نگاه دیگران
«بلد» به معنای شهر است و «بلدیه» نام قدیم شهرداری است. تأسیس بلدیه در ایران یک قرن قدمت دارد و اولین بلدیه درکشاکش حوادث مشروطه در تهران تأسیس شد. بلدیه در لغتنامۀ دهخدا این چنین تعریف شده است: «مؤسسه‌ای در هر شهر که به کار نظافت و خوبی آب و نان و چراغ و سوخت و خواربار و صحّت نظر دارد»2 در نخستین قانون بلدیه، فصل اول از وظایف بلدیه آمده است: «مقصود اصلی تأسیس بلدیه حفظ...
1. سر آغاز گروهى بر این باورند که مطبوعات آزاد مى‌توانند جامعه‌اى را به سعادت و بهروزى رسانده و اسباب پیشرفت و ترقى یک کشور را فراهم سازند. سیدجمال‌الدین اسدآبادى، که از جمله اندیشمندان و مصلحان بزرگ معاصر است، چنین اندیشه‌اى دربار مطبوعات دارد. او وجود مطبوعات آزاد را یکى از علل ترقى و پیشرفت ملل اروپا به شمار آورده و مى‌گوید: «یکى از وسائلى که باعث ترقى غرب گردیده آزادى مطبوعات است....
نگاه امام به مطبوعات امام تاریخ را معلم انسان می‌دانستند و سفارش می‌نمودند باید سرمشق ما باشد. چون تاریخ روشنگر نسل‌های آینده است. حتی می‌فرمودند: غربیان و در سابق انگلستان و بعد از او آمریکا و سایر کشورهای قدرتمند، دنبال این بودند که با تبلیغات دامنه‌دار خودشان، به ممالک ضعیف بباورانند که ناتوانند:1 «تمام رسانه‌ها مربی یک کشور هستند، باید تربیت کنند کشور را»2 و «روزنامه&zw...
انتشار روزنامه که از اواسط دوران قاجاریه رواج یافت، بر فضاى فکرى جامعه تأثیرات عمیقى گذاشت و سبب شد که مردم با جریانات اجتماعى و سیاسى در شهرهاى مختلف ایران و همچنین کشورهاى دیگر آشنا شوند. زنان نیز از تأثیر انتشار روزنامه‌ها بى‌نصیب نماندند.[1] آنان تا زمان مشروطه هیچ فعالیتى در امور نشر یا نوشتن مقاله در روزنامه‌ها نداشتند. تنها در برخى نشریات به ابراز نظرهایى متفرق و غیرمنسجم در مورد...
بشر در طول تاریخ جهت برقراری ارتباط با همنوعان خود و اقناع افراد و گروه های دیگر نیازمند تبادل اطلاعات با دیگران بود. این تبادل نیازمند وجود وسایل ارتباطی است تا انسان ها از افکار و ایده‌های یکدیگر آگاهی لازم را پیدا نموده و بتوانند نظرات خود را در رابطه با موضوع موردبحث به اطلاع هم برسانند. یکی از این وسایل ارتباطی که مورد استفادۀ عموم مردم قرار می‌گیرد، مطبوعات (روزنامه و مجله)...
مطبوعات در مجلس و روزنامه نگاران وکیل در مجلس شورای ملی موضوعی است که در این مقالة بلند به صورت کلی و جامع و مانع بررسی شده است. به وقایع و رخدادهای مطبوعات در صحن مجلس نکات دیگری است که نویسنده به آن پرداخته است. مطبوعات و مجلس را باید ذیل دو سرفصل بررسید. الف) مطبوعات و مجلس شورای ملی؛ ب) مطبوعات و مجلس شورای اسلامی آنچه در پی می خوانید بخش نخست این مبحث است. قلمدارانی که در 24 دورة...
دولت با انگیزه‌ها و تدابیری درصدد تحدید مطبوعات بر می‌آمد. با وجود قوانین محدود کننده مختلف، در سالهای بحرانی پس از شهریور 1320 دولت‌ها تصویب لوایح گوناگونی را به مجلس پیشنهاد کردند که منظور آن محدود‌تر شدن مطبوعات و سخت‌تر شدن فعالیت مطبوعاتی بود. از سال 1216 ش که نخستین روزنامه فارسی زبان در ایران به نام کاغذ اخبار از سوی میرزاصالح شیرازی منتشر شد تا انقلاب مشروطه (1285 ش) دوره تأسیس و...
