مجلس سنا می‌گفت: من اوضاع را خیلی بد می‌بینم؛ تمام مردم ناراضی در حد انفجار هستند. من که همه‌چیز دارم می‌بینم وضع به نحوی است که شخص وقتی به خود می‌اندیشد عدم رضایت در باطن او مشاهده می‌شود، و اضافه می‌کرد: خیلی احساس وضع...
: در دوران افزایش چشمگیر قیمت نفت در اوایل دهه ۱۳۵۰ و سرازیرشدن دلارهای نفتی به خزانه دولت ایران، محمدرضا پهلوی بخش زیادی از این دلارها را از طریق خرید یا اعطای وام، به دولت‌های غربی بازگرداند. یکی از وام‌های کلانِ شاه، وامی به مبلغ ۴۰۰ میلیون دلار بود که در آبان‌ماه ۱۳۵۳ به سازمان ملی آب انگلستان داده شد. پرداخت وام به سازمان ملی آب انگلستان در حالی بود که در همان زمان بسیاری از مردم در ایران...
سیاست انگلستان در ایران در طول سال‌هاى پایانى جنگ بین‌الملل اول متناسب با تغییر و تحولات در روسیه و انقلاب آن کشور و تأثیر انقلاب روسیه در مناطق مختلف ایران، به ویژه پس از مخالفت با تصویب قرارداد 1919م/1297ش دستخوش تغییر شد. سر پرسى لورین ــ وزیر مختار جدید بریتانیا در تهران ــ مأمور تصحیح، اجرا و ابلاغ این تغییر سیاست انگلیس در ایران و انطباق آن با شرایط جدید شد. به همین دلیل پس از کودتاى سوم اسفند 1299،...
مجله خواندنیها؛ ۲۸ آبان ۱۳۵۶: «...کارتر حمایت کامل خود را از روابط ویژه‌ای که دو کشور طی ۳۰ سال گذشته گسترش داده‌اند، مورد تأکید مجدد قرار داد و شخصاً تقویت بیشتر روابط بین دو کشور را متعهد شد. کارتر وابستگی منافع دو کشور را چه در سطح منطقه و چه در سطح جهان مورد تأکید قرار داد و قدردانی خود را از حمایت ایران در دست یافتن به هدف‌های مشترک دو کشور ابراز داشت. وی اهمیتی را که برای یک ایران قوی،...
روزنامه اطلاعات؛ 26 آبان 1356: شاهنشاه در جای دیگری از سخنان خود یادآوری کردند که پرزیدنت کارتر معظم له را متقاعد[!] کرده است که نقش فعالانه‌تری در جستجوی راه‌های حفظ ثبات قیمت نفت ایفا کنند نخست سیاست ما[=شاه] این بود که در [کنفرانس اوپک در] کاراکاس «تماشاگر» باشیم و از هیچ طرفی جانبداری نکنیم. ولی اکنون مایل و آماده هستیم که پشتیبانی و تفاهم خود را با نظرهای شما[=دولت آمریکا] ابراز کنیم من[=شاه]...
روزنامه اطلاعات؛ ۲۸ آبان ۱۳۵۶
جنگ جهانى اول در ژوئیه سال 1914/ شعبان1332ق آغاز شد. دولت ایران چهار ماه بعد در برابر متفقین و متحدین اعلام بیطرفى کرد. وضعیت سرزمین بختیارى با شروع جنگ پیچیده‌تر از قبل شد؛ زیرا عوامل متعددى در پیچیدگى اوضاع نقش داشتند. برخى از این عوامل درونى و برخى دیگر جزو عوامل خارجى به حساب مى‌آیند. مهم‌ترین عوامل داخلى مؤثر بر اوضاع سرزمین بختیارى عبارت بودند از: 1. اختلاف بین طوایف بختیارى و...
در سال 1914 میلادی جنگ اول بین انگلستان و روسیه و فرانسه از سویی و المان و اطریش و عثمانی از سویی دیگر که متحدین نامیده میشدندشروع شد با وجود اعلام بی طرفی از جانب دولت ایران دول متحارب این بی طرفی را محترم نشمرده و هر کدام با اعزام نیروهایی به داخل ایران سعی در تقویت مواضع خویش کردند . علاوه بر این هر کدام از طرفین تلاش کردند که با استفاده از عناصر محلی اوضاع را به نفع خویش بر گردانند. در این سالها...
