جلال آل احمد
0

اشاره

جلال آل احمد یکی از برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین نویسندگان و روشنفکران ایرانی در دهه ۴۰ خورشیدی محسوب می‌شود. او در سال‌های زندگی خود با افکار و گرایش‌های متفاوت فکری با رژیم پهلوی به مبارزه پرداخت. سال‌ها از اعضای ارشد حزب توده ایران بود، اما از آن جدا شد. در اواخر زندگی، با روحی خسته و دلزده از تفکرات مادی به تعمق در خویشتن خویش پرداخت و در نهایت، پلی روحانی و معنوی بین خود و خدایش برقرار کرد. او در کتاب «خسی در میقات» که سفرنامه حج اوست به این تحول روحی اشاره می‌کند و می گوید: «دیدم که کسی نیستم که به میعاد آمده باشد که خسی به میقات آمده است...» این نویسنده پرتوان در اواخر عمر ، به کلبه‌ای در میان جنگلهای اسالم کوچ کرد و در شهریور ۱۳۴۸ در 46 سالگی در همان کلبه درگذشت.

«گذرستان» حاضر به بررسی شخصیت جلال و فکر و اندیشه وی پرداخته است.


ناگفته‌هایی پیرامون یکی از یاران شیخ فضل الله نوری/ راز حمایت جلال آل احمد از شیخ شهید

ناگفته‌هایی پیرامون یکی از یاران شیخ فضل الله نوری/ راز حمایت جلال آل احمد از شیخ شهید

  تاریخ مشروطه بسیار پر فراز و نشیب است. در این میان تاریخ نگاری ایران دست خوش اتفاقات و تغییراتی شد که کفه ترازو را به نفع روشنفکران وابسته تغییر داد. تنها در همین سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که مطالعاتی پیرامون مشروطه مشروعه، شیخ فضل الله نوری و یارانش صورت گرفته است. این گفتگو نیز بر آن است تا یکی از مبارزین آن دوره را برای تاریخ پژوهان معرفی نماید: * این جلسه به مناسبت بزرگداشت خاطره...

ادامه مطلب

روایتی ناگفته از ملاقات جلال آل‌احمد با پرویز ثابتی

روایتی ناگفته از ملاقات جلال آل‌احمد با پرویز ثابتی

خواهرزاده جلال و شمس آل‌احمد همزمان با انتشار کتاب خاطراتش با عنوان «دو برادر» اذعان داشت پرویز ثابتی رئیس وقت ساواک شاهنشاهی به صورت تلویحی آل‌احمد را به کشته شدن توسط ساواک تهدید کرده بود تا او به سمبل مبارزه برای آزادی در حکومت پهلوی تبدیل نشود.  به گزارش خبرگزاری مهر‌، انتشارات موسسه اطلاعات به تازگی کتابی با عنوان «دو برادر» شامل خاطرات محمدحسین دانایی، خواهرزاده جلال...

ادامه مطلب

روشنفکرى و روحانیت از نگاه جلال آل احمد

روشنفکرى و روحانیت از نگاه جلال آل احمد

بى گمان یکى از چهره هاى عالم روشنفکرى, بویژه دینى آن در دوران معاصر که حرفهاى زیادى هم در باب (روشنفکرى) دارد, جلال آل احمد است. او, بیش تر در دو کتاب: (در خدمت و خیانت روشنفکران) و (غرب زدگى) مباحث سودمندى درباره روشنفکرى مطرح مى کند که هنوز پس از گذشت چهاردهه از نگارش آنها, در بسیارى جهات, درخور توجه است. با این همه, سنجش آن چه او در آن زمان و با ارقام و اطلاعات آن روز در باب روشنفکرى ابراز داشته است, با...

ادامه مطلب

جلال و امام خمینی(ره)

جلال و امام خمینی(ره)

2 آذر سالروز تولد جلال آل احمد، نویسنده بلند آوازه ایرانی، بهانه ای شد برای نگاهی مختصر به زندگی این نویسنده انقلابی و رابطه اش با امام خمینی(س). جلال الدین سادات آل احمد، معروف به جلال آل احمد، فرزند سید احمد حسینی طالقانی در محله سید نصرالدین از محله های قدیمی شهر تهران به دنیا آمد، او در سال 1302 پس از هفت دختر متولد شد و نهمین فرزند پدر و دومین پسر خانواده بود. پدرش در کسوت روحانیت بود و از این رو...

