مقالات
: تاریخ مطبوعات ایران در تناسب با تاریخ سیاسی و سپس تاریخ فرهنگی کشور،قابل ارزیابی اسـت.چه بسا این تناسب در دوره پهلوی روشن‌تر از دیگر ادوار باشد؛چرا که فراز و فرود امـور سیاسی،چه دوره رضا شـاه و چـه در زمان سلطنت پسرش،و متعاقب آن دگرگونیهای فرهنگی،به نحوی چشمگیر بود که نخستین امواج آن به صفحات جراید می‌رسید و سپس دیگر صحنه‌های جامعه را در برمی‌گرفت.وابستگی...
استادمحقق، مدرس، مؤلف، مترجم، مفسر قرآن، مبلغ و خطیب اسلامی چهره مبارز خستگی‌ناپذیر مرحوم محمدتقی شریعتی مزینانی در سال ۱۲۸۶ در مزینان سبزوار متولد شد. تحصیلات اولیه را در زادگاه آغازکرد و در سال ۱۳۰۶ در بیست سالگی به مشهد رضوی مهاجرت و تحصیلات حوزوی را ادامه داد. در سال ۱۳۱۱ درحالیکه در حوزه علمیه مشهد تحصیلات عالی را ادامه می‌داد، تدریس در دبستان ملی شرافت را آغاز کرد. یکسال بعد در سال...
خرداد 57 در حالی که چند ماه است کشور درگیر راهپیمایی‌ها و تظاهرات علیه حکومت پهلوی است، یک خواننده که رابطه خوبی با دربار داشت با روزنامه اطلاعات گفتگو میکند. عبدالحسن ستارپور، معروف به «ستار»، یکی از خواننده‌های کاباره‌ای مشهور بود که به مجالس دربار دعوت می‌شد و با خانواده سلطنتی هم رابطه نزدیکی داشت. ستار در مصاحبه‌ای که با روزنامه اطلاعات دارد می‌گوید: «فکر می‌کنم...
(یادداشت دکتر هرمز همایون پور درباره جلد ششم خاطرات اسدالله علم) تعداد خاطرات روز نوشت رجال سیاسی واجتماعی در ایران، برخلاف کشورهای پیشرفته که نویسندگان در آنها امنیت خاطر و حمایت قضایی و حیثیتی و حقوقی و سیاسی دارند، چندان زیاد نیست. شاخص تر از همه آنها در ایران می توان از « شرح زندگانی من» نوشته عبدالله مستوفی، «تاریخ بیداری ایران» به قلم ناظم الاسلام. کرمانی، و «حیات یحیی»...
انجمن قلم ایران به سال ۱۳۳۶ش در زمان حکومت محمدرضا پهلوی و به عنوان شعبه ای از «انجمن بین المللی قلم»، (PEN) در ایران تأسیس شد. این انجمن زمانی در ایران موجودیت یافت که تنها چهار سال از کودتای امریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ می گذشت. محمدرضا پهلوی در آن زمان با بهره گیری از عناصر نظامی و پشتیبانی های سیاسی ـ اطلاعاتی امریکا و انگلستان توانست پس از دوره ای پرتنش، حکومت خود را به ثبات نسبی برساند....
: جیمی کارتر رییس جمهور امریکا در شامگاه ۱۸ فروردین ۱۳۵۹ طی دستوری قطع روابط سیاسی و بازرگانی با جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد. این دستور که 5 ماه پس از تصرف سفارت امریکا در تهران به وقوع پیوست عکس‌العمل جدید دولت آن کشور در برابر گروگان‌گیری دیپلمات‌های امریکایی در ایران بود. کارتر پیش از قطع رابطه با ایران، چند مرحله اقدامات سیاسی و اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران به عمل آورده...
روز 18 فروردین 1358 امیرعباس هویدا نخست‌وزیر سیزده ساله حکومت پهلوی، در پی یک محاکمه علنی اعدام شد. امیر عباس «ممدوح» که بعدها نام خانوادگی خود را به «هویدا» تغییر داد در سال 1285 ش در تهران متولد شد. پدرش حبیب الله عین الملک و مادرش افسرالملوک، نتیجه عزت الدوله، تنها خواهر تنی ناصرالدین شاه بود. تنها برادر وی «فریدون» نام داشت که بعد ها با خواهر حسنعلی منصور ازدواج کرد. هنگامی که...
