کودتای نوژه
اشاره
چندی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تعدادی از افسران رژیم شاه که گروهی با نام «نقاب» را تشکیل داده بودند، کودتایی را با هدف بازگرداندن شاپور بختیار، ترور امام خمینی (ره) و نابودی نظام نوپای جمهوری اسلامی طرح‌ریزی کردند. این کودتا که به‌دلیل مرکز هدایت آن(پایگاه شهید نوژه همدان) به کودتای نوژه موسوم شد، پیش از اجرا کشف و عوامل آن بازداشت و مجازات شدند. «کودتای نوژه» با تمرکز افسران نیروی هوایی شاهنشاهی و با فرماندهی سپهبد سعید مهدیون و سرتیپ آیت محققی طرح‌ریزی شده بود. خبر کشف کودتا نیز در روز پنجشنبه ۱۹ تیر ۱۳۵۹ از رادیو و تلویزیون منتشر گردید.
«گذرستان» حاضر به بررسی این کودتا و چگونگی کشف و شکست آن پرداخته است.
آیت الله شریعتمداری یکی از چهره هایی است که به علت روحانی بودن و مواضع خود در برابر انقلاب همواره در قبل و بعد از انقلاب مورد توجه ساواک ، دربار پهلوی و سفارت امریکا قرار داشت . ایشان در طول سال های شکل‌گیری نهضت انقلابی مردم ایران به رهبری امام خمینی(ره)، همواره روابط خود را با دربار حفظ کرد و به ویژه در سالها و ماه های پایانی عمر آن رژیم، نقشی جدی در ایجاد موانع گوناگون برای مهار حرکت خروشان انقلابی...
یکی از رویدادهای مهم تاریخ انقلاب اسلامی ، کودتای معروف نوژه بود این کودتا به دلیل آنکه قرار بود از پایگاه هوایی شهید نوژه همدان آغاز شود به کودتای نوژه معروف گردید . آژانس جاسوسی آمریکا ( سیا ) به کودتای نوژه امید زیادی بسته بود و آن را ضربه نهایی و قطعی بر پیکر نظام نظام نوپای جمهوری اسلامی می‌پنداشت و اهمیت آن را بیش از تجاوز نظام صدام ارزیابی می‌کرد . به گفته سران کودتا مدتی بر سر تقدم کودتا...
تیمسار آیت محققی، فرمانده سابق پایگاه یکم شکاری مهرآباد در رژیم شاه بود که فرماندهی عملیات هوایی کودتا را برعهده داشت. محققی یکی از ارکان اصلی سازمان نجات قیام ایران بزرگ (نقاب) بود. این سازمان، فعال‌ترین گروه در کودتای ۱۸ تیر نوژه بود که تیمسار محققی در راس فرماندهی شاخه عمل قرار گرفت. چهارشنبه ۱۸ تیر ۱۳۵۹ همراه سروان زمان‌پور، سروان نعمتی و آبتین از خلبانان زبده نیروی هوایی ارتش به سمت پایگاه...
در 18 تیر 1359 کودتایی برعلیه نظام جمهوری اسلامی در ایران کشف وخنثی گردید که از لحاظ شیوه وطراحی عملیات در هیچ جای جهان سابقه نداشت. در این کودتای نافرجام که به کودتای نوژه (1) معروف شد، قرار بود محوریت با نیروی هوایی باشد و از هواپیماهای جنگنده و بمب افکن استفاده گردد. کودتای نوژه که حاصل طراحی چندین نهاد اطلاعاتی و امنیتی و سیاسی بود، ابعاد بسیار وسیعی داشت و به گونه ای طراحی شده بود که احتمال شکست...
در آ‌ذر 1359، انجام کودتایی به دستور امریکا در برنامه شاهپور بختیار (از رهبران جبهه ملی و آخرین نخست‌وزیر رژیم شاهنشاهی) و عوامل داخلی و بیرونی‌اش قرار گرفت. آغاز کودتا از پایگاه هوایی شهید نوژه همدان برنامه‌ریزی شده بود و به همین دلیل پس از کشف و سرکوب به «کودتای نوژه» شهرت یافت.1آژانس جاسوسی آمریکا («سیا») به «کودتای نوژه» امید زیادی بسته بود و آن را ضربة نهایی و قطعی بر پیکر نظام نوپای جمهوری...