ادامه مطلب

 جلال آل احمد و مسجد اعظم قم

جلال آل احمد و مسجد اعظم قم

 نشر مقاله ای در شرح حال مرحوم استاد حسین لرزاده، معمار معروف معاصر و بانی بناهای تاریخی ـ جاودانه متعدد، در ویژه ‌نامه هفتگی «فرهنگی» جریده شریفه اطلاعات ـ شماره 155 مورخ 27/9/92 ـ قصه ‌ای را که در این رابطه داشتم، به یادم آورد که بی ‌مناسبت نیست برای آگاهی علاقمندان به نقل آن بپردازم. نخست باید کنم که از مرحوم استاد حسین لرزاده، علیرغم خدمات بسیار و بی ‌‌شمار و ماندگار، در...

ادامه مطلب

 جلال آل احمد از نگاه شریعتی

جلال آل احمد از نگاه شریعتی

این نوشته کوتاه را زنده‌یاد علی شریعتی پس از درگذشت زنده‌یاد جلال آل احمد نوشته و به کتاب حج خود افزوده است: « باید با او سعی می‌‏کردم. آخر با هم عهد کرده بودیم که یک بار دیگر حج کنیم، این بار با هم. ملک‌‏الموت همان سال، او را از ما گرفت و من تنها رفتم، اما همه جا، او را در کنار خود می‌‏یافتم، همه مناسک را - گام به گام - با هم می‏‌رفتیم، اما، نمی‏‌دانم چرا، در سعی بیشتر...

ادامه مطلب

کشف دستنوشته‌های گمشده جلال آل‌احمد

کشف دستنوشته‌های گمشده جلال آل‌احمد

 محمدحسین دانایی خواهرزاده مرحوم جلال آْ‌احمد در مطلبی به پیامدهای انتشار خاطرات جلال آل‌احمد پرداخته و ضمن آن چند خاطره از روابط مرحوم آل‌احمد و برخی اطرافیان را بازگو کرده است. چندی پیش، مقداری از دستنوشته‌های گمشده زنده یاد جلال آل‌احمد به طور اتفاقی پیدا شد. این رویداد خوشایند و شورآفرین، بدان معنی است که بخش‌های تازه‌ای از حقایق مربوط به احوال و آثار این شخصیت فرهنگی-...

ادامه مطلب

جلال آل‌احمد: سیاست‌ بازی دلم را به هم می‌ زند

جلال آل‌احمد: سیاست‌ بازی دلم را به هم می‌ زند

خبرگزاری فارس در آستانه آغاز مهر ماه سه بخش از یادداشت‌های روزانه جلال آل احمد را که مربوط به اول مهر ماه است نخستین بار منتشر کرده است. زنده ‌یاد جلال آل احمد به دو کار علاقه داشت و با جان و دل به آنها می‌پرداخت؛ یکی از آنها تدریس بود و دیگری نویسندگی؛ اما رابطه‌اش با سیاست کمی پیچیده بود.این پیچیدگی از آنجا سرچشمه می‌گرفت که او بین «سیاست» و «سیاست ‌بازی» فرق قایل بود. به...

ادامه مطلب

جلال آل احمد نویسنده ای چند ساحتی

به مناسبت نودمین سالروز تولد جلال آل احمد

جلال آل احمد نویسنده ای چند ساحتی

در میان روشنفکران، نظریه‌پردازان و چهره‌های سیاسی فکری معاصر شادروان جلال آل‌احمد از ویژگی‌های خاصی برخوردار است و دوران زندگی علمی، سیاسی، اجتماعی وی فرازونشیب‌هایی داشته و در عرصة فکری انقلابی جامعة ما نقش برجسته‌ای داشته و دارد. و امروز با گذشت چهل سال از مرگ «مشکوک» وی و سی‌سال از پیروزی انقلاب اسلامی همچنان «دوستان» و «دشمنان» جدی‌یی دارد. آن‌چه مهم است،...

ادامه مطلب

آشنایی ۹ روزه جلال و سیمین به ازدواج ختم شد

آشنایی ۹ روزه جلال و سیمین به ازدواج ختم شد

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، ویکتوریا دانشور در همایش «شمس و جلال؛ روشنفکرانی متفاوت» که با حضور جمعی از پژوهشگران کشور در محل موسسه مطالعاتی تاریخ معاصر ایران برگزار شد. در مورد آشنایی جلال و سیمین اظهار داشت: ما سه خواهر بودیم. نخست خواهر بزرگمان ازدواج کردند و بعد از ازدواج به اصفهان رفتند. وی افزود: عید نوروز شش نفر از فامیل تصمیم گرفتیم برای مسافرت و دیدن اصفهان به خانه...

