نقد و نظر
«ظفار» نام جنوبی‌ترین ایالت سلطان نشین عمان است. این ایالت که مرز مشترک عمان با یمن را تشکیل می‌دهد، دارای یک نوار ساحلی باریک به طول 1370 کیلومتر و به عرض 10 الی 16 کیلومتر است. ظفار از شمال به عربستان، از جنوب به اقیانوس هند، از غرب به یمن و از شرق به صحرای «جده‌الحراسیس» عمان محدود می‌شود. این صحرای پهناور، ظفار را از لحاظ جغرافیائی از دیگر نقاط کشور جدا می‌سازد. «صلاله» -...
با تأسیس دانشگاه تهران، نخستین فریاد اعتراض ها در حوزه دانشجویی برخاست. شاید این از ویژگی های ذاتی علم باشد که پرسشگری و اعتراض را در دامان خود می پروراند. آنان را از تقلید کورکورانه می رهاند و استبداد و استعمار را به چالش می طلبد. مقاله حاضر که توسط یکی از کاربران برای ما ارسال شده است روایتی است از تبلور علم در حوزه دانشگاه و جنبش دانشجویی با هم می خوانیم: تاریخ مبارزات دانشجویان از زمان تأسیس...
قوانین اساسی کشورها به‌عنوان مادر سند هویت یک کشور، به‌گونه‌ای تهیه می‌شوند که در عین اختصار و ایجاز، از چنان استحکام حقوقی برخوردار باشند که بتوان نظام گسترده سیاسی و حقوقی یک کشور را بر پایه آن بنا کرد و حقوق اداری، حقوق خصوصی، حقوق عمومی و... با همه کثرت و تفصیلی که دارند، براساس قانون‌اساسی ــ که قانون مادر یک جامعه می‌باشد ــ نگاشته و به اجرا درمی‌آیند. بی‌توجهی به قانون‌اساسی و ناکافی یا ناکارآمدی آن، تنها در حد یک نقیصه تئوریک باقی نمی‌ماند، بلکه آثار سیاسی ــ اجتماعی آن در همه بخشها و نهادهای جامعه سرایت می‌کند. نمونه بارز این مساله به تبع تدوین اولین قانون‌اساسی انقلاب مشروطیت رخ داد که در نتیجه بالاگرفتن بحث و اختلاف بر سر کیفیت آن، مدتهای مدیدی سراسر کشور در آتش اختلاف، شورش، جنگ و هرج‌ومرج می‌سوخت و شکاف بزرگی پدید آمد که بسیاری از رجال دینی و سیاسی و فرهنگی صاحب‌نام این مرز و بوم را در خود فرو برد. مجاهدات و کوششهای زیادی برای اصلاح و اجرای قانون‌اساسی صورت گرفت، اما برپاشدن حکومت پهلوی همه مجاهدتها را خاموش و کوششها را بی‌نتیجه ساخت و دوباره سایه استبداد بر همه جای کشور حکمفرما شد و خود قانون‌اساسی نیز در این میان مثله گردید. ماجراهای فراوانی بر سر اولین قانون‌اساسی ایران آمد و در متن و متمم آن تغییرات زیادی انجام شد، اما همه این تغییرات، حقوق اساسی را به زیان مردم و به سود استبداد متمایل می‌کرد. سرانجام دومین و بزرگترین انقلاب تاریخ ایران در بهمن‌ماه سال1357 به پیروزی رسید و با ملغی‌کردن قانون‌اساسی ظالمانه و تحریف‌شده پیشین، قانون‌اساسی محکم، مدرن، دین‌مدار و مردم‌سالاری را به تصویب مردم ایران رسانید. مقاله حاضر تحولات قانون‌اساسی ایران از مشروطیت تا انقلاب اسلامی را مورد مداقه و معرفی قرار می‌دهد.
مجلس از جمله ارکان مهم تأثیر‌گذار در نظام‌های سیاسی است که سابقه‌اش این در ایران به انقلاب مشروطیت باز می‌گردد. در سال1285هـ. ش اولین دوره مجلس شورای ملی به فرمان مظفرالدین شاه قاجار، فعالیت خود را رسماً آغاز کرد. در انتخابات اولین دوره مجلس شورای ملی، تنها طبقات شش‌گانه شاهزادگان قاجاریه، علما و طلاب، اعیان و اشراف، مالکان، کشاورزان و اصناف توانستند به مجلس نماینده بفرستند. مطابق...
آیت‌الله مدرس و میرزا کوچک‌خان جنگلی دو مبارزِ ضداستبداد و ضداستعمار بودند که در دوران رضاخان به مقابله با دیکتاتوری شاه پهلوی و استعمار انگلیس پرداختند. در سال‌های گذشته برخی از رسانه‌های انگلیسی همچون بی‌بی‌سی تلاش داشته‌اند چهره متفاوتی از آیت‌الله مدرس و میرزا کوچک‌خان ارائه کنند و در این مسیر متوسل به شبهاتی هم شدند؛ از جمله اینکه مطرح شد آیت‌الله مدرس حامی شاه...