همزمان با تجاوز آمریکا به طبس، سازمان ”سیا“ از طریق شاپور بختیار در تدارک کودتای نوژه بود. تجاوز نظامی طبس و کودتای نوژه، دو حلقه یک زنجیر بود که باید براندازی نظام جمهوری اسلامی را به ثمر می رساند. بختیار تحت فشار آمریکا و انگلیس به سازماندهی اجزاء کودتا برای مقابله همه جانبه با نظام جمهوری اسلامی شتاب بخشید. این مرحله، مرحله شناسایی و جذب گروه ها و دستجات و چهره هایی است که در پی فرار بختیار از...
پایگاه هوایی شهید نوژه در 50 کیلو‌متری شهر همدان قرار داشت و تیمسار محققی، تیمسار سعید مهدیون، سروان حمید نعمتی، سروان ایرج ایران نژاد و چند تن دیگر از سران کودتا در آنجا خدمت کرده بودند و اماکن و پرسنل پایگاه را می‌شناختند. برای تصرف پایگاه نوژه به عنوان کلید عملیات کودتا قرار بود 12 تیم مرکب از یکصد تن از کلاه سبزهای تیپ نوهد ،300 تا 400 نفر از فریب خوردگان ایل بختیاری و 12 نفر راهنما از داخل پایگاه...
روزهای نخستین پیروزی انقلاب اسلامی و با شکل‌گیری جمهوری اسلامی، ابرقدرتها و به ویژه امریکا در پی نفوذ و تضعیف این نظام نوپا برای تأمین منافع خویش برآمدند. سرویس‌های جاسوسی بیگانه با ابزارهایی نظیر تأسیس حزب و گروه، یا حمایت از احزاب و سازمانهای موجود و یا با نفوذ در دولت موقت و جاسوسی از طریق سفارتخانه‌ها، دامن زدن به تنش‌های مذهبی و قومی، تجزیه طلبی و براندازی مسلحانه، ترور رهبران، شورش و...
انقلاب اسلامی ایران در 22 بهمن 57 به رهبری امام خمینی(ره) و حمایت همه جانبه آحاد ملت خداجوی ایران به پیروزی رسید. مردم ایران با ایمان راسخ خداوند متعال برای احیای اسلام عزیز و پایان دادن به سلطه استعمار و استکبار جهانی و برچیدن بساط استبداد ستم شاهی قیام کرده، با نصرت الهی همه چالشها و موانع را از سر راه برداشت و حاکمیت را به ولایت الهی و حکومت را به مردم بازگرداند. این انقلاب که در نوع خود تنها حرکتی...
گفتم هرکس به هواپیماها نزدیک شد بزنید ...سردار حاج سعید (حمید) طایفه نوروز، اکنون از پیشکسوتان جنگ و دفاع مقدس است. او پس از پیروزی انقلاب وارد سپاه پاسداران و پس از مدتی، به فرماندهی سپاه همدان برگزیده شد. در دوران فرماندهی او، کودتای نوژه رخ می دهد و او با همکاری دلاورمردان سپاه همدان و با توکل به خدا، توانستند درس جاودانه‌ای به ایادی استکبار بدهند. در ماه‌های آغازین جنگ، طایفه نوروز به اسارت دشمن...
بدون تردید کودتای نوژه یکی از رویدادهای مهم در ایام پرالتهاب و حساس پس از انقلاب اسلامی است. در روزهایی که این نهال نو پا اولین گام‌های خود را بر می داشت ناگهان مشخص شد در کنار انواع و اقسام تحرکاتی که برای به زمین زدن آن انجام شده بود و می‌شد، نقشه‌ای خطرناک کشیده شده است. ماجرای کودتای نوژه از منظرهای گوناگون قابل بازخوانی و بررسی است اما آن چه در این نوشتار مورد توجه استٰ نقش آیت الله...
از نکات ابهام آمیز دوران ریاست جمهوری بنی صدر، ارتباط وی با دو واقعه مهم طبس و کودتای نوژه است. واقعه طبس در پنجم اردیبهشت 1359 پس از چند ماه که از تسخیر انقلابی سفارت امریکا در ایران می گذشت، روی داد. دانشجویان پیرو خط امام در 13 آبان ماه 1358، سفارت امریکا را تسخیر کردند و ایالات متحده امریکا که از این اقدام سخت متحیر و سردرگم شده بود، حمله به ایران را در دستور کار خود قرار داد که به ظاهر برای نجات...
در روز ۱۹ تیر ۱۳۵۹ به دنبال کشف توطئه گروهی از افسران نیروی هوایی برای کودتا به منظور سرنگونی نظام جمهوری اسلامی و بازگرداندن شاپور بختیار به قدرت، جمعی از کودتاگران بازداشت شدند. این عملیات که قرار بود با پرواز چند فروند هواپیما از پایگاه هوایی شهید نوژه همدان آغاز شود بعدها به «کودتای نوژه» مشهور شد. این کودتا چنان دقیق طرح‌ریزی شده بود که طراحان موفقیت آن را قطعی می‌دانستند و حتی...