ادامه مطلب

حقانی: جلال رندی است که کلاه سرش نمی‌رود

حقانی: جلال رندی است که کلاه سرش نمی‌رود

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری فارس، موسی حقانی رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر در همایش «شمس و جلال؛ روشنفکرانی خودی»که در سالن مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر برگزار شد، اظهار داشت: افرادی نظیر جلال و شمس آل احمد در دوره‌ای زندگی می‌کردند که برخی به نام مبارزه با خرافات دینی به تجدیدنظرطلبی دینی رسیدند و پرچمداران تجدیدنظرطلبی دینی افرادی مانند شریعت سنگلجی، کسروی بودند که کسروی با طرح...

ادامه مطلب

ا نگاه عاشقانه جلال و شریعتی و ناصرخسرو به حج/ تشرف در تشییع شهید آوینی

ا نگاه عاشقانه جلال و شریعتی و ناصرخسرو به حج/ تشرف در تشییع شهید آوینی

خبرگزاری شبستان: در میان سفرنامهها، سفرنامههای مربوط به حج از اهمیت و جاذبه ویژهای برخوردار است که در این میان بزرگان بسیاری در سفر به حج، خاطرات، حالات و احساسات خود را به رشته تحریر درآوردهاند. به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری شبستان، سنت سفرنامه نویسی از دیر باز، در بین اقوام و ملل دنیا مرسوم است و در دو قرن اخیر توسعه و رواج قابل توجهی یافته است. سفرنامه‌نویسان، هر یک با تخصص و گرایش فکری خود...

ادامه مطلب

روایت خواهرزاده آل‌احمد از احتمال قتل جلال/ جلال گفت مواظب سیمین باش

روایت خواهرزاده آل‌احمد از احتمال قتل جلال/ جلال گفت مواظب سیمین باش

یکی از خواهرها برای اینکه او را ببوسد سرش را بلند کرد از بینی‌اش خون غلیظی به اندازه یک سیگار بیرون آمد. رفتم به دکتر شیخ‌الاسلامی خبر دادم که بیاید و نگاهی به آقاجلال بیاندازد او را معاینه کرد و گفت: به سرش ضربه زده شده است.جلال را چه بپسندیم و یا نه از پرچم‌داران جریان روشنفکری بود که بسیار سفر کرد و دچار دگردیسی فراوانی شد و در نهایت خود را خسی دید در میقات و در کتاب «خسی در میقات» گفت: دیدم که تنها...

ادامه مطلب

خاطره جواد مجابی از مصاحبه ناتمام جلال آل‌احمد

خاطره جواد مجابی از مصاحبه ناتمام جلال آل‌احمد

مراسم رونمایی از کتاب «بی‌سرو سیمین» ـ یادنامه سیمین دانشور به کوشش سید جواد میرهاشمی ـ عصر روز جمعه ۱۴ تیر و مصادف با روز قلم با حضور جمعی از نویسندگان و شاعران در منزل سیمین دانشور و جلال آل‌احمد در تهران برگزار شد. به گزارش خبرآنلاین، گزیده‌ای از اظهارات عنوان شده در این مراسم را به نقل از مهر در ادامه می‌خوانید: در ابتدای این مراسم غلامرضا امامی، که اجرای این برنامه را نیز برعهده داشت، در...

ادامه مطلب

نامه جلال آل احمد به امام از مکه جلال به روایت امام

نامه جلال آل احمد به امام از مکه جلال به روایت امام

آقای جلال آل احمد را جز یک ربع ساعت بیشتر ندیده ام. در اوایل نهضت یک روز دیدم که آقایی در اتاق نشسته اند و کتاب ایشان (غرب زدگی) در جلو من بود. ایشان به من گفتند چه طور این چرت و پرتها پیش شما آمده است و فهمیدم که ایشان هستند؛ مع الاسف دیگر او را ندیدم. خداوند ایشان را رحمت کند - صحیفه نور، جلد 12 ، ص  90 نامه جلال به امام از مکهامام خمینی (ره) در شانزده فروردین 1343 پس از آزادی از زندان به قم بازآمدند و جلال...

ادامه مطلب

آخرین روزهای حیات جلال آل‌احمد به روایت اسناد ساواک

اسناد تعقیب و مراقبت ساواک برای جلال آل احمد

آخرین روزهای حیات جلال آل‌احمد به روایت اسناد ساواک

جلال آل احمد 18 شهریور 1348 در اسالم درگذشت. ساواک در پنج ماه پایانی عمرش، 13 گزارش درباره او مخابره کرده که اکنون در پرونده انفرادی‌اش موجود است.  نیمه اردیبهشت، اداره امنیت داخلی در دستوری به ساواک تهران، با به سوابق او و «اینکه تا کنون ماهیت فعالیتهای او مشخص نگردیده و فعلا هم قویا در معرض فعالیتهای مضره می‌باشد»، «جمع‌آوری مدارک لازم و کافی علیه او را» ضروری می‌داند....

