مشروطیت و زنان
اشاره
آشنایی جامعه ایرانی عصر قاجار با دنیای خارج و اندیشه بیداری، و همچنین ظهور افکار و جنبش‌های داخلی برخاسته از انگیزه‌های دینی و ملی، دو مورد از نتایج بارز جنبش مشروطیت بود که به ایجاد برخی تحولات در نظام و ساختار و مناسبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی انجامید. یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ جدید ایران، توجه به حقوق سیاسی و اجتماعی زنان در جامعه بود.
«گذرستان» حاضر به بررسی نقش زنان در فضای پس از جنبش مشروطه و مقایسه آن با شرایط قبل از مشروطه پرداخته است.
درباره نقش سیاسى اجتماعى زنان معاصر ایرانى، چند دیدگاه وجود دارد: الف‌ــ زنان در دوره معاصر تاریخ ایران همانند دوره هاى پیش از آن، چندان نقشى نداشتند، و اگر هم در گوشه و کنار تاریخ از نقش آنان سخن به میان آمده، این نقش بسیار اندک است. ب‌ــ برخلاف دیدگاه قبلى، برخى معتقدند زنان تاریخ معاصر داراى نقش بوده‌اند، ولى این نقش مثبت و ارزنده نبوده، بلکه اغلب آنان به ایفاى نقش حرمسرایى،...
در جامعه ایرانی دوران قاجار، نقش اجتماعی زنان با علل و عوامل متعدد تاریخی و سیاسی، مرتبط بوده است. بررسی اجمالی حیات اقتصادی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی زنان در دو مقطع پیش از اسلام و پس از اسلام اختصاص یافته است که ممیزه‌های در جامعه ایرانی دوران قاجار، نقش اجتماعی زنان با علل و عوامل متعدد تاریخی و سیاسی مرتبط بوده است. در کنار روند کلی حوادث در زمان‌های مختلف، برخی از رویدادها نقش...
آشنایی و رویارویی‌های جامعه ایرانی عصر قاجار با دنیای غرب و اندیشه تجدد و بیداری و ظهور افکار و جنبش‌های درونی جامعه که از انگیزش‌های دینی و ملی برخوردار بود، به ایجاد برخی تحولات در نظام و ساختار و مناسبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی انجامید. یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ جدید ایران، توجه به حقوق سیاسی و اجتماعی زنان در جامعه بود. از نیمه دوم قرن 19 میلادی در نتیجه شکل...
قانون اساسی مشروطه ایران، صراحتی درباره عدم مشارکت زنان نداشت، اما با توجه به فضای فرهنگی حاکم بر جامعه و موقعیت زن در جامعه ایرانی، به صورت طبیعی مشارکت زنان و حق رأی آنان در جریان مشروطه و دهه‌های بعد مطرح نشد. بعدها این جمله در قانون اساسی که مجلس شورای ملی نماینده «قاطبه اهالی مملکت» ایران است، چنین تعبیر شد که زنان نیز می‌توانند حق رأی داشته باشند، گرچه همان طور که خواهیم دید،...
جنبش مشروطیت ایران، به لحاظ تأثیرات شگرفی که بر سیاست و فرهنگ کشورمان گذاشت، نقطه عطفی در تاریخ این سرزمین به‌شمار می‌رود. این جنبش تاریخ‌ساز، انرژیِِِِِِِ عظیمِ ملت مسلمان ایران را آزاد و (تحت رهبری روحانیت بیدار و مبارز) به‌طور همزمان، در دو جبهه مبارزه با «استبداد داخلی» و «استعمار خارجی» به جریان انداخت. در آن مبارزه حیاتی، به‌ویژه پس از تأسیس مجلس شورای ملی،...
نهضت مشروطه ایران علاوه بر تغییرات عظیم در ساختار حکومتی جامعه، ایجاد احزاب سیاسی مختلف، باز شدن درهای اندیشه‌های جدید و… نهاد جامعه زنان ایران را هم عمیقاً تکان داد. از همان ابتدای نضج این حرکت، زنان همپای مردان به تکاپو افتادند و از ماجرای گران شدن قند و درگیری در مسجد شاه گرفته تا مهاجرت و به توپ بستن مجلس در جوش و خروش بودند. بدین جهت پس از استقرار نظام مشروطه به مرور، زنان نیز...