: به مناسبت هفدهم فروردین سالروز قیام شیخ محمد خیابانی مقاله فصلنامه مطالعات تاریخی شماره 44 در اینجا بازنشر می گردد تا باردیگر موضوع این قیام و نقش خیابانی در تشکیل یک جنبش ضد استبدادی و ضد استعماری در ایران بررسی شود همواره حرکتها و جنبش های تاریخی مبتنی بر اندیشه هایی بوده است. استخراج عناصر تشکیل دهندۀ ذهنیت یک قیام، زمینه را برای درک و تحلیل درست آن فراهم میکند. منظر...
مدخل یکی از مأموریت های مهم سازمان های اطلاعاتی، به دست آوردن اخبار و اطلاعات درباره گروه هایی است که به هر دلیل در حوزه مأموریت آنها دست به فعالیت می زنند، سازمان های اطلاعاتی برای ایفای هرچه بهتر نقش خود، همواره می کوشند تا هرگونه اخبار واطلاعاتی را درباره افراد، احزاب وگروه های سیاسی موضوع مأموریت خویش، جمع آوری کنند. هرچه این اخبار واطلاعات دقیقتر وصحیحتر باشد سازمان های اطلاعاتی را در...
«روابط ما با ایران بسیار پیچیده، و مؤید این مثل عربی است که «ضرورت را نباید محکوم کرد.»» موشه شارِت، وزیر امور خارجه اسراییل، ۱ جولای ۱۹۵۱ در جولای ۱۹۴۹، توافقنامه های آتش بس بین اسراییل و دولتهای عرب به امضاء رسید که رسماً به جنگ ۱۹۴۸ پایان داد و مرزهای اسراییل را تثبیت کرد. پس از آن، فقط توازن نیروهای مسلح نبود که به این وضعیت تداوم بخشید، بلکه توافقاتی نیز که طرفِ عرب را متعهد می...
امام خمینی مهمترین هدف رضاشاه را حذف اسلام به عنوان نیرویی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در ایران میدانست و اعتقاد داشت که این هدف توسط قدرتهای امپریالیستی و بیش از همه توسط انگلیس به وی القا شده است که علما را به طور خاص و اسلام را به طور کلی تنها مانع برای اجرای مقاصد خود می دانستند. او خود شاهد انجام بسیاری از اقدامات رضاشاه علیه نهادهای مذهبی بود. در طی مصاحبه من با امام خمینی، امام کرد: رضاخان...
این نکته که رهبری انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ـ ۱۹۷۸ توسط امام خمینی نه یک پدیده اتفاقی و ناگهانی بلکه نتیجه ۱۵ سال کار بیوقفه سیاسی، عقیدتی و سازماندهی بوده است، به قدر کافی مورد توجه واقع نشده است. همچنین به قدر کافی به این نکته توجه نشده است که وقتی او فعالیت سیاسی خود را در سال ۱۹۶۲ آغاز نمود، در پیشینه خود از چهار دهه مشارکت نزدیک و بدون چشمداشت از طریق نهاد دینی در تحقیق، تدریس، تألیف و اندیشه و بیش از...
عباسعلی خلعتبری در فروردین ۱۳۵۸ یادداشت هایی از خود به جا گذاشت که در خور اهمیت است. اول اینکه عالی ترین مقام وزارت خارجه حکومت پهلوی از مناسبات ایران و آمریکا با تکیه بر سابقه آن مطالبی ارائه می دهد که برای پژوهندگان تاریخ در حکم سند است. دوم این که برخی از نکات این یادداشت ها نخستین بار در فصلنامه مطالعات تاریخی ارائه شده است، و بعضی قرینه ای نو برای تک گفته ها و تک نوشته های پیشین است. و...