ادامه مطلب

زمانه جلال آل قلم در رهگذار تاریخ

بازخوانی زندگی جلال آل احمد

زمانه جلال آل قلم در رهگذار تاریخ

جلال آل احمد در یازدهم آذر ۱۳۰۲ در محله پاچنار تهران در خانواده ای روحانی چشم به جهان گشود. پدر بزرگ جلالT سید محمد تقی طالقانی در ۱۴ سالگی اورازان را به قصد تحصیل به سوی قم ترک می‌کند و پس از چندی رهسپار نجف اشرف می شود و پس از سالها تحصیل و دریافت اجازه اجتهاد به تهران بازمی‌گردد و رحل اقامت می افکند. پدر جلال، سید احمد الحسینی  طالقانی نیز در سال ۱۲۶۵ هجری شمسی چشم به جهان گشود و تحصیلات...

ادامه مطلب

زمانه و آثار جلال آل احمد

زمانه و آثار جلال آل احمد

 روز 18 شهریور 1348 جلال آل‌احمد که در ادبیات معاصر ایران نویسنده‌ای توانا و تأثیرگذار بود در 46 سالگی به طرز مشکوکی درگذشت. جلال آل احمد یا به تعبیر مقام معظم رهبرى جلال آل قلم در 11 آذر 1302 در خانواده اى روحانى در تهران چشم به جهان گشود. پدر او سید احمد حسینى (متولد 1266 شمسى ) تحصیلاتش را در حوزه مروى تهران گذرانده بود و او از روحانیون مبارز دوران استبداد رضاخانى بود. تولد جلال مقارن با انقراض...

ادامه مطلب

جلال آل قلم روشنفکری تاثیرگذار

جلال آل قلم روشنفکری تاثیرگذار

تولد جلال جلال آل احمد، در یازدهم آذرماه 1302 ش، در تهران و در خانواده ای مذهبی به دنیا آمد. پدرش، سید احمد طالقانی، از روحانیان برجسته زمان خویش و مورد توجه علمای بزرگی چون آیت اللّه بروجردی، امام خمینی و آیت اللّه مرعشی نجفی بود. پس از دوره دبستان، پدرْ او را برای آموختن زبان و ادبیات عرب به مدرسه خان مروی فرستاد و جلالْ هم زمان با تحصیل ادبیات عرب، به کارهایی از قبیل تعمیر ساعت، سیم کشی و چرم فروشی...

ادامه مطلب

جلال به قلم خودش

جلال به قلم خودش

در خانواده اى روحانى (مسلمان - شیعه) برآمده ام. پدر و برادر بزرگ و یکى از شوهر خواهرهایم در مسند روحانیت مردند و حالا برادرزاده اى و یک شوهر خواهر دیگر، روحانى اند و این تازه اول عشق است که الباقى خانواده همه مذهبى اند. با تک و توک استثنایى. برگردان این محیط مذهبى را در«دید و بازدید» مى شود دید و در «سه تار» وگـُله به گـُله در پرت و پلاهاى دیگر. نزول اجلالم به باغ وحش این عالم در سال ۱۳۰۲ بى...

ادامه مطلب

آل ‌احمدی ‌که ‌به ‌جلال ‌روحانیت ‌پی ‌برد

آل ‌احمدی ‌که ‌به ‌جلال ‌روحانیت ‌پی ‌برد

جلال آل احمد یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران ایرانی است. او که پدرش روحانی بود، با تاثیر از فضای روشنفکری زمان خود از روحانیت فاصله گرفت و پس از فراز و نشیب بسیار به دامان روحانیت برگشت. جلال را چه بپسندیم و یا نه از پرچم‌داران جریان روشنفکری بود که بسیار سفر کرد و دچار دگردیسی فراوانی شد و در نهایت خود را خسی دید در میقات و در کتاب «خسی در میقات» گفت: دیدم که تنها «خسی» است و به...

ادامه مطلب

بازنگری خط فکری جلال آل احمد

بازنگری خط فکری جلال آل احمد

در میان روشنفکران، نظریه‌پردازان و چهره‌های سیاسی فکری معاصر شادروان جلال آل‌احمد از ویژگی‌های خاصی برخوردار است و دوران زندگی علمی، سیاسی، اجتماعی وی فرازونشیب‌هایی داشته و در عرصة فکری انقلابی جامعة ما نقش برجسته‌ای داشته و دارد.  امروز با گذشت نزدیک به نیم قرن از مرگ «مشکوک» وی و سی‌ و چند سال از پیروزی انقلاب اسلامی همچنان «دوستان» و «دشمنان» جدی‌یی دارد....