عصر قاجار در بررسی تحولات تاریخ زنان یکی از اعصار مهم تاریخی ایران زمین به حساب می‌آید. چرا که تا آن زمان زنان به عرصه فعالیتهای اجتماعی و سیاسی قدم ننهاده بودند، و تنها پاره‌ای از زنان قدرتمند درباری می‌توانستند در کنار شوهران و فرزندان خویش به ایفای نقش سیاسی بپردازند. اما در عصر قاجار زنان به عنوان مخالفت با سیستم استبدادی جاری کشور قدم به عرصه نهاده و از طریق شرکت در تظاهرات و ایجاد...
سال 1323ق سالی سخت برای مظفرالدین شاه قاجار بود. از سویی او خود را برای سفر به فرنگ آماده می‌کرد و از سویی دیگر بلوایی بر سر لباس نوز برپا بود که اختلافات وی با تجار این بلوا را دامن می‌زد. سلطان عبدالمجید میرزا عین‌الدوله صدراعظم مخالفان بسیار داشت و هر روز در گوشه‌ای از شهر جلسه‌ای توسط مخالفان در اعتراض به آن اوضاع برقرار می‌شد. محمدعلی میرزا ولیعهد برای اداره امور در غیاب پدر به...
دستیابی رضاخان به قدرت و تأسیس سلسله پهلوی با توجه به ماهیت حکومت و اندیشه حاکم بر آن که به سیاستهای دولتهای غربی وابسته بود، سبب شد که برنامه‌ریزیهای تجددگرایی در رأس سیاستهای حکومت قرار بگیرد. بخش عمده این تجددگرایی به زندگی اجتماعی زنان، اختصاص می‌یافت. اصلی‌ترین برنامه سوق دادن زن ایرانی به سمت فرهنگ غربی، خط مشی برداشتن حجاب بود که با اجرای آن زندگی زن ایرانی، تغییرات عمده‌ای را...
در کتاب «سفرنامه از خراسان تا بختیاری نوشته سیاح فرانسوی هانری رنه دالمانی»، به مسئله زنان بختیاری، پرداخته است و می‌گوید: یکی از خصایص نیک زنان بختیاری توجه به امور بهداشتی و طبابت است و عده‌ای از آنها در این فن مهارت زیادی دارند و آنها را معمولا حکیم می‌نامند. شغل طبابت در میان زنان قبایل معمولا موروثی است. هرگاه پدر یا مادری دوای تازه‌ای پیدا کند طریق استعمال آن را به دختر...
انجمن عفاف زنانه اولین انجمن زنان در ایران پس از برقراری مشروطه بود. این انجمن را همسر میرزا حسن رشدیه در 1326هـ . ق در محل ساختمان مدرسه پرورش دختران که در خانه استیجاری محسن خان نطنزی ملقب به معاون دیوان بود، مجاور سقاخانه نوروزخان، تاسیس کرد. اهداف ذکرشده برای انجمن، پرورش دختران دبستانی و ایجاد زمینه برای مشارکت بیشتر زنان در امور اجتماعی و سیاسی بوده و در این زمینه، فعالیتهایی چون، ایجاد...
ملکه جهان خانم فرزند کامران میرزا نایب‌السلطنه و سرورالدوله در سال 1292ق/ 1875م متولد شد.از تحصیل و نوع زندگی ملکه جهان در دوره‌ای که در منزل پدر خود بود اطلاعی در دست نیست. او در 2 شعبان 1310 2 به عقد محمدعلی میرزا اعتضادالسلطنه، فرزند مظفرالدین میرزای ولیعهد درآمد. همسر محمد علی شاه یکی از شرایط این ازدواج که از سوی ملکه جهان و پدرش کامران میرزا تعیین شد طلاق همسر صیغه‌ای...
