مهاجرت علما
اشاره
در جریان نهضت مشروطه، پس از آن که خواستههای علما و مردم در مورد تاسیس عدالتخانه و اجرای قوانین اسلامی عملی نشد، علما تصمیم گرفتند که به قم مهاجرت نموده و در حرم حضرت معصومه(س) تحصن کنند. درنهایت در 24 تیر 1285 حضرات آیات سید محمدطباطبایی و سید عبداللَّه بهبهانی در رأس یک گروه هزار نفری به سوی قم حرکت کردند و مهاجرت کبری را شروع نمودند. همچنین آیت‌الله شیخ فضلاللَّه نوری، سه روز بعد با فراهم آوردن جمعیتی بسیار زیاد، از تهران به قم هجرت نمود. این مهاجرت، موجی از یک قیام در سراسر کشور ایجاد کرد و علمای بزرگ زمان نیز به تدریج به این تحصن پیوستند. این واقعه از جمله رویدادهایی بود که در واداشتن مظفرالدین شاه به قبول خواست عمومی مردم در نهضت مشروطیت موثر بود.
«گذرستان» حاضر به بررسی نقش علما در نهضت مشروطیت و شرح مهاجرت آنان به قم پرداخته است.
ادامه قسمت اول علما در ایران نخستین واکنش‌ها بازگردیم بـه ادامـه بـررسی وضعیت علما،هنگام ورود به ایران.نخستین تلگراف علما در ایران،به تاریخ یازدهم سرطان و از قـصرشیرین ارسـال شد.در این تلگراف که به امضای مهدی خراسانی و جواد جواهری بود،خطاب بـه حـجت الاسـلام بهبهانی در تهران و حجت الاسلام حائری در قم اعلام شد:«به قصر وارد و عازم...
دهم نوامبر 1922، کنسول آمریکا در بغداد گزارش می‌دهد که علمای شیعی با صدور فتوایی از شرکت شیعیان در انتخاباتی که به دست انگلیسی‌ها برگزار می‌شود، جلوگیری کردند. اونس می‌افزاید: «لازم به ذکر است که اکثریت مردم عراق شیعه هستند و شرکت آنها برای تشکیل دولتی استوار ضروری است. از آنجا که این جمعیت کثیر گوش به فرمان چند تن از مجتهدین یا همان رهبران مذهبی می‌باشند، شرایط خطرناکی به وجود...
: شـاید کمتر واقعه‌ای را بتوان در تاریخ معاصر ایران یافت که در آن تقریبا شخصیتهای درجه اول سـیاسی و مذهبی گرد هم آمـده و در بـه وجود آمدن واقعه‌ای دخیل بوده باشند.مهاجرت علما از عراق به ایران در سالهای 1301 و 1302 ش و بازگشت آنان به عراق در سال 1303 ش رویداد مهمی است که در آن شخصیتهای سیاسی-مذهبی گذشته،حال(نسبت به آن زمان)و آیـنده ایران گرد هم جمع شدند.آیت اللّه نائینی...
ادامه بخش دوم دور جدید اقدامات برای بازگرداندن علما پس از ورود علما به قم هیئت دولتـ نـماینده ثـابتی را از سوی خود در آنجا تعیین کرد.میرزا علی اکبر خان بهمن نماینده‌ای بود که در اوایـل شـهریور به سوی قم به راه افتاد.216اما این تنها اقدام هیئت دولت و وزارت خارجه ایران بـود.بـه دنـبال اوج‌گیری تظاهرات ضد انگلیسی در روزهای 14 و 15 مرداد و اعتصاب روز 16 مرداد در تهران،در قبل از ظهر...
در تیر ماه 1301ه . ش، زمانى که رضاخان در کابینة سیدضیاءالدین طباطبایى پست وزارت جنگ را برعهده داشت، قانون سربازگیرى از تصویب مجلس شوراى ملى گذشت.[1] سردار سپه از 1301 تا 1303ه . ش با برهم زدن قواى نظامى قبل از کودتاى 1299 ه .ش و ایجاد تغییر و تحولاتى در ساختار نظامى کشور، دست به تشکیل ارتش متحدالشکلى زد که به ارتش شاهنشاهى موسوم گردید.[2] وى قواى ژاندارمرى، قزاق و دیگر نیروهاى نظامى را درهم...
پس از پایان جنگ جهانی اول و تسلط انگلستان بر امور کشور عراق، علمای نجف طی فتواهایی، حضور آنان را محکوم کرده و علیه انتخابات فرمایشی عراق که تحت نظر انگلیس بود، احکامی صادر کردند. این عمل آنان با خشم مقامات انگلیسی مواجه شد، از این‌رو با اصرار استعمارگران، حاکمان عراق دستور تبعید علمای بین‌النهرین به ایران را صادر کردند. آیات عظام سیدابوالحسن اصفهانی، میرزاحسین نائینی و 30 نفر دیگر از...
