فرقه دموکرات آذربایجان
اشاره
فرقه دموکرات آذربایجان، نام حزبی سیاسی است که در شهریور ۱۳۲۴ با اندیشه خودمختاری‌طلبی در تبریز اعلام موجودیت نمود. این حزب با انتشار بیانیه‌ای ۱۲ ماده‌ای به رهبری جعفر پیشه‌وری و همراهی چندین فعال سیاسی آذربایجانی دیگر تشکیل شد. اختیارات گسترده‌تر محلی از لحاظ اداری، تدریس زبان ترکی در مدارس و اصلاحات ارضی و اقتصادی از جمله مهم‌ترین خواسته‌هایی بود که در توضیح اهداف و خواسته‌های این تشکل سیاسی عنوان شده بود. تأسیس این فرقه بر اساس تصمیم دفتر سیاسی حزب کمونیست شوروی انجام شد و فرقه مورد حمایت مسکو قرار داشت. اما خروج نیروهای نظامی شوروی از ایران در آذر ۱۳۲۵ یکی از بزرگ‌ترین عوامل تضعیف فرقه گردید. با این رخداد و همچنین فشارهای دولت‌های غربی، حکومت فرقه توسط ارتش ایران برچیده شد و بسیاری از رهبران و فعالان آن به شوروی گریختند.
«گذرستان» حاضر عملکرد فرقه دموکرات آذربایجان را از ابتدای شکل‌گیری تا مرحله فروپاشی مورد بررسی قرار داده است.
درآمد: در ۱۲ شهریور ۱۳۲۴ ش ، فرقه دموکرات در تبریز، سه ماه پس از فرمان محرمانه دفتر سیاسی کمیته مرکزی اتحاد شوروی اعلام موجودیت نمود. این حزب در پوشش خودمختاری در عمل با کمک شوروی قصد جدا کردن آذربایجان از ایران را دداشت . جعفر پیشه‌وری رهبر فرقه دموکرات در چنین روزی با انتشار بیانیه‌ای ۱۲ ماده‌ای به زبان‌های ترکی و فارسی به همراهی چندین فعال سیاسی آذربایجانی تشکیل فرقه دموکرات...
تاریخچه مناسبات دو قدرت توانمند برخاسته از توفان جنگ دوم جهانی ـ ایالات متحده آمریکا و اتحاد شوروی ـ نشان می‌دهد که امپریالیسم آمریکا در برخی موارد از تاکتیک «کیش دادن» توسعه‌طلبی کمونیستی به سوی مواضعی حساب شده ابا نداشته است. ارتشبد حسین فردوست معتقد است: "دلایلی در دست است که نشان می‌دهد که آمریکا... پس از جنگ ترجیح داد که شوروی به عنوان یک ابرقدرت رقیب حضور بین‌المللی داشته...
پرداختن به حوادث تاریخی ضمن عبرت آموزی، موجب پندآموزی مخاطب از تجربه های مثبت و منفی برای ممانعت از وقوع حوادث تلخ و تکرار موفقیت ها می شود. ازجمله این حوادث مهم غائله ی پیشه وری در تبریز است که در نیمه قرن بیستم شاهد حوادث و منازعات گوناگونی جهت جدایی طلبی درایران بودیم. در واقع غائله جدایی طلبی فرقه آذربایجان به رهبری پیشه وری در تبریز، یکی از نمونه های شکست توطئه های برنامه ریزی شده...
۲۱ آذر، سالروز تشکیل و فروپاشی فرقه دمکرات آذربایجان در ایران در سالهای ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ است. موضوع ظهور و سقوط این فرقه، بهانه‌ای است که جریانات قوم گرایی افراطی به مناسبت آن به فعالیت پرداخته و پیشه وری را به عنوان نماد ملی و الگوی نسل جوان معرفی می‌کنند. اما براستی پیشینه اقدامات و فعالیت پیشه وری و نسبت او با کشورهای متخاصم ایران چه بوده است؟ فرقه دمکرات آذربایجان و سید جعفر پیشه وری،...
: گرچه محتوای این مقاله بطور کامل مورد تائید نیست اما به جهت آنکه مطالب این نویسنده آمریکایی به خوبی بخشی از تلاش های آمریکا را برای بهره برداری از اختلاف های موجود در کردستان و آذربایجان با دولت مرکزی ایران در سالهای 1324 تا 1325 نشان می دهد، در اینجا باز نشر شده است 1. مشارکت کردها در جدای طلبی فرقه دموکرات در آذربایجان از بدو استقرار ارتش سـرخ شـوروی در بـخش‌های شمالی...
فرقه دموکرات آذربایجان، تشکلی سیاسی در آذربایجان که زمینه‌ساز برپایی دولت یک‌ساله پیشه‌وری در تبریز بود. زمینه‌های شکل‌گیری فرقه دموکرات آذربایجان پس از ورود نیروهای متفقین به ایران در شهریور 1320 و اشغال مناطق شمالی ایران، بویژه آذربایجان، توسط ارتش سرخ تشکیل شد. مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز پیدایش این فرقه از این قرار است: الف) ورشکستگی اقتصادی، شیوع قحطی، ناامنی و نابسامانی...