تاریخ سیاسی و نظامی جنگ عراق با ایران ، به یکی از مهمترین جنگ های جهان در دورۀ معاصر می پردازد؛ رویدادی که ایران پس از انقلاب اسلامی را از جهات متعدد تحت تأثیر شدید خود قرار داد. کتاب تاریخ سیاسی و نظامی جنگ عراق با ایران، نوشته علی اکبر ولایتی ، اصغر صادقی یکتا و محمود یزدان فام که توسط کتاب مرجع و در سال ۱۳۸۹ نخستین چاپ آن به بازار راه یافته، متشکل از دو بخش اصلی است : در بخش یک ، تاریخ سیاسی جنگ عراق...
روز 19 فروردین، سالگرد اقدام جیمی‌کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا در قطع رابطه با ایران است. رابطه‌ای که امام خمینی(ره) در باره آن گفته بودند: «اگر کارتر درعمر خود یک کار کرده باشد که بتوان گفت به خیر و صلاح مظلوم است، همین قطع رابطه است. رابطه بین یک ملت به پا خاسته برای رهایی از چنگال چپاولگران بین‌المللی با یک چپاولگر عالَمخوار، همیشه به ضرر ملت مظلوم و به...
چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد و امسال چهلمین سالگرد آن را جشن می‌گیریم. اما سوال اینجاست که تجربیات این چهل ساله کجا ثبت شده و در کدام مرکز نگهداری می‌شود و یا در کدام کتاب مکتوب شده است؟! چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته است و امسال چهلمین سالگرد آن را جشن می‌گیریم. مشهور و تا حدودی معتبر است که آدم در چهل سالگی به پختگی می‌رسد. یکی از بهترین راه‌های پخته شدن، استفاده...
قالَ رسولُ الله صلی الله علیه و آله و سلّم: إنّی تارکٌ فیکُمُ الثَقلَینِ، کتابَ اللهِ و عترتی اهلَ بیتی فإِنَّهُما لَنْ یفْتَرِقا حَتّی یرِدَا عَلَیّ الْحَوضَ. الحمدُلله و سُبحانَکَ؛ أللّهُمَّ صلّ علی محمدٍ و آلهِ مظاهر جمالِک و جلالِک و خزائنِ أسرارِ کتابِکَ الذّی تجلّی فیه الأَحدیه بِجمیعِ أسمائکَ حَتّی المُسْتَأْثَرِ منها الّذی لایعْلَمُهُ غَیرک؛ و اللَّعنُ علی ظالِمیهم أصلِ الشَجَره...
1- شکوفایی و اوج تاریخ شفاهی در ایران اولین جلسه نشست «تاریخ زنده: بررسی چهل سال تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» با حضور غلامرضا عزیزی و مرتضی رسولی‌پور، صبح سه‌شنبه نهم بهمن 1397 در سالن قصر شیرین موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد. در بخش نخست این گزارش متن گفته‌های غلامرضا عزیزی، رئیس پژوهشکده اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره موضوع نشست خواندید. در ادامه مرتضی...
مرادی‌نیا در همایش مطرح کرد: بیشتر منابع درباره امام خمینی(ره) در حوزه تاریخ شفاهی است محمدجواد مرادی‌نیا، در همایش نقد و واکاوی آثار مرتبط با زندگینامه امام خمینی(ره) گفت: منابع موجود درباره خاندان و تبار امام خمینی بسیار محدود است و درباره زندگانی و نهضت ایشان پس از شروع نهضت و پیروزی انقلاب بیشتر منابع در حوزه تاریخ شفاهی است. به گزارش خبرگزاری کتاب...
انتشار بیش از 11 هزار عنوان کتاب درباره انقلاب اسلامی ایران حجتالاسلام سعید فخرزاده می‌گوید: محققان و مورخان معتقدند تا زمانی اسناد که منابع اصلی تاریخ‌نگاری است آزاد نشده باشد و در اختیار پژوهشگران قرار نگیرد، تدوین تاریخ ممکن نیست. دستاورد تاریخ‌نگاری در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی اهمیت ویژه‌ای دارد. اینکه در طول ۴ دهه از به ثمر رسیدن یکی از مهمترین...