ادامه مطلب

جلال آل احمد به روایت  روز

جلال آل احمد به روایت روز

 یادآوری یاد “جلال آل احمد” و از وی سخن به میان آوردن، سنگین است و سهمگین، خصوصاً از این حیث که نگارنده ای با بضاعت اندک در مقام راوی بخواهد به این مهم بپردازد ... سماجت یکی از همکاران اداراتی که دستی در مطبوعات دارد سبب شد تا این مقال را به رشتۀ تحریر در آورم، خدا کند ادای دین کرده باشم. براستی این “جلال” کیست که مورد تمجید و تحسین قرار گرفت از علمای اعلام تا قله های عرفان از اصولگرا تا...

ادامه مطلب

جلال آل احمد در یک نگاه

جلال آل احمد در یک نگاه

 جلال آل احمد یا به تعبیر مقام معظم رهبرى جلال آل قلم در 11 آذر 1302 در خانواده اى روحانى در تهران چشم به جهان گشود. پدر او سید احمد حسینى (متولد 1266 شمسى ) تحصیلاتش را در حوزه مروى تهران گذرانده بود و او از روحانیون مبارز دوران استبداد رضاخانى بود. تولد جلال مقارن با انقراض سلسله قاجاریه و به قدرت رسیدن رضاخان و عصر تاریک ستم بر روحانیون و مردم دیندار بود. پدر جلال که امام جماعت مسجد و حاکم شرع محل بود...

ادامه مطلب

جلال آل‌احمد و هویت فرهنگی

جلال آل‌احمد و هویت فرهنگی

در آسیای مرکزی جلال آل‌احمد پس از شرکت در کنگره مردم‌شناسی در مسکو در سال 1343، سفری چند روزه به باکو و برخی کشورهای آسیای مرکزی داشت و ماحصل این سفرها را در سفرنامة «سفر روس» گرد‌ آورد.  او در این کتاب مشاهدات و دیدگاه‌های خود را با هم در‌آمیخته و به ویژه درباره مسلمانان آسیای مرکزی نکاتی گران قدر را در حوزه فرهنگی و سیاسی طرح کرده است. آل‌احمد در یادداشت‌های خود از این سفر،...

ادامه مطلب

شعر اخوان ثالث در سوگ جلال آل احمد

شعر اخوان ثالث در سوگ جلال آل احمد

از صف ما چه سری رفت و گرامی گهری            /      ای دریغا!چه بگویم که چه ها بود جلال ریشه ی خون و گل گوشت رها کن، که تمام      /           عصب شعله ور و عاصی ما بود جلال همه تن ، رگِ غیرت ،همه خون، خشم و خروش  /  همه جان شور و شرر ، نور و نوا بود جلال استخوان قرص تنی، پیکره ی جهد و جهاد          /   &nb...

ادامه مطلب

نامه جلال به امام خمینی

نامه جلال به امام خمینی

شهریورماه هر سال، سالگشت رحلت جلال آل‌آحمد از نویسندگان برجسته تاریخ معاصر ایران است. همانکه «سیدحسین» نام دارد، شناسنامه‌اش وی را «سیدجلال‌الدین سادات آل‌احمد» می‌نامد و به «جلال آل‌احمد» مشهور است. جلال در هفتم فروردین 1303 در محله سیدنصرالدین تهران به دنیا آمد. پدرش سیداحمد طالقانی روحانی بود و پس از اینکه جلال تحصیل در دبستان را به پایان رساند، او را مجبور کرد ترک...

ادامه مطلب

آل احمد ، نویسنده ای به یاد ماندنی

آل احمد ، نویسنده ای به یاد ماندنی

جلال الدین سادات آل احمد، معروف به جلال آل احمد، فرزند سید احمد حسینی طالقانی در محله سید نصرالدین از محله های قدیمی شهر تهران به دنیا آمد، او در سال 1302 پس از هفت دختر متولد شد و نهمین فرزند پدر و دومین پسر خانواده بود. پدرش در کسوت روحانیت بود و از این رو جلال دوران کودکی را در محیطی مذهبی گذراند. تمام سعی پدر این بود که از جلال، برای مسجد و منبرش جانشینی بپرورد. جلال پس از اتمام دوره دبستان، تحصیل...

ادامه مطلب