در جنگ جهانی دوم، با توجه به شکست آلمان و ژاپن به‌تدریج نظام جدیدی در حال شکل‌گیری بود که دو قطب شرق به رهبری شوروی و غرب به رهبری آمریکا را به عنوان دو رقیب در برابر یکدیگر قرار می‌داد. اولین جرقه این رقابت که بعدها به جنگ سرد معروف شد در ایران زده شد دهه 1320، از جهات بسیاری، دارای خصوصیات منحصر به فردی است که آن را به روشنی از سایر ادوار تاریخ معاصر متمایز می‌سازد. کشور ایران در این دهه...
اگر چه در ارائه تعریفی غیرایرانی از ایرانیان ترک‌زبان و به ویژه مردم آذربایجان، ترک‌ها پیشقدم بودند و از سالهای آخر امپراتوری عثمانی مباحثی را در این زمینه مطرح کردند، ولی پیگیری همین مباحث از سوی دولت روسیه شوروی ـ به مباشرت مقامات باکو ـ برای پیشبرد سیاست‌های منطقه‌ای اتحاد شوروی در خلال سالهای پایان جنگ دوم جهانی باعث پدید آمدن نگرانی‌هایی در ترکیه شد. در این مقاله علل این...
«ای کاش جعفر آقا بار سوم هم قبول نمی‌کرد. روس‌ها سرانجام از اعتقاد و اعتمادش به کشور شوروی سوءاستفاده کردند. او از کجا می‌دانست که عاقبت کار به کجا خواهد کشید.» این حرف‌های معصومه خانم مصور رحمانی، همسر سیدجعفر جوادزاده خلخالی (پیشه‌وری) است که در دیار غربت و مهاجرت ناخواسته با درد و رنج برای افسران نظامی حزب توده ایران در باکو بیان میکرد. خانم رحمانی در خانهٔ خود در...
گذاردن نام آذربایجان بر سرزمین شمالی رود ارس در قفقاز که در طول تاریخ تا سال 1918 میلادی هرگز آذربایجان نامیده نمی شد ؛ طی نیمه اول قرن بیستم و پس از آن ، دشواری هایی پدید اورده است که نمی توان نادیده گرفت. بنا به شهادت تاریخ و نوشته های جغرافی نگاران باستان و مولفان عهد اسلامی ، سرزمین شمال رود ارس که نام «آذربایجان » بر آن نهادند آلبانیا و آلبان نام داشت . مولفان باستان چون استرابون و دیگران این...
با پایان یافتن جنگ جهانی دوم، بهسرعت زمینه‌های اختلاف میان دول متفق پدید آمد. یکی از موارد اختلافات، مسئلهی نفت ایران بود. شوروی، برای تحت فشار قرار دادن ایران جهت اعطای امتیاز نفت شمال، از خروج نیروهای خود از ایران خودداری میکرد. درحالی‌که سران دول متفق در کنفرانس تهران در سال1942 توافق کرده بودند ظرف6 ماه پس از پایان جنگ، تمامی نیروهای خود را از کشورمان خارج کنند. امریکا و...
تاثیر تحولات سیاسی ــ اجتماعی روسیه و آسیای میانه بر جریانها و تحولات ایران قابل انکار نیست و به‌ویژه نقش جنبشهای سوسیال‌دموکرات حوزه قفقاز در مددرسانی به مشروطه‌خواهان ایرانی قابل توجه بود. اما به‌محض‌اینکه بولشویکها به پیروزی رسیدند و پس از چندصباحی به توسعه نفوذ امپریالیستی خود با ذائقه‌ای جدید پرداختند، از همکاران، دوستان و طرفداران سوسیالیست خود در کشورهای مختلف برای پیشبرد مقاصد خود...
در آستانه سالگرد ملی شدن صنعت نفت قرار گرفتهایم به بهانه این مناسبت با توجه به فعالیتهای سازمان یافته بقایای حزب توده بر آن شدیم شکل‌گیری حزب توده را در آذربایجان بر اساس اسناد بررسی نمائیم؛ به ویژه مسئله نفت شمال که حزب توده سرسختانه تلاش میکرد امتیاز آن به شوروی واگذار شود غایلهای هم که پیشه وری از اعضای قدیمی و سرسخت کمونیست، آن را در آذربایجان به دستور استالین راه انداخت بی ارتباط با...
پیش در آمد : آنچه که در ادامه میخوانید ترجمه کامل و فارسى نامه تاریخى یوزف و. استالین رهبر حزب کمونیست شوروى به سید جعفر پیشه ورى رئیس فرقه دمکرات آذربایجان (ایران) و براى مدت یک سال نخست وزیر حکومت این فرقه در تبریز بود که چهار سال بعد از اشغال شمال ایران توسط ارتش سرخ در سال ١٣٢٠ (١٩٤١) در ٢١ آذر سال ١٣٢٤ تاسیس و پس از یک سال متلاشى شد که در نتیجه صد ها نفر از کادرهاى فرقه ازجمله خود پیشه ورى به...
سید جعفرجوادزاده خلخالی مشهور به پیشه وری در سال 1272 ش در روستای زاویه خلخال به دنیا آمد. در سال 1905 م به همراه پدر و مادر به باکو رفت و در آن جا به تحصیل و کار پرداخت. در حوالی انقلاب روسیه (1917 م) به کمونیسم جلب شد. وی در سال 1918 در سن 25 سالگی، عضو کمیته مرکزی حزب عدالت و عضو دفتر روابط خارجی 5 نفره آن گردید. در سالهای 1919 ـ 1920 سردبیری روزنامه حریت را به عهده داشت. در اردیبهشت 1299 (مه 1920)...