ماه‌ها و سال‌های اول پس از پیروزی انقلاب سال ۵۷ مملو از اخبار و حوادثی است که از سوی بیگانگان یا گروه‌های مخالف در کشور علیه انقلاب مردم رقم می‌خورد. جدا از اغتشاشاتی که در استان‌های مرزی کشور وجود داشت و ترور‌هایی که توسط منافقین و گروهک فرقان صورت می‌گرفت، دخالت نظامی آمریکا که به واقعه طبس منجر شد، «کودتای نوژه» و تحمیل هشت سال جنگ به ایران تاثیرگذار‌ترین اتفاقات سال‌های اول انقلاب بودند....
برای تصرف پایگاه نوژه، به عنوان کلید عملیاتی کودتا، ۱۲ هدف تعیین شده بود و برای نیل به اهداف تعیین شده، ۱۲ تیم مرکز از کلاه سبزهای تیپ نوهد (حدود ۱۰۰ نفر) ، ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفراز فریب خوردگان ایل بختیاری و ۱۲ نفر راهنما (از داخل پایگاه) در نظر گرفته شده بود. پایگاه نوژه: مبداء و محور عملیاتاز نظر رهبران کودتا ، فتح تهران مساوی با پیروزی در سراسر کشور تلقی می شد. آنان با تجربه و تصویری که از چگونگی کودتای...
پیروزی انقلاب اسلامی و دکترین «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» قدرت‌های استکباری را به تکاپو واداشت تا با شکست جمهوری اسلامی مانع بر سر راه گسترش روزافزون تفکر اسلام شیعی ایجاد کنند. ایجاد غائله‌هایی در استان‌های مرزی و حمله نظامی طبس از جمله اقدامات قدرت‌های استعماری بود. حمله نظامی حزب بعث عراق به ایران گزینه دیگری بود که مورد توجه قرار گرفت. به همین علت قبل از حمله رسمی و سراسری عراق به...
سال 59 سال بحران ها بود. تنها چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بحران های بزرگی یکی پس از دیگری دامان جمهوری اسلامی را گرفتند. بحران هایی همچون کودتای نوژه، جنگ تحمیلی، اغتشاشات قومی و شورش های مسلحانه، همه یکجا بر کشور تحمیل شدند. امام خمینی مدیریت مقابله با همه این بحران ها را بر عهداه داشتند. ایشان در کنار صدور فرمان های قاطع برای رفع مشکلات، به رحمت و عطوفت اسلامی توجه ویژه ای نشان می دادند....
دفتر واژه‌گزینی نظامی ستاد کل نیروهای مسلح در یک مصوبه، نام «کودتای نوژه» را با هدف حفظ کرامت و عزت امیرسرلشکر خلبان شهید محمد نوژه، به «کودتای نافرجام نقاب» تغییر داده است. تاکنون، یک کتاب محوری درباره این کودتا منتشر شده که اِعمال این تغییر در آن ضروری به نظر می‌رسد.به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا بر اساس این مصوبه، همه فرماندهان، مسوولان و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران موظف شدند که در...
با اشغال سفارت آمریکا در ایران توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام در 13 آبان 1358، به حیثیت جهانی آمریکا ضربه شدید و بی‌سابقه‌ای وارد آمد و به ورشکستگی و کناره‌گیری جناح لیبرالی انجامید که توانسته بود اهرم‌های دستگاههای دولتی نظام نوپای برخاسته از انقلاب را به دست گیرد. خشم آمریکا از تسخیر سفارتخانه نبود، بلکه بیشتر به خاطر پیامدهای بین‌المللی و سیاسی آن – به تغییر امام خمینی انقلاب دوم –...
یکی از رویدادهای مهم تاریخ انقلاب اسلامی ، کودتای معروف نوژه بود این کودتا به دلیل آنکه قرار بود از پایگاه هوایی شهید نوژه همدان آغاز شود به کودتای نوژه معروف گردید . آژانس جاسوسی آمریکا ( سیا ) به کودتای نوژه امید زیادی بسته بود و آن را ضربه نهایی و قطعی بر پیکر نظام نظام نوپای جمهوری اسلامی می‌پنداشت و اهمیت آن را بیش از تجاوز نظام صدام ارزیابی می‌کرد . به گفته سران کودتا مدتی بر سر تقدم کودتا یا...