انقلاب مشروطه ایران که پس از چند سال مبارزه روشنفکران ، روحانیون و مردم با استبداد دوره ناصری و مظفری در 13 مرداد 1285 با امضای فرمان موسوم به مشروطه توسط مظفرالدین شاه به بار نشست ، اگرچه با فراز و فرودهای خود به استبداد خاندان پهلوی در ایران منجر شد و سرانجام به انقلاب مردم ایران در بهمن 57 پیوست ، اما پس از گذشت بیش از یکصد سال هنوز هم محل بحث و مداقه کسانی است که از چرایی شکست این انقلاب که می...
دوران شانزده ساله حکومت رضا شاه (1304-1320) از بسیاری جهات از منحصر به فردترین دور‌ه‌های تاریخی ایران معاصر به شمار می‌رود. افسر قزاقی که به کمک انگلیسی‌ها کودتا نموده سپس پلکان قدرت را به سرعت طی کرده، سلسله‌ای تاسیس نمود و به عنوان پادشاه زمام کلیه امور کشور را به دست گرفت و حکومتی دیکتاتوری را پایه‌ریزی کرده دست به اقداماتی برد که ساختارهای کهن اجتماعی - سیاسی کشور را زیر و زبر کرد. اقدامات و...
طرح مسئله سربازان در تاریخ همیشه یکی از ارکان‌های اصلی ارتش و نیروهای نظامی به شمار می‌رفته‌اند و به عبارت دقیق‌تر می‌توان گفت که هیچ سپاه و قشون مقتدری بدون این بازوهای اجرایی به وجود نیامده است. اما چگونگی تأمین این نیروی انسانی در دوره های مختلف یکسان نبوده است. تا پیش از فراگیر شدن حکومت‌های ملی و ارتش‌های یکپارچه، غالب سربازان و سپاهیان ارتش‌ها برای...
1. سیر تاریخى. دستکم هشت سال پیش از آنکه شیخ عبدالکریم حائرى در 1300ش حوزه علمیه قم را تأسیس کند، انتقال مرجعیت شیعه از عراق به ایران و تأسیس حوزه علمى منسجمى در قم یا مشهد را کسانى چون شیخاسداللّه ممقانى در ایران مطرح کرده بودند. در اواخر عصر قاجار و پیش از ورود حائرى به قم و اقدامات وى براى ارتقاى سطح حوزه علمیه قم، علماى ساکن قم که برخى از آنها از حیث علمى واجد مرتبه والایى بودند، کوششهایى در این جهت...
آنچه در پی می‌آید، گزیده‌ای از بخش حوزه علمیه قم در این مقاله و نشان‌گر تاریخ و تحولات این کانون علم دینی در دوران معاصر است که با حذف جزئیات، ارجاعات و منابع، برای اولین‌بار پیش روی کاربران Khamenei.ir قرار می‌گیرد. گفتنی است چندی پیش دیدار هیئت امنای دانش‌نامه جهان اسلام با رهبر انقلاب در تهران انجام شد که به زودی شرحی از آن در همین پایگاه اطلاع‌رسانی منتشر خواهد شد. 1. سیر...
بعد از انقلاب مشروطیت، کشور گرفتار آشوب و هرج و مرج شد و بیش از یک دهه ناامنی و اغتشاش سراسر کشور را دربر گرفت. جنگ قدرت و اختلافات عقیدتی میان پیشروان نهضت مانعی جدی برای رسیدن به تسامح و تعامل گروه‌های مختلف بود. پیشروان نهضت نتوانستند - یا نخواستند- در عقاید و باورهای خود تعدیلی ایجاد کنند و همگام با یکدیگر جنبش را به پیش ببرند. هر یک از این گرو‌ه‌ها می‌خواستند هر چه زودتر عقاید و...
یکی از شخصیت های برجسته شیعه که طی سده اخیر بر حیات علمی و سیاسی شیعیان تأثیر انکارناپذیری دارد و کتاب فقهی ایشان یکی از مهم ترین منابع فقهی شناخته شده، مرحوم سید محمدکاظم یزدی است. معمولاً مرحوم سید با بینش های عمیق فقهی اش شناخته و شناسانده می شود؛ امّا بعد سیاسی ایشان تحریف شده یا در هاله ای از ابهام مانده است. سید یکی از کسانی است که طرح تحریف و ترور شخصیت در مورد او اجرا و تلاش شد تا از وی چهره ای...
موضوع چالش روحانیت و حکومت در تاریخ معاصر ایران بحث دامنه‌داری است. در یکی دو سده اخیر با ارائه نظریاتی از سوی برخی فقها مبنی بر حضور دین و روحانیت در امور سیاسی و حکومتی، برخی مراجع تقلید و مجتهدان به اقتضای شرایط از این حق خود استفاده کرده و در امور سیایس ورود پیدا کردند. همین مسئله رابطه دو نهاد سلطنت و روحانیت را تضعیف می‌کرد مثل دوره رضا شاه و هرگاه نهاد روحانیت اقتدار می‌یافت نهاد سلطنت...