زمان رضاشاه، مؤسسه ای به نام فرهنگستان( 1 ) جهت وضع واژه های جدید و رایج ساختن آنها میان مردم به وجود آمد. تردیدی نیست که به علت پیشرفت های سریع در عرصه های مختلف به ویژه نفوذ و گسترش واژگان بیگانه در زبان فارسی، وجود چنین مؤسسه ای نه تنها لازم که واجب نیز می نمود، اما متأسفانه شماری افراد کم مایه در میان برخی صاحبان فضل در نخستین فرهنگستان ایران جای گرفتند و قبل از هر چیز به دشمنی با زبان عربی...
به طور کلی، فرهنگستان های زبان، محصول رشد و تکامل اندیشه‌های ملی‌گرایانه و شکل گیری دولت نوین در اروپا، طی سده های هیجدهم و نوزدهم میلادی و پیدایش و حاکم شدن مقولة «زبان ملی» است. در واقع با شکل-گیری مقوله های ملت و کشور و دولت نوین در اروپای آن عهد، مفاهیمی نظیر زبان ملی، سرود ملی، پرچم ملی و مانند این‌ها در سپهر سیاست و فرهنگ ملت ها و کشورهای نوین اروپا پدید آمد که در نتیجة آن،...
بیشتر مطبوعات مذهبى ایران به دست تحصیل کردگان حوزه و عالمان دین منتشر شده است. از کهن ترین آنها مى توان عروةالوثقى را نام برد که در سال 1301 هـ.ق. در پاریس به چاپ مى رسید. نشریه هاى یاد شده برابر نیاز زمان و مکان و رشد و توسعه افکار عمومى جامعه و پیدایش نهضتهاى اجتماعى گزاره هاى گوناگونى را در باب مناقشه هاى دینى سیاسى و اجتماعى در بر مى گرفت و پاره اى از آنها به دلیل استوارى جُستارها و زیر بناى منطقى...
آغاز جنگ جهانی اول، پایانی بر سلطنت قاجار و بستری برای شکلگیری «پهلویسم» بود. عناصر و مؤلفه‌های اساسی گفتمان پهلویستی عبارت بودند از: 1. شوونیسم (ناسیونالیسم افراطی ایران)؛ 2. شبه مدرنیسم (غرابگرایی) و یا به تعبیر دیگر مدرنیسم کاذب؛ 3. سکولاریزم. با استقرار رضاخان بر مسند حکومت، پروژه کلاسیک تجدد ایرانی شکل گرفت و دولت مطلقة شبه مدرن تکوین یافت. دولت مطلقه‌ای که مهمترین...
فروردین 1300 بود و خبرها از برقراری جلسه‌ای میان رضاخان رئیس‌الوزرا و اعضای یک جمعیت به نام «ایران جوان» حکایت می‌کرد. ایران جوان گروهی از روشنفکرانِ تحصیل‌کرده در فرنگ بودند که در برهه‌ای تلاش شد در صحنه سیاسی ایران، نقش حزب «خلق» ترکیه را بازی کنند. انجمن ایران جوان، یکی از گروه‌هایی است که با هدفِ جبرانِ عقب‌ماندگی‌هایِ ایران در سالهای پایانی دوران قاجار، توسط...
ازهنگامى که میرزا صالح شیرازى در سال 1215 ش نخستین روزنامه ایرانى را با عنوان «اخبار وقایع دارالخلافه تهران» منتشر نمود، صفحات و اوراق مطبوعات ایرانى مملو از حوادث و مطالب تلخ و شیرین، مترقى و مرتجع، دینى و ضد دینى، ارزشى و ضد ارزشى، اخلاقى و ضد اخلاقى، انقلابى و ضد انقلابى بوده است. مطبوعات و روزنامه‌ها به عنوان ابزار حکومت با همزاد خود یعنى اداره سانسور پا به عرصه حیات نهاد و تا...