کودتا یعنی ضربه به حاکمیت مشروع و اساسا وقتی یک گروه از نظامیان با اهداف ضد مردمی و یا تحریک خارجیان علیه حکومت مردمی اقدام نظامی می کنند در اصطلاح حقوقی – سیاسی گفته می شود نظامیان کودتا کرده اند یعنی اقدام به سرنگونی دولت مشروع کرده اند . پس حتی اگر برنامه کودتا طراحی و اعمال شود، امکان دارد:۱- کودتایی صورت بگیرد و موفق شود: همانند کودتای رضاخان در ۱۲۹۹ با تحریک و کمک انگلیسی ها یا کودتای ۲۸...
هم زمان با تجاوز طبس، سازمان ”سیا“ از طریق شاپور بختیار در تدارک کودتای نوژه بود. تجاوز نظامی طبس و کودتای نوژه، دو حلقه یک زنجیر واحد بود که باید براندازی نظام جمهوری اسلامی را به ثمر می رساند. بختیار تحت فشار آمریکا و انگلیس به سازماندهی اجزاء کودتا برای مقابله همه جانبه با نظام جمهوری اسلامی شتاب بخشید. این مرحله، مرحله شناسایی و جذب گروه ها و دستجات و چهره هایی است که در پی فرار بختیار از ایران...
از روزهای نخستین پیروزی انقلاب اسلامی و شکل‌گیری جمهوری اسلامی، ابرقدرتها و به ویژه امریکا در پی نفوذ و تضعیف این نظام نوپا برای تأمین منافع نامشروع خویش برآمدند. سرویس‌های جاسوسی بیگانه با ابزارهایی نظیر تأسیس حزب و گروه، یا حمایت از احزاب و سازمانهای موجود و یا با نفوذ در دولت موقت و جاسوسی از طریق سفارتخانه‌ها، دامن زدن به تنش‌های مذهبی و قومی، تجزیه طلبی و براندازی مسلحانه، ترور رهبران،...
تهدیدات داخلی و توطئه‌های درون‌مرزی نه‌تنها کم‌اهمیت‌تر از هجمه‌های خارجی نیستند بلکه به‌خاطر وجود عناصری همچون تشبه، تفرقه، خزندگی و بومی‌بودن اغلب خطرناک‌تر و مهلک‌تر هستند. حرکتهای خارجی هر اندازه عظیم و سهمناک باشند، فاقد مشروعیت و بیگانه تلقی می‌شوند و لذا از قابلیت تاثیرگذاری چندانی بر روحیه ملی برخوردار نیستند و حتی به تقویت آن می‌انجامند. بنابراین بی‌دلیل و معنی نخواهد بود اگر...
رمان «نقاب شیشه‌ای» نوشته محمدعلی آقا میرزایی به ماجرای کودتای پایگاه شهید نوژه همدان می‌پردازد که در آن، ابعاد مختلف این رویداد بزرگ در تاریخ معاصر کشورمان برای مخاطب روایت می‌شود.نوشتن داستان بر اساس وقایع تاریخی یکی از شکل‌های معمول داستان‌نویسی از گذشته‌های دور تا حالا بوده و هست. در این شکل از داستان‌نویسی، نویسنده بر اساس رویدادهای یک واقعه تاریخی یا زندگی یک یا چند شخصیت تاریخی...
پایگاه هوایی شهید نوژه در ۵۰ کیلو‌متری شهر همدان قرار داشت و تیمسار محققی، تیمسار سعید مهدیون، سروان حمید نعمتی، سروان ایرج ایران نژاد و چند تن دیگر از سران کودتا در آنجا خدمت کرده بودند و اماکن و پرسنل پایگاه را می‌شناختند. برای تصرف پایگاه نوژه به عنوان کلید عملیات کودتا قرار بود ۱۲ تیم مرکب از یکصد تن از کلاه سبزهای تیپ نوهد ،۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر از فریب خوردگان ایل بختیاری و ۱۲ نفر راهنما از داخل...
برژینسکی مشاور امنیت ملی کار‌تر که بیش از تمامی همکاران رییس‌جمهور آمریکا به استفاده از روش‌های تند و خشن علیه انقلاب ایران علاقه‌مند بود در بحبوحه انقلاب در حالی که سولیوان (آخرین سفیر آمریکا در ایران) در تلاش برای نجات پرسنل نظامی این کشور در تهران از محاصره بود با وی تماس گرفته و خواستار اظهارنظر سولیوان در این مورد شد. وی سرانجام به دنبال اصرار واشنگتن نظر خود را این‌چنین اعلام می‌کند: «در...