پایان مشروطه به دست انگلیس یکی از وقایع مهم دوره معاصر ایران کودتای سوم اسفند ماه 1299 است که عواقب شومی برای مردم ما به بار آورد و علی‌رغم گذشت یک سده برخی تبعات آن هنوز گریبانگیر ملت ماست. از زمان انعقاد قرارداد ترکمنچای که ایران تحت‌الحمایه روس‌ها قرار گرفت، انگلیسی‌ها تصمیم گرفتند با اعمال سیاست‌های گوناگون حاکمیت بر ایران را در دست گیرند و البته سعی داشتند به شیوه‌ای عمل کنند...
حجتالاسلام محسن دعاگو از همان ابتدای تاسیس حزب جمهوری اسلامی با آن همراه شد. او در بخش‌های مختلف حزب فعالیت کرده است و اطلاعات ذی‌قیمتی از حیات آن دارد. او هم‌کنون به عنوان امام‌جمعه شمیرانات در شمال شهر تهران به فعالیت سیاسی- اجتماعی خود ادامه می‌دهد. با وی در یک غروب سرد زمستان پس از اقامه نماز مغرب و عشاء در مسجد مهدیه جوزستان نیاوران درباره جمهوری اسلامی به...
گفت‌وگو با محمدصادق کوشکی درباره نظریه‌پردازی در زمینه شکل‌گیری انقلاب اسلامی نظریه‌پردازان غیرایرانی انقلاب دچار فقر اطلاعات بوده‌اند کوشکی می‌گوید: یرواند آبراهامیان به مدد سابقه ایرانی بودنش به نظر می‌رسد به نسبت کسانی مانند کدی و اسکاچپول از داده‌های بیشتر و دقیق‌تری بهره می‌برد ولی در بسیاری از جاها هم حس می‌کنم آبراهامیان به این دلیل که به شدت اسیر روایت چپ...
در مراسم نقد و بررسی کتاب الف لام خمینی مطرح شد؛ هدایت الله بهبودی همزیستی میان تاریخ و ادبیات و استفاده از عناصر مشروع ادبی در بیان تاریخی را مهمترین عامل ارتباط کتاب الف لام خمینی با مخاطب عنوان کرد. اولین نشست نقد و بررسی کتابخانه باباطاهر تهران پس از بازگشایی، به نشست نقد و بررسی کتاب «الف لام خمینی» اختصاص داشت. بهدایت الله بهبودی نویسنده این کتاب در ابتدای این مراسم گفت: شناخت،...
پس از اعلام استقلال رژیم صهیونیستی در 14 می 1948 کشورهای عربی به سرزمین‌های اشغال شده توسط رژیم صهیونیستی حمله کردند. بر خلاف تصور کشورهای عربی شکست سنگینی از صهیونیست‌ها خوردند و بخش بیشتری از سرزمین فلسطین به دست آنان افتاد. شکست ارتش‌های عربی در برابر صهیونیست‌ها و همچنین جنایات آنان در حق مردم فلسطین٬ خشم و انزجار ملت‌های مسلمان منطقه را برانگیخت. در ایران تحت تاثیر انزجار مردم از...
نویسنده کتاب «انقلاب اسلامی در شیراز» مطرح کرد؛ روایتی مستند از ممانعت مردم شیراز از برگزاری جشن‌های هنر در رژیم شاه ساواک در شیراز، یک ماه قبل از پیروزی انقلاب به تصرف نیروهای مردمی درآمده بود. نویسنده کتاب «انقلاب اسلامی در شیراز» گفت: قیام مردم شیراز علیه حکومت شاه از اواخر سال 56 آغاز شد و آنها در اولین اقدام، با برپایی تظاهرات مستمر مانع از برگزاری مجدد جشن‌های پرهزینه 2500...
سنجش و آزمایش، لازمة ترقی و پیشرفت هر علم و فنی است. دانشمندان به فراخور رشته خود، اصولی برای نقد برشمرده و برکاربست آنها در نقدهای علمی تأکید کرده اند. اما آیا به راستی در باب نقد تاریخی هم چنین است؟ آیا نقد تاریخی، علمی و اطمینان بخش است؟ اینها پرسش هایی است که ذهن هر پژوهشگر و ناقد تاریخی را به خود مشغول می کند. باید اعتراف کرد که علم تاریخ دچار ضعف مفرط در حوزة نقد تاریخی و ادبیات آن...
مفهوم «نقد» یعنی بررسی و ارزیابی قدر و قیمت و یا ارزش چیزی و یا بررسی نقاط قوت و ضعف اثری، به منظور تعیین ماهیت و یا محدودیت‌های آن، یا تعیین میزان مطابقتش با معیارهای مقبول. «نقدتاریخی» در به فعالیت‌های علمی گفته می‌شود که از نظر مقیاس و هدف با هم فرق دارند. اما عنصر مشترک همه‌ی این فعالیت‌ها علاقه آنان به بازکشف کردن گذشته است.(2) و بالاخره « نقد تاریخ نگاری »...