: وقتی کسی چیزی نهان کرده داشته باشد، همه اعمال و کردار خود را توجیه می کند. یعنی می کوشد تا زوایای مهم زندگی خود را مخفی نگه دارد؛ معمولاً انسانهای دوچهره یدی طولا در توجیه اعمال و رفتار خود دارند زیرا زندگی آنان به ناچار در موارد بسیار، با اندیشه ها و علایقشان در تناقض است. در دنیای جاسوسی، توجیه الزاماً به مفهوم دروغ نیست، بلکه بخشی از واقعیات دستچین شده زندگی به منظور فریب مخاطب است؛ به...
روز دوم فروردین 1342 مأموران رژیم شاه با هجوم به مجلس عزاداری شهادت امام جعفر صادق(ع) در مدرسه فیضیه قم، ضمن شکستن در و پنجره مدرسه و ضرب و جرح طلاب عده زیادی از آنان را مضروب و مجروح کردند. مدرسه طالبیه تبریز نیز مورد حمله مشابهی قرار گرفت. در پی این جنایات امام خمینی(ره) در پیامی خطاب به روحانیون و طلاب و اهالی قم فرمودند: «مضطرب نگردید و ترس و هراس را از خود دور کنید... دستگاه جبار با دست زدن به این...
روز دوم فروردین ۱۳۴۲ در سالروز شهادت امام جعفر صادق(ع) نظامیان رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه در قم حمله کردند که به کشته و زخمی شدن جمع زیادی از طلاب منجر شد. یورش نظامیان حکومت شاه به مدرسه فیضیه قم سرمنشا بسیاری از رخدادهای سیاسی در روند انقلاب است که برای کشف ریشه‌های آن باید حوادث سالهای ۱۳۴۰ به بعد را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهیم. پس از رحلت آیت‌الله العظمی بروجردی در فروردین...
کودتایی که در سوم اسفند ۱۲۹۹ با ورود حدود ۲۰۰۰ قزاق تحت فرماندهی رضاخان میرپنج به تهران به وقوع پیوسته و سیدضیاءالدین طباطبایی در رأس کابینه آن قرار گرفت، برآیند شکست پروژه قرارداد ۱۹۱۹ و به گواهی اسناد و منابع موجود طرحی کاملاً انگلیسی بود. قراردادی که اساساً با مخالفت عامه مردم کشور و ایستادگی علما و مجتهدان در تهران و سایر شهرهای کشور با ناکامی روبرو شده بود،۱ دولت بریتانیا را که سخت مصمم...
بـعد از انـتخابات مجلس شانزدهم در پاییز 1328 و بهار 1329،با تشکیل فراکسیون اقلیت «ملیون»به رهبری دکتر محمد مصدق،فـرصت مناسب دیگری برای طرح مطالبهء دیرین خلع ید استعمار پیر انگلیس از ثروت مـلی نفت و اوج‌گیری مبارزات اسـتقلال خـواهانه و ضد استعماری ملت ایران فراهم آمد.سال 1329 در پی بازگشت آیت اللّه کاشانی از تبعید لبنان و استقبال پرشکوه مردم و گروه های سیاسی ملی و...
با توجه به ماهیت قراردادهای نفتی و عدم انتشار آنها به صورت واقعی در سطح افکار عمومی در قبل از انقلاب اسلامی لازم به توضیح است که مطالبی که در پی می‌آید ترجمه مقالاتی است که توسط اینجانب در قبل از انقلاب اسلامی در سال 1355 از مجله اکونومیست (Economist) صورت گرفته است و این ترجمه در کنار درس اقتصاد نفت در دانشگاه تبریز ارائه گردید. متن ذیل مربوط به قراردادهای نفتی بعد از کودتای 1332 می‌باشد. اینجانب...
: مقاله حاضر به تاریخچه روابط دو کشور ایران و آمریکا و تلقی نخبگان سیاسی هر دو دولت از این روابط پرداخته است. ایده اصلی مقاله این است که نخبگان ایرانی به دنبال نیروی سوم و جایگزین کردن آن برای توازن قوا میان قوای روس و انگلیس در ایران بوده‌اند و نخبگان آمریکایی هم در عین انگیزه‌های متفاوتی که برای این رابطه داشته‌اند، بیش از هر چیز در پی کسب مقبولیت در عرصه سیاست بین‌المللی و...