محمود جعفریان قائم‌مقام حزب رستاخیز، معاون سابق رادیو تلویزیون و مدیرعامل سابق خبرگزاری پارس روز 22 اسفند 1357 همراه با 11 نفر دیگر از سران رژیم گذشته اعدام شد. روزنامه اطلاعات در دوره‌ای که جعفریان در زندان به سر می‌برد موفق شده بود با او مصاحبه‌ای انجام دهد. جعفریان به دلیل نقشی که در اداره دو رسانه اصلی رژیم شاه یعنی خبرگزاری و رادیو تلویزیون داشت، در این مصاحبه ابعاد گسترده سانسور در...
نشست تخصصی «نقش مطبوعات در کودتای 28 مرداد 1332» روز شنبه 30 مرداد 1395 در سالن ایران شناسی کتابخانه ملی برگزار شد. در این نشست که با حضور جمعی از محققان و صاحبنظران ترتیب یافت، سه کارشناس عرصه تحولات تاریخ معاصر ایران؛ آقایان مسعود کوهستانی نژاد، کوروش نوروز مرادی و غلامرضا عزیزی راجع به نقش مطبوعات در حوادث مرداد سال 1332 به ایراد سخن پرداختند. آقای کوهستانی نژاد در این نشست با به اینکه...
از سال 1216 هـ . ش که نخستین روزنامة فارسی زبان در ایران به نام کاغذ اخبار از سوی میرزا صالح شیرازی منتشر شد تا انقلاب مشروطه (1285 هـ . ش) دوره تأسیس و تکوین مطبوعات ایران است. در این دوره شمار نشریات و روزنامه‌ها کم‌کم افزایش یافت و به موازات گسترش فعالیت مطبوعاتی، دولت درصدد کنترل مطبوعات برآمد و بدین ترتیب نهاد سانسور شکل گرفت. از انقلاب مشروطه تا تثبیت قدرت رضاشاه فعالیت‌های مطبوعاتی ایران...
در زمان رضاشاه مؤسسه‌ای به نام فرهنگستان جهت وضع واژه‌های جدید و رایج ساختن آنها میان مردم بوجود آمد. ـ‌چهارم اردیبهشت 1314 ـ تردیدی نیست که به علت پیشرفتهای سریع انسان در زمینه‌های علوم و تکنولوژی، وجود چنین مؤسسه‌ای برای هر کشوری ضروری است. متأسفانه فضل‌فروشان کم مایه در این مؤسسه جای گرفتند و قبل از هرچیز به دشمنی با زبان عربی پرداختند و سعی کردند که واژه‌های نامأنوس را جایگزین...
حکومت در سال 1317ه . ش دست به اقدامات گسترده‌تری در عرصه‌های مختلف فرهنگ، سیاست، اجتماع و اقتصاد می‌زند. تأسیس هنرستان هنرپیشگی، سازمان پرورش افکار، تأسیس سازمان پیشاهنگی، شیر و خورشید سرخ ایران و کانون بانوان ایران از جمله اقدامات فرهنگی این دوره است. در بین این مجموعه، تأسیس سازمان پرورش افکار مهم‌تر به نظر می‌رسد. این سازمان از نهادهای تأثیرگذار اجتماعی این دوره و دنباله نهاد...
برای بررسی ابعاد سیاست فرهنگی این دوره و گفتمان حاکم سیاسی، قبلاً لازم است که ویژگیهای ساخت قدرت در رژیم شاه مورد بررسی قرار گیرد . تبلور این خصائص را می‌توان در عرصه‌های فرهنگ و اجتماع این دوره مشاهده کرد. بحث درباره رابطه دولت با فرد و، به تعبیر مارکس، دولت با طبقات اجتماعی موضوع جامعه‌شناسی سیاسی است، گرچه در جامعه شناسی سیاسی برخی نه به دنبال این رابطه بلکه در پی فهم مسائل دیگر اجتماع...
روز 12 اسفند 1299 نه روز پس از کودتای رضاخان ، دولت سیدضیاءالدین طباطبایی به روزنامه «ایران» اجازه انتشار داد. روزنامه ایران تنها روزنامه ای بود که پس از کودتای رضاخان اجازه فعالیت یافت . فرمان تعطیل شدن همه مطبوعات در فردای کودتای رضاخان به موجب ماده چهارم اعلامیه وی موسوم به «حکم می کنم» منتشر شد . در این ماده از فرمان 9 ماده ای که امضای «رئیس دیویزیون قزاق ، اعلیحضرت اقدس شهریاری و...