در سال 1914 دولت انگلیس اکثریت سهام شرکت نفت انگلیس و ایران را تصاحب کرد، و بعد از آن دیگر تمایزی بین شرکت و دولت انگلیس وجود نداشت. در گزارش بانک جهانی آمده است: «در طول دوره فعالیت این شرکت، سیاست دولت بریتانیا در قبال ایران از سوی شرکت، اگر نگوییم دیکته، هدایت می‌شد. کمتر صاحب منصب یا شخصیت ایرانی خطر ناخشنود کردن شرکت را به جان می‌خرید، و آنهایی هم که جسارت این کار را به خود...
گزارش هارت وزیر مختار آمریکا در تهران از اولین ملاقاتش با رضاشاه در فوریه 1930 بسیار روشنگر است. اولین برداشتش از شاه این بود که با مردی ملاقات کرده است که «فقط چند قدم با توحش فاصله دارد.» هارت در پایان مأموریتش در دسامبر 1933 به این نتیجه رسیده بود که برداشت اولش از رضا شاه بیش از حد خوشبیسنانه بوده است. رضا شاه خیلی بدتر از چیزی بود که هارت تصور کرده بود. گزارشهای مفصلی از ضرب...
پس از کشف نفت در مسجدسلیمان، جنب و جوش تازه‌اى مناطق نفتى را فرا گرفت و سرمایه‌گذاران انگلیسى، از جمله دارسى و شرکا و شرکت نفت برمه درصدد برآمدند تا تولید، پالایش، انتقال و حمل نفت را مدیریت کنند. این اقدام به امکانات و برنامه‌ریزى گسترده‌اى احتیاج داشت و به همین دلیل دارسى کوشید تا براى فراهم کردن زمینه حمل و پالایش نفت با شیخ خزعل ــ شیخ محمره و از رؤساى ایلات عرب کعب ــ وارد...
در بعد از ظهر روز سوم مه 1933، جورج ودزورث، دبیر سفارت آمریکا، با تی. ال. جکس، مدیر مقیم شرکت نفت انگلیس و ایران، گُلف بازی می‌کرد. مثل گذشته، بازی گُلف جکس را «سر شوق آورد و به پرحرفی انداخت» و در خلال حرف‌هایش چیزهایی درباره نقش رضا شاه در اعطای امتیاز جدید به انگلیسیها گفت. هارت در یکی از گزارشهای قبلی‌اش به روند پیشرفت رضا شاه از سال 1921 به بعد می‌کند:...
زمینه تاریخی روابط انگلیسیها سالها قبل از کشف نفت در مسجد سلیمان، با بختیاریها روابط دوستانه برقرار نموده بودند. بختیاری یکی از ایلات جنوب ایران است که تابستانها را در چهارمحال بختیاری و زمستانها را در خوزستان میگذرانند. این ایل در تاریخ دارای قدرت نظامی بسیاری بوده که هر از گاهی قدرت خود را به نمایش گذاشته است. فتح تهران و سرنگونی محمدعلی شاه قاجار نمونه آنهاست. به همین جهت، دول خارجی برای حفظ...
طبق گزارش تی. ال. جکس، مدیر مقیم شرکت نفت انگلیس و ایران، از سال 1926 تا 1930 میانگین حق‌الامتیازهای پرداختی به ایران از سوی انگلیس به 1/1 میلیون لیره در سال رسیده بود، و هر سال به طور متوسط 6/5 میلیون تن نفت از میدان‌های نفتی استخراج می‌شد (به نقل از گزارش هارت). حق‌الامتیاز پرداختی در سال 1930 به 679/323/1 لیره و 2 شیلینگ بالغ شد که قدری کمتر از حق‌الامتیاز سال 1929 (4/1 میلیون لیره) بود. طبق آمار و...
سال‌هاى اولیه سده بیستم، سال‌هاى تحول در روابط دول اروپایى و تشکیل قطب‌بندى‌هاى جدید سیاسى بود. از آغازین سال‌هاى شروع سده بیستم، دولت ایران امتیاز نفت را به تبعه‌اى انگلیسى به نام ویلیام ناکس دارسى واگذار کرد که منشأ تحولات و کشمکش‌هاى بسیار مؤثرى بر تحولات داخلى، منطقه‌اى و بین‌المللى شد. شاید هیچ امتیاز دیگرى را نتوان یافت که به اندازه امتیاز نفت دارسى در تحولات تاریخ...
